Fruitadens: Różnice pomiędzy wersjami

	Fruitadens
	Butler et al., 2010
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury ptasiomiedniczne
Rodzina	heterodontozaury
Rodzaj	Fruitadens
Gatunki
	F. haagarorum Butler et al., 2010;
	F. haagarorum Butler et al., 2010;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 23:35, 1 maj 2012

Fruitadens – rodzaj niewielkiego dinozaura ptasiomiednicznego z rodziny heterodontozaurów (Heterodontosauridae). Żył w późnej jurze na obecnych terenach zachodniej Ameryki Północnej.

Historia odkryć

Jego skamieniałości odkryto u podnóża ogniwa Brushy Basin, w datowanych na wczesny tyton osadach formacji Morrison, na północny zachód od miasta Grand Junction w stanie Kolorado. Holotypem jest LACM 115747 – niekompletny szkielet niemal w pełni dorosłego osobnika obejmujący kości szczęk i kończyn oraz kręgi. Pozostałymi odnalezionymi szczątkami fruitadensów są LACM 115727, składający się z kręgów i kości kończyn fragmentaryczny szkielet dorosłego osobnika, oraz LACM 120478 i LACM 128258 – niekompletne szkielety osobników juwenilnych. Nazwa rodzajowa Fruitadens pochodzi od miasta Fruita, w pobliżu którego odkryto skamieniałości, oraz łacińskiego słowa dens, oznaczającego „ząb”. Epitet gatunkowy gatunku typowego, haagarorum, honoruje rodzinę Haagów, którzy wsparli Muzeum Historii Naturalnej hrabstwa Los Angeles^[1].

Budowa i paleobiologia

Fruitadens jest jednym z najmniejszych znanych dinozaurów ptasiomiednicznych i zarazem najmniejszych nieptasich dinozaurów w ogóle. Dwa największe odnalezione osobniki, LACM 115747 i LACM 115727, to młode dorosłe, które zginęły prawdopodobnie w piątym roku życia. Ich długość szacuje się na 65–75 cm, a masę na 0,5–0,75 kg. Przeprowadzone analizy histologiczne sugerują, że w takim wieku tempo wzrostu znacząco spadało, a rozmiary są bliskie maksymalnym. Mniejszy osobnik, LACM 120478, osiągnął około 80% wielkości LACM 115747 oraz LACM 115727 i prawdopodobnie zginął w drugim roku życia. Ogólną budową Fruitadens przypominał heterodontozaura – miał stosunkowo krótkie kończyny przednie i wydłużone dystalne części nóg, co sugeruje, iż był dwunożnym, biegającym zwierzęciem. Budowa kości udowej przypomina występującą u niektórych bazalnych teropodów, takich jak Dilophosaurus^[1]. Pod względem budowy żuchwy i uzębienia heterodontozaurydem najbardziej przypominającym fruitadensa jest jednak Tianyulong^[2]. Uzębienie fruitadensa było bardziej plezjomorficzne niż u innych heterodontozaurów. W szczęce nie występowały charakterystyczne dla Heterodontosauridae duże zęby przypominające kły, były one jednak obecne w żuchwie. Prawdopodobnie Fruitadens był wszystkożercą, jednak istotny składnik jego diety stanowiły rośliny^[1], choć mniejszy niż u wcześniejszych przedstawicieli Heterodontosauridae. Brak powierzchni starcia i plezjomorficzna budowa zębów sugerują, że Fruitadens, podobnie jak inne późne heterodontozaury – Tianyulong i Echinodon – był w stanie wykonywać szczękami jedynie proste ruchy góra-dół i nie rozcierał pokarmu ruchami żującymi. Tomografia komputerowa wykazała, iż u fruitadensa – przynajmniej do osiągnięcia dojrzałości – zęby były aktywnie zastępowane nowymi, co jest cechą znaną wcześniej jedynie u jednego okazu heterodontozaura^[2].

Systematyka

Według przeprowadzonej przez Richarda Butlera i współpracowników analizy filogenetycznej Fruitadens jest heterodontozaurydem bliżej spokrewnionym z wczesnojurajskim Heterodontosaurus tucki niż z wczesnokredowym Echinodon becklesii^[1]. Dokładny opis osteologii fruitadensa wskazuje, że cechy pozaczaszkowe tego taksonu zwiększają wsparcie dla monofiletyzmu Heterodontosauridae, natomiast cechy czaszki nieznacznie je osłabiają (ogólnie jednak pozostaje ono wysokie)^[2].

↑ ^a ^b ^c ^d Richard J. Butler, Peter M. Galton, Laura B. Porro, Luis M. Chiappe, Donald M. Henderson, Gregory M. Erickson. Lower limits of ornithischian dinosaur body size inferred from a new Upper Jurassic heterodontosaurid from North America. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1680), s. 375–381, 2010. DOI: 10.1098/rspb.2009.1494. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Richard J. Butler, Laura B. Porro, Peter M. Galton, Luis M. Chiappe. Anatomy and cranial functional morphology of the small-bodied dinosaur Fruitadens haagarorum from the Upper Jurassic of the USA. „PLoS ONE”. 7 (4): e31556, 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0031556. (ang.).

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

[rspb-1] Richard J. Butler, Peter M. Galton, Laura B. Porro, Luis M. Chiappe, Donald M. Henderson, Gregory M. Erickson. Lower limits of ornithischian dinosaur body size inferred from a new Upper Jurassic heterodontosaurid from North America. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1680), s. 375–381, 2010. DOI: 10.1098/rspb.2009.1494. (ang.).

[plos-2] Richard J. Butler, Laura B. Porro, Peter M. Galton, Luis M. Chiappe. Anatomy and cranial functional morphology of the small-bodied dinosaur Fruitadens haagarorum from the Upper Jurassic of the USA. „PLoS ONE”. 7 (4): e31556, 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0031556. (ang.).

[1]

[2]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Zwierzę infobox
- |nazwa zwyczajowa       = ''Fruitadens''
+ |nazwa zwyczajowa =
+ |nazwa łacińska = ''Fruitadens''
+ |TSN =
- |nazwa łacińska         =
+ |zoolog = [[Richard J. Butler|Butler]] ''et al.'', 2010
- |TSN                    =
+ |okres istnienia =
- |zoolog                 =
+ |grafika = Fruitadens.jpg
- |okres istnienia        =
+ |opis grafiki =
- |grafika                = Fruitadens.jpg
+ |typ = [[strunowce]]
- |opis grafiki           =
- |typ                    = [[strunowce]]
+ |podtyp = [[kręgowce]]
- |podtyp                 = [[kręgowce]]
+ |gromada = [[zauropsydy]]
- |gromada                = [[zauropsydy]]
+ |podgromada = [[diapsydy]]
+ |infragromada = [[archozauromorfy]]
- |podgromada             = [[diapsydy]]
+ |nadrząd = [[dinozaury]]
- |infragromada           = [[archozauromorfy]]
- |nadrząd                = [[dinozaury]]
+ |rząd = [[dinozaury ptasiomiedniczne]]
+ |rodzina = [[heterodontozaury]]
- |rząd                   = [[dinozaury ptasiomiedniczne]]
+ |rodzaj = '''''Fruitadens'''''
- |rodzina                = [[heterodontozaury]]
+ |ranga podtaksonu = [[Gatunek (biologia)|Gatunki]]
- |rodzaj                 = '''''Fruitadens'''''
+ |podtaksony =
- |autor rodzaj           = [[Richard J. Butler|Butler]] ''et al.'', 2009
+* ''F. haagarorum'' <small>Butler ''et al.'', 2010</small>
- |synonimy               =
+ |wikispecies =
- |ranga podtaksonu       = [[Gatunek (biologia)|Gatunki]]
+ |commons = Category:Fruitadens
- |podtaksony             =
-* ''F. haagarorum'' <small>Butler ''et al.'', 2009</small>
- |status IUCN            =
- |IUCN id                =
- |mapa występowania      =
- |opis mapy występowania =
- |wikispecies            =
- |commons                = Category:Fruitadens
- |wikisłownik            =
 }}
+'''''Fruitadens''''' – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] niewielkiego [[dinozaury ptasiomiedniczne|dinozaura ptasiomiednicznego]] z rodziny [[heterodontozaury|heterodontozaurów]] (Heterodontosauridae). Żył w [[jura późna|późnej jurze]] na obecnych terenach zachodniej [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]].
-'''''Fruitadens''''' – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] niewielkiego [[dinozaury ptasiomiedniczne|dinozaura ptasiomiednicznego]] z rodziny [[heterodontozaury|heterodontozaurów]] (Heterodontosauridae). Żył w późnej [[jura|jurze]] na obecnych terenach zachodniej [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]]. Jego [[skamieniałości]] odkryto u podnóża ogniwa Brushy Basin, w datowanych na wczesny [[tyton]] osadach formacji [[formacja Morrison|Morrison]], na północny zachód od miasta [[Grand Junction (Kolorado)|Grand Junction]] w stanie [[Kolorado]]. [[Holotyp]]em jest LACM 115747 – niekompletny szkielet niemal w pełni dorosłego osobnika obejmujący kości szczęk i kończyn oraz [[kręg]]i. Pozostałymi odnalezionymi szczątkami fruitadensów są: LACM 115727, składający się z kręgów i kości kończyn fragmentaryczny szkielet dorosłego osobnika, oraz LACM 120478 i LACM 128258 – niekompletne szkielety osobników juwenilnych. Nazwa rodzajowa ''Fruitadens'' pochodzi od miasta [[Fruita]], w pobliżu którego odkryto skamieniałości, oraz [[łacina|łacińskiego]] słowa ''dens'', oznaczającego „ząb”. Epitet gatunkowy [[gatunek typowy|gatunku typowego]], ''haagarorum'', honoruje rodzinę Haagów, którzy wsparli Muzeum Historii Naturalnej hrabstwa Los Angeles<ref name=rspb>{{Cytuj pismo |autor=Richard J. Butler, Peter M. Galton, Laura B. Porro, Luis M. Chiappe, Donald M. Henderson i Gregory M. Erickson |tytuł=Lower limits of ornithischian dinosaur body size inferred from a new Upper Jurassic heterodontosaurid from North America |czasopismo=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences |wolumin= |wydanie= |strony= |rok=2009 |doi=10.1098/rspb.2009.1494 |język=en}}</ref>.
+== Historia odkryć ==
-''Fruitadens'' jest najmniejszym znanym dinozaurem ptasiomiednicznym i jednym z najmniejszych [[dinozaury|nieptasich dinozaurów]] w ogóle. Dwa największe odnalezione osobniki, LACM 115747 i LACM 115727, to młode dorosłe, które zginęły prawdopodobnie w piątym roku życia. Ich długość szacuje się na 65–75&nbsp;cm, a masę na 0,5–0,75&nbsp;kg. Przeprowadzone analizy [[histologia|histologiczne]] sugerują, że w takim wieku tempo wzrostu znacząco spadało, a rozmiary są bliskie maksymalnym. Mniejszy osobnik, LACM 120478, osiągnął około 80% wielkości LACM 115747 oraz LACM 115727 i prawdopodobnie zginął w drugim roku życia. Ogólną budową ''Fruitadens'' przypominał [[heterodontozaur]]a – miał stosunkowo krótkie kończyny przednie i wydłużone dystalne części nóg, co sugeruje, iż był [[dwunożność|dwunożnym]], biegającym zwierzęciem. Budowa [[kość udowa|kości udowej]] przypomina występującą u niektórych [[klad bazalny|bazalnych]] [[teropody|teropodów]], takich jak ''[[dilofozaur|Dilophosaurus]]''. Uzębienie fruitadensa było bardziej [[plezjomorfia|plezjomorficzne]] niż u innych heterodontozaurów. W szczęce nie występowały charakterystyczne dla Heterodontosauridae duże zęby przypominające [[kieł|kły]], były one jednak obecne w [[żuchwa|żuchwie]]. Prawdopodobnie ''Fruitadens'' był [[zwierzę wszystkożerne|wszystkożercą]], jednak istotny składnik jego diety stanowiły rośliny. [[Tomografia komputerowa]] wykazała, iż u fruitadensa – przynajmniej do osiągnięcia dojrzałości – zęby były zastępowane nowymi, co jest cechą nieznaną wcześniej u heterodontozaurów. Według przeprowadzonej przez [[Richard J. Butler|Richarda Butlera]] analizy [[filogeneza|filogenetycznej]] ''Fruitadens'' jest heterodontozaurydem bliżej spokrewnionym z wczesnojurajskim ''Heterodontosaurus tucki'' niż z [[kreda wczesna|wczesnokredowym]] ''[[Echinodon|Echinodon becklesii]]''<ref name=rspb/>.
+Jego [[skamieniałości]] odkryto u podnóża ogniwa Brushy Basin, w datowanych na wczesny [[tyton]] osadach formacji [[formacja Morrison|Morrison]], na północny zachód od miasta [[Grand Junction (Kolorado)|Grand Junction]] w stanie [[Kolorado]]. [[Holotyp]]em jest LACM 115747 – niekompletny szkielet niemal w pełni dorosłego osobnika obejmujący kości szczęk i kończyn oraz [[kręg]]i. Pozostałymi odnalezionymi szczątkami fruitadensów są LACM 115727, składający się z kręgów i kości kończyn fragmentaryczny szkielet dorosłego osobnika, oraz LACM 120478 i LACM 128258 – niekompletne szkielety osobników juwenilnych. Nazwa rodzajowa ''Fruitadens'' pochodzi od miasta [[Fruita]], w pobliżu którego odkryto skamieniałości, oraz [[łacina|łacińskiego]] słowa ''dens'', oznaczającego „ząb”. Epitet gatunkowy [[gatunek typowy|gatunku typowego]], ''haagarorum'', honoruje rodzinę Haagów, którzy wsparli Muzeum Historii Naturalnej hrabstwa Los Angeles{{r|rspb}}.
+== Budowa i paleobiologia ==
-{{Przypisy}}
+[[Plik:Fruitadens.tif|thumb|left|Kości kończyn tylnych]]
+''Fruitadens'' jest jednym z najmniejszych znanych dinozaurów ptasiomiednicznych i zarazem najmniejszych [[dinozaury|nieptasich dinozaurów]] w ogóle. Dwa największe odnalezione osobniki, LACM 115747 i LACM 115727, to młode dorosłe, które zginęły prawdopodobnie w piątym roku życia. Ich długość szacuje się na 65–75&nbsp;cm, a masę na 0,5–0,75&nbsp;kg. Przeprowadzone analizy [[histologia|histologiczne]] sugerują, że w takim wieku tempo wzrostu znacząco spadało, a rozmiary są bliskie maksymalnym. Mniejszy osobnik, LACM 120478, osiągnął około 80% wielkości LACM 115747 oraz LACM 115727 i prawdopodobnie zginął w drugim roku życia. Ogólną budową ''Fruitadens'' przypominał [[heterodontozaur]]a – miał stosunkowo krótkie kończyny przednie i wydłużone dystalne części nóg, co sugeruje, iż był [[dwunożność|dwunożnym]], biegającym zwierzęciem. Budowa [[kość udowa|kości udowej]] przypomina występującą u niektórych [[klad bazalny|bazalnych]] [[teropody|teropodów]], takich jak ''[[dilofozaur|Dilophosaurus]]''{{r|rspb}}. Pod względem budowy żuchwy i uzębienia heterodontozaurydem najbardziej przypominającym fruitadensa jest jednak ''[[Tianyulong]]''{{r|plos}}. Uzębienie fruitadensa było bardziej [[plezjomorfia|plezjomorficzne]] niż u innych heterodontozaurów. W szczęce nie występowały charakterystyczne dla Heterodontosauridae duże zęby przypominające [[kieł|kły]], były one jednak obecne w [[żuchwa|żuchwie]]. Prawdopodobnie ''Fruitadens'' był [[wszystkożerność|wszystkożercą]], jednak istotny składnik jego diety stanowiły rośliny{{r|rspb}}, choć mniejszy niż u wcześniejszych przedstawicieli Heterodontosauridae. Brak powierzchni starcia i plezjomorficzna budowa zębów sugerują, że ''Fruitadens'', podobnie jak inne późne heterodontozaury – ''Tianyulong'' i ''Echinodon'' – był w stanie wykonywać szczękami jedynie proste ruchy góra-dół i nie rozcierał pokarmu ruchami żującymi. [[Tomografia komputerowa]] wykazała, iż u fruitadensa – przynajmniej do osiągnięcia dojrzałości – zęby były aktywnie zastępowane nowymi, co jest cechą znaną wcześniej jedynie u jednego okazu heterodontozaura{{r|plos}}.
+== Systematyka ==
+Według przeprowadzonej przez [[Richard J. Butler|Richarda Butlera]] i współpracowników analizy [[filogeneza|filogenetycznej]] ''Fruitadens'' jest heterodontozaurydem bliżej spokrewnionym z wczesnojurajskim ''Heterodontosaurus tucki'' niż z [[kreda wczesna|wczesnokredowym]] ''[[Echinodon|Echinodon becklesii]]''{{r|rspb}}. Dokładny opis [[osteologia|osteologii]] fruitadensa wskazuje, że cechy pozaczaszkowe tego taksonu zwiększają wsparcie dla [[takson monofiletyczny|monofiletyzmu]] Heterodontosauridae, natomiast cechy czaszki nieznacznie je osłabiają (ogólnie jednak pozostaje ono wysokie){{r|plos}}.
+{{Przypisy|przypisy=
+<ref name=rspb>{{Cytuj pismo |autor=Richard J. Butler, Peter M. Galton, Laura B. Porro, Luis M. Chiappe, Donald M. Henderson, Gregory M. Erickson |tytuł=Lower limits of ornithischian dinosaur body size inferred from a new Upper Jurassic heterodontosaurid from North America |czasopismo=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences |wolumin=277 |wydanie=1680 |strony=375–381 |rok=2010 |doi=10.1098/rspb.2009.1494 |język=en}}</ref>
+<ref name=plos>{{Cytuj pismo |autor=Richard J. Butler, Laura B. Porro, Peter M. Galton, Luis M. Chiappe |tytuł=Anatomy and cranial functional morphology of the small-bodied dinosaur </em>Fruitadens haagarorum<em> from the Upper Jurassic of the USA |czasopismo=PLoS ONE |oznaczenie=7 (4): e31556 |rok=2012 |doi=10.1371/journal.pone.0031556 |język=en}}</ref>
+}}
 [[Kategoria:Heterodontozaury]]
@@ Linia 46: / Linia 50: @@
 [[fa:فرویتادن‌ها]]
 [[id:Fruitadens]]
+[[it:Fruitadens haagarorum]]
 [[hu:Fruitadens]]
 [[nl:Fruitadens]]