Rokselana białobroda: Różnice pomiędzy wersjami

	Rhinopithecus strykeri
	Geissmann et al., 2011
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	Haplorrhini
Rodzina	makakowate
Podrodzina	gerezy
Rodzaj	Rhinopithecus
Gatunek	R. strykeri
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 00:45, 17 maj 2012

Rhinopithecus strykeri – gatunek małpy z rodziny makakowatych, podrodziny gerez (Colobinae). Występuje jedynie w północno-wschodniej Birmie i południowych Chinach, a całkowita liczebność jest bardzo niewielka, dlatego gatunek należy do skrajnie zagrożonych wyginięciem.

Budowa

Od innych gatunków z rodzaju Rhinopithecus R. strykeri różni się czarnym zabarwieniem futra na stronie brzusznej, kończynach oraz białą brodą. Oprócz brody białe futro występuje jedynie w okolicach narządów płciowych i na uszach. Twarz w większości naga, z jasnoróżową skórą. Ogon stosunkowo długi – dochodzi do 140% długości tułowia. Holotypowy samiec mierzył 55,5 cm długości, a jego ogon – 78 cm. Według opisów myśliwych młode małpy są jaśniejsze lub mają więcej białego futra niż dorosłe, zwłaszcza na piersi i gardle^[1].

Taksonomia

Spośród 50 cech, głównie ubarwienia futra i skóry, wymienionych przez Geissmanna i współpracowników, 24 łączą R. strykeri z R. bieti, 22 z R. avunculus, 17 z R. bielichi, a jedynie 8 z rokselaną. Cechą łączącą R. strykeri i R. bieti jest m.in. obecność dużego grzebienia na czaszkach samców, która może być synapomorfią tych gatunków. R. bieti występuje najbliżej R. strykeri, co także wspiera hipotezę o ich bliskim pokrewieństwie^[1].

Późniejsze analizy molekularne potwierdziły bliskie pokrewieństwo R. strykeri i R. bieti; analizy DNA mitochondrialnego sugerują nawet, że haplogrupa B R. bieti jest bliżej spokrewniona z R. strykeri niż z haplogrupą A, choć analizy sekwencji DNA jądrowego nie potwierdzają takiego rezultatu. Szacowany czas rozejścia się R. strykeri i R. bieti to około 400 tys. lat (na podstawie DNA jądrowego), natomiast szacowany czas oddzielenia się R. strykeri od haplogrupy B R. bieti wynosi około 240 tys. lat (na podstawie DNA mitochondrialnego)^[2].

Biologia i ekologia

R. strykeri występują jedynie na północnym wschodzie stanu Kaczin w Birmie^[1] i w graniczącej z Birmą prowincji Nujiang w Chinach^[2]. Zasięg występowania gatunku obejmuje górskie lasy na wysokości przeważnie ponad 1500 m n.p.m. Obszar ten ograniczają rzeki Mekong i Saluin, dlatego nie przekracza on 273 km². Okres od maja do października małpy spędzają na większych wysokościach (powyżej 2135 m n.p.m.). W zimie, gdy spada ilość dostępnego pożywienia, zwierzęta przebywają na niżej położonych obszarach i zbliżają się do wiosek. Żywią się pędami bambusów^[1].

Obserwowano R. strykeri przemieszczające się w grupach liczących kilka osobników. Według tubylców małpy te szczególnie łatwo zaobserwować w porze deszczu – gdy woda dostaje się do zadartych nosów, małpy głośno kichają. By tego uniknąć, pochylają głowę i wkładają ją między kolana^[1].

Historia odkryć

Na pierwsze ślady R. strykeri naukowcy natknęli się podczas wypraw w pierwszej połowie 2010 roku. Podczas rozmów z myśliwymi z Kaczinu usłyszeli o występujących tam małpach z zadartymi nosami, które zidentyfikowali jako przedstawicieli rodzaju Rhinopithecus, dotychczas nieznanego z terenów Birmy. 7 marca w wiosce Pade kupili czaszkę i skórę dorosłego samca schwytanego dzień lub dwa dni wcześniej. Okaz ten wraz z jego fotografiami został później desygnowany na holotyp. Paratypami zostały czaszki samca i samicy oraz torba wykonana ze skóry młodocianej małpy, uzyskane 21 lutego w wiosce Hantan^[1].

Gatunek został nazwany na cześć Jona Strykera, prezesa i założyciela Arcus Foundation, która sfinansowała ekspedycję. W językach grup etnicznych Law Waw i Lisu, zamieszkujących tereny zasiedlane przez R. strykeri, małpa ta nazywana jest, odpowiednio, myuk na tok te i mey nwoah, co oznacza „małpa z zadartym nosem”^[1].

Liczebność i zagrożenia

Na podstawie rozmów z myśliwymi Geissmann i współpracownicy ocenili, że w Kaczinie istnieją prawdopodobnie trzy grupy R. strykeri występujące na różnych obszarach, choć nie wykluczyli, że istnieją również inne grupy. Pierwsza z nich miałaby liczyć 60 – 80 osobników, druga – 80 – 100 osobników, natomiast trzecia – około 150 zwierząt. Łącznie całą znaną liczebność gatunku ocenili na 260 – 330 osobników i na podstawie kryteriów Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody zasugerowali wpisanie R. strykeri do Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych jako gatunku krytycznie zagrożonego (CR). Populacjom małp zagrażają głównie polowania i zajmowanie zasiedlanych przez nie terenów pod budowę tam i dróg^[1].

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Thomas Geissmann, Ngwe Lwin, Saw Soe Aung, Thet Naing Aung, Zin Myo Aung, Tony Htin Hla, Mark Grindley, Frank Momberg. A new species of snub-nosed monkey, genus Rhinopithecus Milne-Edwards, 1872 (Primates, Colobinae), from northern Kachin state, northeastern Myanmar. „American Journal of Primatology”. 73 (1), s. 96–107, 2011. DOI: 10.1002/ajp.20894. (ang.).
↑ ^a ^b Rasmus Liedigk, Mouyu Yang, Nina G. Jablonski, Frank Momberg, Thomas Geissmann, Ngwe Lwin, Tony Htin Hla, Zhijin Liu, Bruce Wong, Li Ming, Long Yongcheng, Ya-Ping Zhang, Tilo Nadler, Dietmar Zinner, Christian Roos. Evolutionary history of the odd-nosed monkeys and the phylogenetic position of the newly described Myanmar snub-nosed monkey Rhinopithecus strykeri. „PLoS ONE”. 7 (5): e37418, 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0037418. (ang.).

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

BŁĄD PRZYPISÓW

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

[Geissmannetal-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Thomas Geissmann, Ngwe Lwin, Saw Soe Aung, Thet Naing Aung, Zin Myo Aung, Tony Htin Hla, Mark Grindley, Frank Momberg. A new species of snub-nosed monkey, genus Rhinopithecus Milne-Edwards, 1872 (Primates, Colobinae), from northern Kachin state, northeastern Myanmar. „American Journal of Primatology”. 73 (1), s. 96–107, 2011. DOI: 10.1002/ajp.20894. (ang.).

[plos-2] Rasmus Liedigk, Mouyu Yang, Nina G. Jablonski, Frank Momberg, Thomas Geissmann, Ngwe Lwin, Tony Htin Hla, Zhijin Liu, Bruce Wong, Li Ming, Long Yongcheng, Ya-Ping Zhang, Tilo Nadler, Dietmar Zinner, Christian Roos. Evolutionary history of the odd-nosed monkeys and the phylogenetic position of the newly described Myanmar snub-nosed monkey Rhinopithecus strykeri. „PLoS ONE”. 7 (5): e37418, 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0037418. (ang.).

[1]

[2]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Zwierzę infobox
- |nazwa łacińska         = ''Rhinopithecus strykeri''
+ |nazwa łacińska = ''Rhinopithecus strykeri''
- |TSN                    =
+ |TSN =
- |zoolog                 = Geissmann ''et al.'', 2011
+ |zoolog = Geissmann ''et al.'', 2011
+ |grafika = Drawing of Rhinopithecus strykeri.jpg
- |okres istnienia        =
+ |opis grafiki =
- |grafika                =
+ |typ = [[strunowce]]
- |opis grafiki           =
- |typ                    = [[strunowce]]
+ |podtyp = [[kręgowce]]
- |podtyp                 = [[kręgowce]]
+ |gromada = [[ssaki]]
- |gromada                = [[ssaki]]
+ |podgromada = [[ssaki żyworodne]]
+ |infragromada = [[łożyskowce]]
- |podgromada             = [[ssaki żyworodne]]
- |infragromada           = [[łożyskowce]]
+ |rząd = [[naczelne]]
- |rząd                   = [[naczelne]]
+ |podrząd = [[Haplorrhini]]
- |podrząd                = [[Haplorrhini]]
+ |rodzina = [[makakowate]]
- |rodzina                = [[makakowate]]
+ |podrodzina = [[gerezy]]
+ |rodzaj = ''[[Rhinopithecus]]''
- |podrodzina             = [[gerezy]]
+ |gatunek = '''''R. strykeri'''''
- |rodzaj                 = ''[[Rhinopithecus]]''
+ |status IUCN =
- |gatunek                = '''''R. strykeri'''''
- |status IUCN            =
+ |IUCN id =
+ |wikispecies = Rhinopithecus strykeri
- |IUCN id                =
- |wikispecies            = Rhinopithecus strykeri
+ |commons = Category:Rhinopithecus strykeri
- |commons                = Category:Rhinopithecus strykeri
 }}
-'''''Rhinopithecus strykeri''''' – [[gatunek (biologia)|gatunek]] małpy z rodziny [[makakowate|makakowatych]], podrodziny [[gerezy|gerez]] (Colobinae). Występuje jedynie w północno-wschodniej [[Birma|Birmie]], a całkowita liczebność jest bardzo niewielka, dlatego gatunek należy do skrajnie zagrożonych wyginięciem.
+'''''Rhinopithecus strykeri''''' – [[gatunek (biologia)|gatunek]] małpy z rodziny [[makakowate|makakowatych]], podrodziny [[gerezy|gerez]] (Colobinae). Występuje jedynie w północno-wschodniej [[Birma|Birmie]] i południowych [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]], a całkowita liczebność jest bardzo niewielka, dlatego gatunek należy do skrajnie zagrożonych wyginięciem.
 === Budowa ===
@@ Linia 29: / Linia 28: @@
 === Taksonomia ===
 Spośród 50 cech, głównie ubarwienia futra i skóry, wymienionych przez Geissmanna i współpracowników, 24 łączą ''R.&nbsp;strykeri'' z ''[[Rhinopithecus bieti|R.&nbsp;bieti]]'', 22 z ''[[Rhinopithecus|R.&nbsp;avunculus]]'', 17 z ''[[Rhinopithecus bielichi|R.&nbsp;bielichi]]'', a jedynie 8 z [[rokselana|rokselaną]]. Cechą łączącą ''R.&nbsp;strykeri'' i ''R.&nbsp;bieti'' jest m.in. obecność dużego grzebienia na czaszkach samców, która może być [[synapomorfia|synapomorfią]] tych gatunków. ''R.&nbsp;bieti'' występuje najbliżej ''R.&nbsp;strykeri'', co także wspiera hipotezę o ich bliskim pokrewieństwie{{r|Geissmannetal}}.
+Późniejsze analizy [[filogenetyka molekularna|molekularne]] potwierdziły bliskie pokrewieństwo ''R.&nbsp;strykeri'' i ''R.&nbsp;bieti''; analizy [[mitochondrialny DNA|DNA mitochondrialnego]] sugerują nawet, że [[haplogrupa]] B ''R.&nbsp;bieti'' jest bliżej spokrewniona z ''R.&nbsp;strykeri'' niż z haplogrupą A, choć analizy sekwencji [[nDNA|DNA jądrowego]] nie potwierdzają takiego rezultatu. Szacowany czas rozejścia się ''R.&nbsp;strykeri'' i ''R.&nbsp;bieti'' to około 400 tys. lat (na podstawie DNA jądrowego), natomiast szacowany czas oddzielenia się ''R.&nbsp;strykeri'' od haplogrupy B ''R.&nbsp;bieti'' wynosi około 240 tys. lat (na podstawie DNA mitochondrialnego){{r|plos}}.
 === Biologia i ekologia ===
-''R.&nbsp;strykeri'' występują jedynie na północnym wschodzie stanu [[Kaczin]] w Birmie. [[zasięg (biogeografia)|Zasięg występowania]] gatunku obejmuje górskie lasy na wysokości przeważnie ponad 1500 m n.p.m. Obszar ten ograniczają rzeki [[Mekong]] i [[Saluin]], dlatego nie przekracza on 273 km<sup>2</sup>. Okres od maja do października małpy spędzają na większych wysokościach (powyżej 2135 m n.p.m.). W zimie, gdy spada ilość dostępnego pożywienia, zwierzęta przebywają na niżej położonych obszarach i zbliżają się do wiosek. Żywią się pędami [[bambus]]ów{{r|Geissmannetal}}.
+''R.&nbsp;strykeri'' występują jedynie na północnym wschodzie stanu [[Kaczin]] w Birmie{{r|Geissmannetal}} i w graniczącej z Birmą prowincji [[Nujiang]] w Chinach{{r|plos}}. [[zasięg (biogeografia)|Zasięg występowania]] gatunku obejmuje górskie lasy na wysokości przeważnie ponad 1500 m n.p.m. Obszar ten ograniczają rzeki [[Mekong]] i [[Saluin]], dlatego nie przekracza on 273 km<sup>2</sup>. Okres od maja do października małpy spędzają na większych wysokościach (powyżej 2135 m n.p.m.). W zimie, gdy spada ilość dostępnego pożywienia, zwierzęta przebywają na niżej położonych obszarach i zbliżają się do wiosek. Żywią się pędami [[bambus]]ów{{r|Geissmannetal}}.
 Obserwowano ''R.&nbsp;strykeri'' przemieszczające się w grupach liczących kilka osobników. Według tubylców małpy te szczególnie łatwo zaobserwować w porze deszczu – gdy woda dostaje się do zadartych nosów, małpy głośno kichają. By tego uniknąć, pochylają głowę i wkładają ją między kolana{{r|Geissmannetal}}.
@@ Linia 41: / Linia 42: @@
 === Liczebność i zagrożenia ===
-Na podstawie rozmów z myśliwymi Geissmann i współpracownicy ocenili, że istnieją prawdopodobnie trzy grupy ''R.&nbsp;strykeri'' występujące na różnych obszarach, choć nie wykluczyli, że istnieją również inne grupy. Pierwsza z nich miałaby liczyć 60 – 80 osobników, druga – 80 – 100 osobników, natomiast trzecia – około 150 zwierząt. Łącznie całą znaną liczebność gatunku ocenili na 260 – 330 osobników i na podstawie kryteriów [[IUCN|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] zasugerowali wpisanie ''R.&nbsp;strykeri'' do [[Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych|Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych]] jako gatunku krytycznie zagrożonego (CR). Populacjom małp zagrażają głównie polowania i zajmowanie zasiedlanych przez nie terenów pod budowę tam i dróg{{r|Geissmannetal}}.
+Na podstawie rozmów z myśliwymi Geissmann i współpracownicy ocenili, że w Kaczinie istnieją prawdopodobnie trzy grupy ''R.&nbsp;strykeri'' występujące na różnych obszarach, choć nie wykluczyli, że istnieją również inne grupy. Pierwsza z nich miałaby liczyć 60 – 80 osobników, druga – 80 – 100 osobników, natomiast trzecia – około 150 zwierząt. Łącznie całą znaną liczebność gatunku ocenili na 260 – 330 osobników i na podstawie kryteriów [[IUCN|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] zasugerowali wpisanie ''R.&nbsp;strykeri'' do [[Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych|Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych]] jako gatunku krytycznie zagrożonego (CR). Populacjom małp zagrażają głównie polowania i zajmowanie zasiedlanych przez nie terenów pod budowę tam i dróg{{r|Geissmannetal}}.
 {{Przypisy|stopień= ===|przypisy=
 <ref name=Geissmannetal>{{Cytuj pismo |autor=Thomas Geissmann, Ngwe Lwin, Saw Soe Aung, Thet Naing Aung, Zin Myo Aung, Tony Htin Hla, Mark Grindley, Frank Momberg |tytuł=A new species of snub-nosed monkey, genus </em>Rhinopithecus<em> Milne-Edwards, 1872 (Primates, Colobinae), from northern Kachin state, northeastern Myanmar |czasopismo=American Journal of Primatology |wolumin=73 |wydanie=1 |strony=96–107 |rok=2011 |doi=10.1002/ajp.20894 |język=en}}</ref>
+<ref name=plos>{{Cytuj pismo |autor=Rasmus Liedigk, Mouyu Yang, Nina G. Jablonski, Frank Momberg, Thomas Geissmann, Ngwe Lwin, Tony Htin Hla, Zhijin Liu, Bruce Wong, Li Ming, Long Yongcheng, Ya-Ping Zhang, Tilo Nadler, Dietmar Zinner, Christian Roos |tytuł=Evolutionary history of the odd-nosed monkeys and the phylogenetic position of the newly described Myanmar snub-nosed monkey </em>Rhinopithecus strykeri<em> |czasopismo=PLoS ONE |oznaczenie=7 (5): e37418 |rok=2012 |doi=10.1371/journal.pone.0037418 |język=en}}</ref>
 }}