Thylacosmilus: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
uzupełnienie |
|||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|podtyp = [[kręgowce]] |
|podtyp = [[kręgowce]] |
||
|gromada = [[ssaki]] |
|gromada = [[ssaki]] |
||
| |
|infragromada = [[ssaki niższe]] |
||
|rząd = [[Sparassodonta]] |
|rząd = [[Sparassodonta]] |
||
|rodzina = [[Thylacosmilidae]] |
|rodzina = [[Thylacosmilidae]] |
||
|rodzaj = '''''Thylacosmilus''''' |
|rodzaj = '''''Thylacosmilus''''' |
||
|ranga podtaksonu = [[Gatunek (biologia)|Gatunki]] |
|||
|podtaksony = |
|||
* ''T. atrox'' <small>Riggs, 1933 ([[gatunek typowy|typowy]])</small> |
|||
* ''T. lentis'' <small>Riggs, 1933</small> |
|||
|synonimy = |
|synonimy = |
||
|wikispecies = Thylacosmilus |
|wikispecies = Thylacosmilus |
||
| Linia 19: | Linia 23: | ||
'''''Thylacosmilus''''' – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] dużych drapieżnych [[torbacze|torbaczy]], żyjących na terenie [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]] (najliczniej w prowincji [[Catamarca (prowincja)|Catamarca]] w [[Argentyna|Argentynie]]) od późnego [[miocen]]u do wczesnego [[plejstocen]]u, 7–1,8 mln lat temu. |
'''''Thylacosmilus''''' – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] dużych drapieżnych [[torbacze|torbaczy]], żyjących na terenie [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]] (najliczniej w prowincji [[Catamarca (prowincja)|Catamarca]] w [[Argentyna|Argentynie]]) od późnego [[miocen]]u do wczesnego [[plejstocen]]u, 7–1,8 mln lat temu. |
||
== |
== Budowa == |
||
''Thylacosmilus'' osiągał długość 1,2–1,5 m (nie wliczając ogona) i |
''Thylacosmilus'' osiągał długość 1,2–1,5 m (nie wliczając ogona) i masę prawdopodobnie pomiędzy 80 a 120 kg{{r|plos}}. |
||
Cechą charakterystyczną przedstawicieli rodzaju ''Thylacosmilus'' były ogromne [[kieł|kły]], upodabniające go do [[machajrodony|kotów |
Cechą charakterystyczną przedstawicieli rodzaju ''Thylacosmilus'' były ogromne [[kieł|kły]], upodabniające go do [[machajrodony|kotów szablastozębnych]]. Jednak w przeciwieństwie do nich, zęby ''Thylacosmilus'' rosły przez całe jego życie. Gdy szczęki zwierzęcia pozostawały zamknięte, szable spoczywały w wydłużonych pochewkach na [[żuchwa|żuchwie]], które chroniły je przed nadmiernym ścieraniem się lub złamaniem. Pozostałe zęby skarlały, zaś [[siekacz]]e całkiem zanikły. ''Thylacosmilus'' wyróżniał się również wysokim stopniem [[encefalizacja|encefalizacji]]{{r|QD88}}. |
||
Podobnie jak ''[[Smilodon]]'', ''Thylacosmilus'' miał silnie umięśnione szyję i kończyny przednie, a jego kończyny były stosunkowo krótkie{{r|plos}}. |
|||
== Klasyfikacja == |
|||
| ⚫ | Liczne podobieństwa w wyglądzie między ''Thylacosmilus'' a niektórymi [[kotowate|kotowatymi]] nie są jednak dowodem na ich bliskie pokrewieństwo, a jedynie przykładem [[konwergencja (biologia)|konwergencji]]. ''Thylacosmilus'' był przedstawicielem |
||
== Systematyka == |
|||
| ⚫ | Liczne podobieństwa w wyglądzie między ''Thylacosmilus'' a niektórymi [[kotowate|kotowatymi]] nie są jednak dowodem na ich bliskie pokrewieństwo, a jedynie przykładem [[konwergencja (biologia)|konwergencji]]. ''Thylacosmilus'' był przedstawicielem ssaków niższych z wymarłego [[rząd (biologia)|rzędu]] [[Sparassodonta]] ([[grupa siostrzana|siostrzanego]] dla [[torbacze|torbaczy]]), występującym na przełomie [[neogen]]u i [[czwartorzęd]]u na terenie Ameryki Południowej. Wyginął, gdy oba [[Ameryka|kontynenty amerykańskie]] połączyły się [[Przesmyk Panamski|Przesmykiem Panamskim]]<ref>W środkowym [[pliocen]]ie, około 3 milionów lat temu.</ref>, a z północy przybyły inne duże drapieżne ssaki, takie jak [[machajrodony|tygrysy szablastozębne]]. |
||
== Paleobiologia == |
|||
''Thylacosmilus'' był jednym z największych drapieżników swoich czasów na kontynencie południowoamerykańskim. Prowadził prawdopodobnie samotniczy tryb życia, mimo to zapewne był w stanie zabić celnym ukąszeniem rozrywającym gardło większość występujących tam zwierząt roślinożernych, takich jak [[makrauchenia]] czy ''[[Telicomys]]''. Dyskusyjne pozostaje jednak, w jaki dokładnie sposób zabijał swoje ofiary. Większość autorów twierdzi, że polował z zasadzki{{r|plos}}, choć niewykluczone, że był w stanie gonić ofiary na dłuższych dystansach{{r|zjls12}}. Nie potrafił jednak szybko biegać{{r|Argot}}. ''Thylacosmilus'' mógł bardzo szeroko rozwierać szczęki, jednak siła jego ugryzienia była stosunkowo bardzo mała, co sugeruje, że mięśnie szczęk odgrywały bardzo niewielką rolę przy obezwładnianiu ofiary. Ponadto kły byłyby wówczas narażone na złamanie{{r|plos}}. Do obezwładnienia ofiar służyły prawdopodobnie silnie umięśnione kończyny przednie zakończone niewciągalnymi pazurami{{r|plos|Argot}}. Przypuszczalnie jego środowiskiem życia były tereny [[step]]owe porośnięte wysoką trawą. ''Thylacosmilus'' prowadził naziemny tryb życia, w przeciwieństwie do licznych Sparassodonta, które wspinały się na drzewa{{r|zjls12}}. |
|||
== Behawior i etologia == |
|||
''Thylacosmilus'' był jednym z największych drapieżników swoich czasów na kontynencie południowoamerykańskim. Prowadził prawdopodobnie samotniczy tryb życia, mimo to zapewne był w stanie zabić celnym ukąszeniem rozrywającym gardło większość występujących tam zwierząt roślinożernych, takich jak [[makrauchenia]] czy ''[[Telicomys]]''<ref>Nie można jednak wykluczyć hipotezy, że ''Thylacosmilus'' – jak również koty szablozębne, takie jak ''[[Smilodon]]'' – ze względu na zbyt wysoką łamliwość szabel nie polował aktywnie.</ref>. Przypuszczalnie jego środowiskiem życia były tereny [[step]]owe porośnięte wysoką trawą. |
|||
<gallery> |
<gallery> |
||
Plik:Tylacosmilus DB.jpg|Rekonstrukcja ''Thylacosmilus'' |
|||
Plik:Thylacosmilus Atrox.jpg|Skamieniała czaszka ''Thylacosmilus atrox'', [[Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej]]. |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
== Gatunki == |
|||
* ''Thylacosmilus atrox'' |
|||
* ''Thylacosmilus lentis'' |
|||
{{Przypisy |
{{Przypisy|przypisy= |
||
<ref name=QD88>{{Cytuj pismo |autor=J. C. Quiroga, M. T. Dozo |tytuł=The brain of </em>Thylacosmilus atrox<em>. Extinct South American saber-tooth carnivore marsupial |czasopismo=Journal für Hirnforschung |rok=1988 |wolumin=29 |wydanie=5 |strony=573–586 |pmid=3216103 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=Argot>{{Cytuj pismo |autor=Christine Argot |tytuł=Functional-adaptive features and palaeobiologic implications of the postcranial skeleton of the late Miocene sabretooth borhyaenoid </em>Thylacosmilus atrox<em> (Metatheria) |czasopismo=Alcheringa |wolumin=28 |wydanie=1 |strony=229–266 |rok=2004 |doi=10.1080/03115510408619283 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=plos>{{Cytuj pismo |autor=Stephen Wroe, Uphar Chamoli, William C. H. Parr, Philip Clausen, Ryan Ridgely, Lawrence Witmer |tytuł=Comparative biomechanical modeling of metatherian and placental saber-tooths: A different kind of bite for an extreme pouched predator |czasopismo=PLOS ONE |oznaczenie=8 (6): e66888 |rok=2013 |doi=10.1371/journal.pone.0066888 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=zjls12>{{Cytuj pismo |autor=Marcos Darío Ercoli, Francisco Juan Prevosti, Alicia Álvarez |tytuł=Form and function within a phylogenetic framework: locomotory habits of extant predators and some Miocene Sparassodonta (Metatheria) |czasopismo=Zoological Journal of the Linnean Society |wolumin=165 |wydanie=1 |strony=224–251 |rok=2012 |doi=10.1111/j.1096-3642.2011.00793.x |język=en}}</ref> |
|||
}} |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
Wersja z 23:58, 2 lip 2013
| Thylacosmilus | |||
| Riggs, 1933 | |||
 Thylacosmilus i Glyptodon | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Thylacosmilus | ||
| Gatunki | |||
| |||
Thylacosmilus – rodzaj dużych drapieżnych torbaczy, żyjących na terenie Ameryki Południowej (najliczniej w prowincji Catamarca w Argentynie) od późnego miocenu do wczesnego plejstocenu, 7–1,8 mln lat temu.
Budowa
Thylacosmilus osiągał długość 1,2–1,5 m (nie wliczając ogona) i masę prawdopodobnie pomiędzy 80 a 120 kg[1].
Cechą charakterystyczną przedstawicieli rodzaju Thylacosmilus były ogromne kły, upodabniające go do kotów szablastozębnych. Jednak w przeciwieństwie do nich, zęby Thylacosmilus rosły przez całe jego życie. Gdy szczęki zwierzęcia pozostawały zamknięte, szable spoczywały w wydłużonych pochewkach na żuchwie, które chroniły je przed nadmiernym ścieraniem się lub złamaniem. Pozostałe zęby skarlały, zaś siekacze całkiem zanikły. Thylacosmilus wyróżniał się również wysokim stopniem encefalizacji[2].
Podobnie jak Smilodon, Thylacosmilus miał silnie umięśnione szyję i kończyny przednie, a jego kończyny były stosunkowo krótkie[1].
Systematyka
Liczne podobieństwa w wyglądzie między Thylacosmilus a niektórymi kotowatymi nie są jednak dowodem na ich bliskie pokrewieństwo, a jedynie przykładem konwergencji. Thylacosmilus był przedstawicielem ssaków niższych z wymarłego rzędu Sparassodonta (siostrzanego dla torbaczy), występującym na przełomie neogenu i czwartorzędu na terenie Ameryki Południowej. Wyginął, gdy oba kontynenty amerykańskie połączyły się Przesmykiem Panamskim[3], a z północy przybyły inne duże drapieżne ssaki, takie jak tygrysy szablastozębne.
Paleobiologia
Thylacosmilus był jednym z największych drapieżników swoich czasów na kontynencie południowoamerykańskim. Prowadził prawdopodobnie samotniczy tryb życia, mimo to zapewne był w stanie zabić celnym ukąszeniem rozrywającym gardło większość występujących tam zwierząt roślinożernych, takich jak makrauchenia czy Telicomys. Dyskusyjne pozostaje jednak, w jaki dokładnie sposób zabijał swoje ofiary. Większość autorów twierdzi, że polował z zasadzki[1], choć niewykluczone, że był w stanie gonić ofiary na dłuższych dystansach[4]. Nie potrafił jednak szybko biegać[5]. Thylacosmilus mógł bardzo szeroko rozwierać szczęki, jednak siła jego ugryzienia była stosunkowo bardzo mała, co sugeruje, że mięśnie szczęk odgrywały bardzo niewielką rolę przy obezwładnianiu ofiary. Ponadto kły byłyby wówczas narażone na złamanie[1]. Do obezwładnienia ofiar służyły prawdopodobnie silnie umięśnione kończyny przednie zakończone niewciągalnymi pazurami[1][5]. Przypuszczalnie jego środowiskiem życia były tereny stepowe porośnięte wysoką trawą. Thylacosmilus prowadził naziemny tryb życia, w przeciwieństwie do licznych Sparassodonta, które wspinały się na drzewa[4].
-
Rekonstrukcja Thylacosmilus -
Skamieniała czaszka Thylacosmilus atrox, Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej.
- ↑ a b c d e Stephen Wroe, Uphar Chamoli, William C. H. Parr, Philip Clausen, Ryan Ridgely, Lawrence Witmer. Comparative biomechanical modeling of metatherian and placental saber-tooths: A different kind of bite for an extreme pouched predator. „PLOS ONE”. 8 (6): e66888, 2013. DOI: 10.1371/journal.pone.0066888. (ang.).
- ↑ J. C. Quiroga, M. T. Dozo. The brain of Thylacosmilus atrox. Extinct South American saber-tooth carnivore marsupial. „Journal für Hirnforschung”. 29 (5), s. 573–586, 1988. PMID: 3216103. (ang.).
- ↑ W środkowym pliocenie, około 3 milionów lat temu.
- ↑ a b Marcos Darío Ercoli, Francisco Juan Prevosti, Alicia Álvarez. Form and function within a phylogenetic framework: locomotory habits of extant predators and some Miocene Sparassodonta (Metatheria). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 165 (1), s. 224–251, 2012. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2011.00793.x. (ang.).
- ↑ a b Christine Argot. Functional-adaptive features and palaeobiologic implications of the postcranial skeleton of the late Miocene sabretooth borhyaenoid Thylacosmilus atrox (Metatheria). „Alcheringa”. 28 (1), s. 229–266, 2004. DOI: 10.1080/03115510408619283. (ang.).
Bibliografia
- Douglas Palmer: Dinosaurier & Prähistorische Tiere. Köln: Könemann, 2000. ISBN 3-8290-6113-7.
- Alan Turner, Mauricio Antón: The big cats and their fossil relatives. New York: Columbia University Press, 1997. ISBN 0-231-20229-1.