Strojnik: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
n. linki |
źródła/przypisy, wykorzystanie |
||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
Ubarwienie grzbietu ciemnoniebieskie do fioletowego. Boki jaśniejsze, brzuch różowawy. |
Ubarwienie grzbietu ciemnoniebieskie do fioletowego. Boki jaśniejsze, brzuch różowawy. |
||
Unikatową cechą tej ryby jest jej [[Zwierzę stałocieplne|stałocieplność]]. Strojniki są w stanie utrzymywać temperaturę ciała wyższą o 5°C od temperatury otoczenia, co pozwala im zachować dużą aktywność podczas polowania w zimnej wodzie na dużych głębokościach ([[mezopelagial]]). Ryby te do poruszania używają przede wszystkim silnych [[Płetwa|płetw piersiowych]]. [[Krew]] z ciepłych mięśni piersiowych jest kierowana do [[skrzela (anatomia)|skrzeli]] poprzez sieć naczyń krwionośnych, sąsiadujących z naczyniami odprowadzającymi z nich natlenioną, ale ochłodzoną krew. W naczyniach tych dochodzi do wymiany ciepła, wskutek czego do całego organizmu strojnika dopływa już ogrzana krew. Niektóre ryby (np. [[Tuńczyk pospolity|tuńczyk]], [[żarłacz biały]] i [[ostronos atlantycki]]) posiadają zdolność do utrzymywania przez taki mechanizm podwyższonej temperatury w niektórych częściach ciała, ale strojnik jest jedyną rybą, u której stwierdzono podwyższoną temperaturę całego ciała, w tym [[serce|serca]]{{r|NG|warm}}. |
Unikatową cechą tej ryby jest jej [[Zwierzę stałocieplne|stałocieplność]]. Strojniki są w stanie utrzymywać temperaturę ciała wyższą o 5°C od temperatury otoczenia, co pozwala im zachować dużą aktywność podczas polowania w zimnej wodzie na dużych głębokościach ([[mezopelagial]]). Ryby te do poruszania używają przede wszystkim silnych [[Płetwa|płetw piersiowych]]. [[Krew]] z ciepłych mięśni piersiowych jest kierowana do [[skrzela (anatomia)|skrzeli]] poprzez sieć naczyń krwionośnych, sąsiadujących z naczyniami odprowadzającymi z nich natlenioną, ale ochłodzoną krew. W naczyniach tych dochodzi do wymiany ciepła, wskutek czego do całego organizmu strojnika dopływa już ogrzana krew. Niektóre ryby (np. [[Tuńczyk pospolity|tuńczyk]], [[żarłacz biały]] i [[ostronos atlantycki]]) posiadają zdolność do utrzymywania przez taki mechanizm podwyższonej temperatury w niektórych częściach ciała, ale strojnik jest jedyną rybą, u której stwierdzono podwyższoną temperaturę całego ciała, w tym [[serce|serca]]{{r|scien|NG|warm}}. |
||
== Odżywianie == |
== Odżywianie == |
||
Strojnik jest aktywnie polującym [[Drapieżnictwo|drapieżnikiem]]. Żywi się głównie [[głowonogi|głowonogami]] i [[skorupiaki|skorupiakami]]. |
Strojnik jest aktywnie polującym [[Drapieżnictwo|drapieżnikiem]]. Żywi się głównie [[głowonogi|głowonogami]] i [[skorupiaki|skorupiakami]]. |
||
== Wykorzystanie == |
|||
Choć sam strojnik nie jest celem połowów, jest ceniony jako [[przyłów]] przy [[Rybołówstwo|połowach]] [[Tuńczyk pospolity|tuńczyka]]. Tłuste, czerwone mięso ryby jest bardzo smaczne. Sprzedawany świeży lub mrożony; serwowany jako [[sashimi]]{{r|fishbase}}. |
|||
== Rozród == |
== Rozród == |
||
| Linia 54: | Linia 57: | ||
<ref name="NG">{{Cytuj stronę | url = http://phenomena.nationalgeographic.com/2015/05/14/meet-the-comical-opah-the-only-truly-warm-blooded-fish/ | tytuł = Meet the Comical Opah, the Only Truly Warm-Blooded Fish | nazwisko = Yong | imię = Ed | data = 2015-05-14 | opublikowany = [[National Geographic]] | język = en | data dostępu = 2015-05-14}}</ref> |
<ref name="NG">{{Cytuj stronę | url = http://phenomena.nationalgeographic.com/2015/05/14/meet-the-comical-opah-the-only-truly-warm-blooded-fish/ | tytuł = Meet the Comical Opah, the Only Truly Warm-Blooded Fish | nazwisko = Yong | imię = Ed | data = 2015-05-14 | opublikowany = [[National Geographic]] | język = en | data dostępu = 2015-05-14}}</ref> |
||
<ref name="warm">{{Cytuj stronę | url = http://www.livescience.com/50839-first-warm-blooded-fish-found.html | tytuł = First Warm-Blooded Fish Found | nazwisko = Pappas | imię = Stephanie | data = 2015-05-14 | opublikowany = LiveScience | język = en | data dostępu = 2015-05-14}}</ref> |
<ref name="warm">{{Cytuj stronę | url = http://www.livescience.com/50839-first-warm-blooded-fish-found.html | tytuł = First Warm-Blooded Fish Found | nazwisko = Pappas | imię = Stephanie | data = 2015-05-14 | opublikowany = LiveScience | język = en | data dostępu = 2015-05-14}}</ref> |
||
<ref name="scien">{{Cytuj pismo | autor = Nicholas C. Wegner, Owyn E. Snodgrass, Heidi Dewar, John R. Hyde | tytuł = Whole-body endothermy in a mesopelagic fish, the opah, Lampris guttatus | czasopismo = [[Science]] | wydawca = [[American Association for the Advancement of Science]] | wydanie = 348 (6236) | wolumin = 2015 | strony = 786–789 | issn = 0036-8075 | język = en | data = 15-05-2015 | url = http://www.sciencemag.org/content/348/6236/786 | doi = 10.1126/science.aaa8902}}</ref> |
|||
<ref name=fishbase>{{FishBase gatunek | id = 1072|nazwa = Lampris guttatus|data = 19-05-2015}}</ref> |
|||
}} |
}} |
||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Terofal | imię=Fritz | nazwisko2= Militz | imię2=Claus | tytuł= Ryby morskie | data=1996 | wydawca=Świat Książki| miejsce=Warszawa | isbn=83-7129-306-2}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Terofal | imię=Fritz | nazwisko2= Militz | imię2=Claus | tytuł= Ryby morskie | data=1996 | wydawca=Świat Książki| miejsce=Warszawa | isbn=83-7129-306-2}} |
||
* {{FishBase gatunek | id = 1072|nazwa = Lampris guttatus|data = |
* {{FishBase gatunek | id = 1072|nazwa = Lampris guttatus|data = 19-05-2015}} |
||
[[Kategoria:Strojnikowate]] |
[[Kategoria:Strojnikowate]] |
||
Wersja z 06:47, 19 maj 2015
| Lampris guttatus[1] | |||||
| (Brünnich, 1788) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
strojnik | ||||
| |||||
Strojnik[2] (Lampris guttatus), nazywany też „rybą księżycową”[2] – gatunek ryby strojnikokształtnej z rodziny strojnikowatych (Lamprididae). Jest to jedyna znana ryba przeprowadzająca termoregulację, stanowiącą do pewnego stopnia odpowiednik stałocieplności u ptaków i ssaków.
Występowanie
Ryba żyjąca we wszystkich morzach strefy umiarkowanej i ciepłych, w strefie otwartego morza na głębokości od 100 do 400 m.
Opis
Osiąga maksymalnie do 200 cm długości i masę ciała do 100 kg. Ciało bardzo wysokie, silnie bocznie spłaszczone, pokryte małymi łuskami, luźno osadzonymi. Otwór gębowy mały, bezzębny. Płetwy grzbietowa i odbytowa bardzo długie, bez twardych promieni. Przednia część płetwy grzbietowej znacznie wyższa od części tylnej. Płetwa ogonowa duża, wklęsła. Płetwa brzuszna długa i mocna.
Ubarwienie grzbietu ciemnoniebieskie do fioletowego. Boki jaśniejsze, brzuch różowawy.
Unikatową cechą tej ryby jest jej stałocieplność. Strojniki są w stanie utrzymywać temperaturę ciała wyższą o 5°C od temperatury otoczenia, co pozwala im zachować dużą aktywność podczas polowania w zimnej wodzie na dużych głębokościach (mezopelagial). Ryby te do poruszania używają przede wszystkim silnych płetw piersiowych. Krew z ciepłych mięśni piersiowych jest kierowana do skrzeli poprzez sieć naczyń krwionośnych, sąsiadujących z naczyniami odprowadzającymi z nich natlenioną, ale ochłodzoną krew. W naczyniach tych dochodzi do wymiany ciepła, wskutek czego do całego organizmu strojnika dopływa już ogrzana krew. Niektóre ryby (np. tuńczyk, żarłacz biały i ostronos atlantycki) posiadają zdolność do utrzymywania przez taki mechanizm podwyższonej temperatury w niektórych częściach ciała, ale strojnik jest jedyną rybą, u której stwierdzono podwyższoną temperaturę całego ciała, w tym serca[3][4][5].
Odżywianie
Strojnik jest aktywnie polującym drapieżnikiem. Żywi się głównie głowonogami i skorupiakami.
Wykorzystanie
Choć sam strojnik nie jest celem połowów, jest ceniony jako przyłów przy połowach tuńczyka. Tłuste, czerwone mięso ryby jest bardzo smaczne. Sprzedawany świeży lub mrożony; serwowany jako sashimi[6].
Rozród
Brak danych o rozmnażaniu się strojnika.
- ↑ Lampris guttatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973 (występuje pod synonimiczną nazwą łacińską Lampris regius)
- ↑ Nicholas C. Wegner, Owyn E. Snodgrass, Heidi Dewar, John R. Hyde. Whole-body endothermy in a mesopelagic fish, the opah, Lampris guttatus. „Science”. 2015 (348 (6236)), s. 786–789, 15-05-2015. American Association for the Advancement of Science. DOI: 10.1126/science.aaa8902. ISSN 0036-8075. (ang.).
- ↑ Ed Yong: Meet the Comical Opah, the Only Truly Warm-Blooded Fish. National Geographic, 2015-05-14. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
- ↑ Stephanie Pappas: First Warm-Blooded Fish Found. LiveScience, 2015-05-14. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
- ↑ Lampris guttatus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 19-05-2015]
Bibliografia
- Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
- Lampris guttatus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 19-05-2015]