Ciguatera: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
drb. uzup. |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Ciguatoxin.svg|thumb|250px|Struktura chemiczna ciguatoksyny CTX1B]] |
[[Plik:Ciguatoxin.svg|thumb|250px|Struktura chemiczna ciguatoksyny CTX1B]] |
||
'''Ciguatera''' – zatrucie toksynami morskimi, zwanymi [[ciguatoksyna]]mi, przebiegające najczęściej pod postacią objawów [[zatrucie pokarmowe|zatrucia pokarmowego]], których bezpośrednią przyczyną jest spożycie ryb. |
'''Ciguatera''' ('''CFP''' od {{ang.|'''C'''iguatera '''F'''ish '''P'''oisoning}}) – zatrucie toksynami morskimi, zwanymi [[ciguatoksyna]]mi, przebiegające najczęściej pod postacią objawów [[zatrucie pokarmowe|zatrucia pokarmowego]], których bezpośrednią przyczyną jest spożycie niektórych gatunków ryb. |
||
Pierwotnym źródłem [[toksyny|toksyn]] są [[Glony|algi]] z gatunku ''[[Gambierdiscus toxicus]]''<ref>[http://www.cdc.gov/nceh/ciguatera/default.htm ''Harmul Algal Blooms (HABs)'']. Serwis internetowy amerykańskich [[Centers for Disease Control and Prevention|Centrów Kontroli i Prewencji Chorób]]</ref>, które są początkowym ogniwem [[Łańcuch pokarmowy|łańcucha pokarmowego]] wielu mórz tropikalnych. W kolejnych ogniwach łańcucha pokarmowego następuje progresywna kumulacja toksyn i wśród dużych, drapieżnych gatunków stężenie toksyny może osiągnąć poziom toksyczny dla człowieka. Objawy choroby opisano po spożyciu wielu ryb, w tym [[pstrąg]]a, [[Łosoś szlachetny|łososia]], [[Makrelowate| |
Pierwotnym źródłem [[toksyny|toksyn]] są [[Glony|algi]] z gatunku ''[[Gambierdiscus toxicus]]''<ref>[http://www.cdc.gov/nceh/ciguatera/default.htm ''Harmul Algal Blooms (HABs)'']. Serwis internetowy amerykańskich [[Centers for Disease Control and Prevention|Centrów Kontroli i Prewencji Chorób]]</ref>, które są początkowym ogniwem [[Łańcuch pokarmowy|łańcucha pokarmowego]] wielu mórz tropikalnych. W kolejnych ogniwach łańcucha pokarmowego następuje progresywna kumulacja toksyn i wśród dużych, drapieżnych gatunków stężenie toksyny może osiągnąć poziom toksyczny dla człowieka. Objawy choroby opisano po spożyciu wielu ryb, w tym [[pstrąg]]a, [[Łosoś szlachetny|łososia]], [[Makrelowate|makrelowatych]], [[Barrakudowate|barrakudowatych]], niektórych [[murenowate|murenowatych]], [[Lucjanowate|lucjanowatych]]{{r|Nelson2016}} i [[strzępielowate|strzępielowatych]]{{r|Schoelinck}} – występowanie toksyn opisano w sumie u około 400 gatunków ryb regionów tropikalnych i subtropikalnych, a także u hodowlanych łososi. Szczególnie częste przypadki występowania toksyny stwierdzono w tropikalnych rejonach Pacyfiku, północnej Australii i na [[Karaiby|Karaibach]]. |
||
Objawy pojawiają się po około 30 minutach od spożycia skażonego mięsa (ciguatoksyny są odporne na temperaturę, więc gotowanie nie zmniejsza ryzyka zatrucia) i rozpoczynają się gwałtowną biegunką, wymiotami i [[ból brzucha|bólami brzucha]]. W miarę trwania tych objawów dołączają kolejne, takie jak bóle mięśni, [[zawroty głowy]], [[nadmierna potliwość]], stany lękowe, paradoksalne obniżenie temperatury ciała, drętwienie ust i palców, [[ataksja]] i [[halucynacje]]. Charakterystycznym objawem jest też uczucie palenia przy kontakcie z zimnym przedmiotem. W niektórych przypadkach nasilenie objawów neurologicznych doprowadza do [[Porażenie|paraliżu]] i zgonu. |
Objawy pojawiają się po około 30 minutach od spożycia skażonego mięsa (ciguatoksyny są odporne na temperaturę, więc gotowanie nie zmniejsza ryzyka zatrucia) i rozpoczynają się gwałtowną biegunką, wymiotami i [[ból brzucha|bólami brzucha]]. W miarę trwania tych objawów dołączają kolejne, takie jak bóle mięśni, [[zawroty głowy]], [[nadmierna potliwość]], stany lękowe, paradoksalne obniżenie temperatury ciała, drętwienie ust i palców, [[ataksja]] i [[halucynacje]]. Charakterystycznym objawem jest też uczucie palenia przy kontakcie z zimnym przedmiotem. W niektórych przypadkach nasilenie objawów neurologicznych doprowadza do [[Porażenie|paraliżu]] i zgonu. |
||
| Linia 13: | Linia 13: | ||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy |
{{Przypisy| |
||
* <ref name=Nelson2016>{{Nelson, Grande & Wilson, 2016}}</ref> |
|||
* <ref name=Schoelinck>{{Cytuj pismo | autor = Schoelinck et al. | tytuł = A phylogenetic re-analysis of groupers with applications for ciguatera fish poisoning | czasopismo = [[PLOS ONE]] | wydanie = 8 | wolumin = 9 | język = en | data = 2014 | doi = 10.1371/journal.pone.0098198}}</ref> |
|||
}} |
|||
{{Zastrzeżenia|Medycyna}} |
{{Zastrzeżenia|Medycyna}} |
||
Wersja z 21:17, 3 gru 2018
Ciguatera (CFP od ang. Ciguatera Fish Poisoning) – zatrucie toksynami morskimi, zwanymi ciguatoksynami, przebiegające najczęściej pod postacią objawów zatrucia pokarmowego, których bezpośrednią przyczyną jest spożycie niektórych gatunków ryb.
Pierwotnym źródłem toksyn są algi z gatunku Gambierdiscus toxicus[1], które są początkowym ogniwem łańcucha pokarmowego wielu mórz tropikalnych. W kolejnych ogniwach łańcucha pokarmowego następuje progresywna kumulacja toksyn i wśród dużych, drapieżnych gatunków stężenie toksyny może osiągnąć poziom toksyczny dla człowieka. Objawy choroby opisano po spożyciu wielu ryb, w tym pstrąga, łososia, makrelowatych, barrakudowatych, niektórych murenowatych, lucjanowatych[2] i strzępielowatych[3] – występowanie toksyn opisano w sumie u około 400 gatunków ryb regionów tropikalnych i subtropikalnych, a także u hodowlanych łososi. Szczególnie częste przypadki występowania toksyny stwierdzono w tropikalnych rejonach Pacyfiku, północnej Australii i na Karaibach.
Objawy pojawiają się po około 30 minutach od spożycia skażonego mięsa (ciguatoksyny są odporne na temperaturę, więc gotowanie nie zmniejsza ryzyka zatrucia) i rozpoczynają się gwałtowną biegunką, wymiotami i bólami brzucha. W miarę trwania tych objawów dołączają kolejne, takie jak bóle mięśni, zawroty głowy, nadmierna potliwość, stany lękowe, paradoksalne obniżenie temperatury ciała, drętwienie ust i palców, ataksja i halucynacje. Charakterystycznym objawem jest też uczucie palenia przy kontakcie z zimnym przedmiotem. W niektórych przypadkach nasilenie objawów neurologicznych doprowadza do paraliżu i zgonu.
Objawy zatrucia mogą utrzymywać się kilka tygodni, ale opisywano także trwanie objawów przez 20 lat[4]. W przypadkach przewlekłych objawy zatrucia mogą przebiegać podobnie do stwardnienia rozsianego.
Nie jest znane skuteczne antidotum na ciguatoksyny. Obowiązuje więc leczenie objawowe, polegające na wyrównywaniu stwierdzanych zaburzeń. W leczeniu stosowany był również mannitol, ale ostatnie badania nie potwierdzają jego skuteczności[5]. W przypadku dolegliwości neurologicznych skuteczna bywa amitryptylina. Nawet u osób, które już nie mają objawów klinicznych, spożycie niektórych pokarmów (orzechów, kurczaka, jajka, alkoholu, ryby) może powodować nawrót dolegliwości[6].
Profilaktyka sprowadza się do unikania dużych ryb (ponad trzy kilogramy) pochodzących z mórz tropikalnych. Należy również pamiętać, że ani gotowanie, ani mrożenie nie unieczynnia toksyny.
Przypisy
- ↑ Harmul Algal Blooms (HABs). Serwis internetowy amerykańskich Centrów Kontroli i Prewencji Chorób
- ↑ J. S. Nelson, T. C. Grande, M. V. H. Wilson: Fishes of the World. Wyd. 5. John Wiley & Sons, 2016. ISBN 978-1-118-34233-6. (ang.).
- ↑ Schoelinck et al.. A phylogenetic re-analysis of groupers with applications for ciguatera fish poisoning. „PLOS ONE”. 9 (8), 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0098198. (ang.).
- ↑ Foodborne Pathogenic Microorganisms. Ciguatera. Serwis internetowy amerykańskiej Agencji Żywności i Leków
- ↑ H. Schnorf, M. Taurarii, T. Cundy, Ciguatera fish poisoning: a double-blind randomized trial of mannitol therapy, „Neurology”, 58 (6), 2002, s. 873–80, PMID: 11914401.
- ↑ Ciguatera fish poisoning. Serwis internetowy California Department of Public Health
