Oddziaływanie pestycydów na pszczoły: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.1 |
→Masowe ginięcie pszczół: dzikie pszczoły |
||
Linia 10: | Linia 10: | ||
* nietoksyczna (dawka śmiertelna > 100μg/pszczołę) dla dorosłych osobników. |
* nietoksyczna (dawka śmiertelna > 100μg/pszczołę) dla dorosłych osobników. |
||
== Masowe ginięcie |
== Masowe ginięcie pszczoły miodnej a pestycydy == |
||
[[Masowe ginięcie pszczół]] to zjawisko charakteryzujące się gwałtownym wymarciem populacji dorosłych osobników w roju. Istnieje wiele teorii próbujących wyjaśnić owo zjawisko, żadna nie została jednak uznana za decydująca względem innych. Uważa się najczęściej, że jest ono wywołane kilkoma czynnikami: zatruciem pestycydami, infekcją [[wirusy|wirusową]] lub działaniem [[Pasożytnictwo|pasożytów]]. Badania nad koloniami pszczół wskazują, że w koloniach dotkniętych masowym ginięciem pszczół wykrywano wysokie poziomy każdego z wymienionych czynników<ref>[http://www.ars.usda.gov/is/br/ccd/ccdprogressreport2010.pdf USDA CCD Report]</ref>. |
[[Masowe ginięcie pszczół|Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej]] to zjawisko charakteryzujące się gwałtownym wymarciem populacji dorosłych osobników w roju. Istnieje wiele teorii próbujących wyjaśnić owo zjawisko, żadna nie została jednak uznana za decydująca względem innych. Uważa się najczęściej, że jest ono wywołane kilkoma czynnikami: zatruciem pestycydami, infekcją [[wirusy|wirusową]] lub działaniem [[Pasożytnictwo|pasożytów]]. Badania nad koloniami pszczół wskazują, że w koloniach dotkniętych masowym ginięciem pszczół wykrywano wysokie poziomy każdego z wymienionych czynników<ref>[http://www.ars.usda.gov/is/br/ccd/ccdprogressreport2010.pdf USDA CCD Report]</ref>. |
||
W marcu 2012 roku przeprowadzono badania<ref>{{Cytuj|autor=Mickaël Henry, Maxime Béguin, Fabrice Requier, Orianne Rollin, Jean-François Odoux, Pierrick Aupinel, Jean Aptel, Sylvie Tchamitchian, Axel Decourtye|tytuł=A Common Pesticide Decreases Foraging Success and Survival in Honey Bees|czasopismo=Science|data=2012-04-20|issn=0036-8075|wolumin=336|numer=6079|s=348–350|doi=10.1126/science.1215039|pmid=22461498|język=en}}</ref> z użyciem miniaturowych urządzeń lokalizujących, zamocowanych na ciałach owadów. Wykazały one, że nawet bardzo małym stężeniom pestycydów w pokarmie pszczół, towarzyszą zaburzenia orientacji, uniemożliwiające owadom powrót do ula. Stężenie pestycydu w ciałach owadów było o [[rząd wielkości]] mniejsze niż jego dawka śmiertelna. Użyta w tym badaniu substancja, [[insektycydy|insektycyd]] [[tiametoxam]], choć dopuszczony do użytku we Francji, może zostać zakazany na terenie [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]. |
W marcu 2012 roku przeprowadzono badania<ref>{{Cytuj|autor=Mickaël Henry, Maxime Béguin, Fabrice Requier, Orianne Rollin, Jean-François Odoux, Pierrick Aupinel, Jean Aptel, Sylvie Tchamitchian, Axel Decourtye|tytuł=A Common Pesticide Decreases Foraging Success and Survival in Honey Bees|czasopismo=Science|data=2012-04-20|issn=0036-8075|wolumin=336|numer=6079|s=348–350|doi=10.1126/science.1215039|pmid=22461498|język=en}}</ref> z użyciem miniaturowych urządzeń lokalizujących, zamocowanych na ciałach owadów. Wykazały one, że nawet bardzo małym stężeniom pestycydów w pokarmie pszczół, towarzyszą zaburzenia orientacji, uniemożliwiające owadom powrót do ula. Stężenie pestycydu w ciałach owadów było o [[rząd wielkości]] mniejsze niż jego dawka śmiertelna. Użyta w tym badaniu substancja, [[insektycydy|insektycyd]] [[tiametoxam]], choć dopuszczony do użytku we Francji, może zostać zakazany na terenie [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]. |
||
Linia 21: | Linia 21: | ||
: 500-900 pszczół dziennie – średnia śmiertelność |
: 500-900 pszczół dziennie – średnia śmiertelność |
||
: > 1000 pszczół dziennie – wysoka śmiertelność |
: > 1000 pszczół dziennie – wysoka śmiertelność |
||
== Wpływ pestycydów na dzikie pszczoły == |
|||
Pestycydy mają szkodliwy wpływ nie tylko na pszczołę miodną, ale również dzikie gatunki pszczół. Pełnią one ważną rolę w zapylaniu roślin uprawnych<ref>{{Cytuj |autor = Lucas A. Garibaldi, Ingolf Steffan-Dewenter, Rachael Winfree, Marcelo A. Aizen, Riccardo Bommarco |tytuł = Wild Pollinators Enhance Fruit Set of Crops Regardless of Honey Bee Abundance |czasopismo = Science |data = 2013-03-29 |data dostępu = 2022-03-07 |doi = 10.1126/science.1230200 |url = https://www.science.org/doi/abs/10.1126/science.1230200 |język = EN}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Sarah S. Greenleaf, Claire Kremen |tytuł = Wild bees enhance honey bees’ pollination of hybrid sunflower |czasopismo = Proceedings of the National Academy of Sciences |data = 2006-09-12 |data dostępu = 2022-03-07 |issn = 0027-8424 |wolumin = 103 |numer = 37 |s = 13890–13895 |doi = 10.1073/pnas.0600929103 |pmid = 16940358 |pmc = PMC1564230 |url = https://www.pnas.org/doi/abs/10.1073/pnas.0600929103}}</ref>. Wpływ pestycydów może się manifestować w różny sposób, nie tylko poprzez bezpośrednią śmiertelność<ref>{{Cytuj |autor = Maria Arena, Fabio Sgolastra |tytuł = A meta-analysis comparing the sensitivity of bees to pesticides |czasopismo = Ecotoxicology |data = 2014-04-01 |data dostępu = 2022-03-07 |issn = 1573-3017 |wolumin = 23 |numer = 3 |s = 324–334 |doi = 10.1007/s10646-014-1190-1 |url = https://doi.org/10.1007/s10646-014-1190-1 |język = en}}</ref>, ale również oddziaływanie nieletalne, na przykład upośledzenie rozróżniania zapachów<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Helen M. Thompson |tytuł = Behavioural Effects of Pesticides in Bees–Their Potential for Use in Risk Assessment |czasopismo = Ecotoxicology |data = 2003-02-01 |data dostępu = 2022-03-07 |issn = 1573-3017 |wolumin = 12 |numer = 1 |s = 317–330 |doi = 10.1023/A:1022575315413 |url = https://doi.org/10.1023/A:1022575315413 |język = en}}</ref>, zaburzenia orientacji w czasie powrotu do gniazda<ref name=":0" /> czy osłabienie odporności na infekcje<ref>{{Cytuj |autor = Annely Brandt, Birgitta Hohnheiser, Fabio Sgolastra, Jordi Bosch, Marina Doris Meixner |tytuł = Immunosuppression response to the neonicotinoid insecticide thiacloprid in females and males of the red mason bee Osmia bicornis L. |czasopismo = Scientific Reports |data = 2020-03-13 |data dostępu = 2022-03-07 |issn = 2045-2322 |wolumin = 10 |numer = 1 |s = 4670 |doi = 10.1038/s41598-020-61445-w |url = https://www.nature.com/articles/s41598-020-61445-w |język = en}}</ref>. Za szczególnie szkodliwe uważa się pestycydy neonikotynoidowe, m.in. ze względu na ich powolny czas rozkładu i długie utrzymywanie się w środowisku, a także przedostawanie się do wszystkich części rośliny, włącznie z pyłkiem i nektarem<ref>{{Cytuj |tytuł = Pszczoły i neonikotynoidy: kolacja z arszenikiem czy wiele hałasu o nic? |data = 2018-08-08 |data dostępu = 2022-03-07 |opublikowany = Nauka dla Przyrody |url = https://naukadlaprzyrody.pl/2018/08/08/pszczoly-i-neonikotynoidy-kolacja-z-arszenikiem-czy-wiele-halasu-o-nic/ |język = pl-PL}}</ref>. |
|||
== Pestycydy == |
== Pestycydy == |
Wersja z 18:04, 7 mar 2022
Oddziaływanie pestycydów na pszczoły różni się w zależności od substancji. Niektóre rodzaje pestycydów rozpylane są bezpośrednio na rośliny i mogą prowadzić do śmierci pszczół i innych owadów, które siadają na odsłoniętych partiach roślin. Pestycydy systemiczne, działające na poszczególne układy roślin, są bardziej trwałe i mogą utrzymywać się w liściach, nektarze, pyłku, owocach i innych częściach roślin, powodując śmierć owadów mających z nimi kontakt, w tym pszczół[1][2][3].
Pestycydy w postaci stałej (sproszkowanej lub zwilżonego proszku) są bardziej niebezpieczne dla pszczół niż te stosowane w formie rozpuszczonej w roztworach lub emulsji. Faktyczna szkodliwość pestycydu dla populacji pszczół jest zależne od toksyczności substancji, czasu przez jaki organizm owada był wystawiony na jej działanie, a także formy w jakiej jest ona stosowana.
Klasyfikacja
Toksyczność substancji dla owadów jest mierzona jest najczęściej przy użyciu wartości Dawki śmiertelnej LD50 – dawki przy której następuje śmierć 50% badanej populacji. Wyróżnia się następujące progi toksyczności substancji[4][5]:
- bardzo toksyczna (dawka śmiertelna < 2 μg/pszczołę)
- średnio toksyczna(dawka śmiertelna 2 - 10.99 μg/pszczołę)
- nieznacznie toksyczna (dawka śmiertelna 11 - 100μg /pszczołę)
- nietoksyczna (dawka śmiertelna > 100μg/pszczołę) dla dorosłych osobników.
Masowe ginięcie pszczoły miodnej a pestycydy
Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej to zjawisko charakteryzujące się gwałtownym wymarciem populacji dorosłych osobników w roju. Istnieje wiele teorii próbujących wyjaśnić owo zjawisko, żadna nie została jednak uznana za decydująca względem innych. Uważa się najczęściej, że jest ono wywołane kilkoma czynnikami: zatruciem pestycydami, infekcją wirusową lub działaniem pasożytów. Badania nad koloniami pszczół wskazują, że w koloniach dotkniętych masowym ginięciem pszczół wykrywano wysokie poziomy każdego z wymienionych czynników[6].
W marcu 2012 roku przeprowadzono badania[7] z użyciem miniaturowych urządzeń lokalizujących, zamocowanych na ciałach owadów. Wykazały one, że nawet bardzo małym stężeniom pestycydów w pokarmie pszczół, towarzyszą zaburzenia orientacji, uniemożliwiające owadom powrót do ula. Stężenie pestycydu w ciałach owadów było o rząd wielkości mniejsze niż jego dawka śmiertelna. Użyta w tym badaniu substancja, insektycyd tiametoxam, choć dopuszczony do użytku we Francji, może zostać zakazany na terenie Unii Europejskiej.
Śmiertelność w skali ula
Śmiertelności pszczół w skali jednego ula może być określona jako:[8]
- < 100 pszczół dziennie – normalna śmiertelność
- 200-400 pszczół dziennie – niska śmiertelność
- 500-900 pszczół dziennie – średnia śmiertelność
- > 1000 pszczół dziennie – wysoka śmiertelność
Wpływ pestycydów na dzikie pszczoły
Pestycydy mają szkodliwy wpływ nie tylko na pszczołę miodną, ale również dzikie gatunki pszczół. Pełnią one ważną rolę w zapylaniu roślin uprawnych[9][10]. Wpływ pestycydów może się manifestować w różny sposób, nie tylko poprzez bezpośrednią śmiertelność[11], ale również oddziaływanie nieletalne, na przykład upośledzenie rozróżniania zapachów[12], zaburzenia orientacji w czasie powrotu do gniazda[12] czy osłabienie odporności na infekcje[13]. Za szczególnie szkodliwe uważa się pestycydy neonikotynoidowe, m.in. ze względu na ich powolny czas rozkładu i długie utrzymywanie się w środowisku, a także przedostawanie się do wszystkich części rośliny, włącznie z pyłkiem i nektarem[14].
Pestycydy
Nazwa | Przykłady preparatów, zawierających substancję | Grupa pestycydów | Okres karencji | Uwagi | Toksyczność dla pszczół |
---|---|---|---|---|---|
Aldikarb | Temik | Karbaminian | 4 tygodnie | praktycznie nietoksyczny | |
Karbaryl[15][potrzebny przypis] | Sevin | karbaminian | Pszczoły zatrute karbarylem umierają po 2-3 dniach, co pozwala im na zebranie skażonego pyłku i nektaru do ula. Niektóre uprawy traktowane karbarylem doprowadziły do masowego ginięcia owadów. Preparaty zawierające karbaryl nie powinny być używane w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny | |
Karbofuran[16] | Furadan | karbaminian | 7 – 14 dni | Amerykańska Agencja Ochrony środowiska zakazała stosowania w uprawach przeznaczonych do konsumpcji przez człowieka. | wysoce toksyczny |
Metomyl[17] | Metomyl, Muchobitt[18] | karbaminian | powyżej 2 godzin | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny |
Metiokarb | Karbaminian | wysoce toksyczny | |||
Mexakarbat[19] | Zectran | karbaminian | wysoce toksyczny | ||
Pirimikarb | Pirimor, Aphox | karbaminian | praktycznie nietoksyczny | ||
Propoksur[20] | Propoksur, Baygon | karbaminian | wysoce toksyczny | ||
Acefat | Chevron, Orthene | Fosforoorganiczny | 3 dni | Obecnie wycofany | umiarkowanie toksyczny |
Chlorpyrifos[21] | Brodan, Detmol UA, Dowco 179, Dursban, Empire, Eradex, Lorsban, Paqeant, Piridane, Scout, Stipend and Tricel. | Fosforoorganiczny | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny | |
Kumafos[22] | Perizin[23] | Fosforoorganiczny | Stosowany do zwalczania warrozy. Przedawkowanie może spowodować zatrucie pszczół. | praktycznie nietoksyczny | |
Demeton[24] | Isosystox | Fosforoorganiczny | <2 godzin | wysoce toksyczny | |
Demeton-S-metyl | Meta-systox | Fosforoorganiczny | umiarkowanie toksyczny | ||
Diazinon[25] | Fosforoorganiczny | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny | ||
Dicrotophos[26] | Bidrin, Carbicron, Diapadrin, Dicron and Ektafos | Fosforoorganiczny | wysoce toksyczny | ||
Dichlorvos[27] | DDVP, Vapona | Fosforoorganiczny | wysoce toksyczny | ||
Dimetoat[28] | Cygon, De-Fend | Fosforoorganiczny | 3 dni | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny |
Fention[29] | Entex, Baytex, Baycid, Dalf, DMPT, Mercaptophos, Prentox, Fenthion 4E, Queletox,Lebaycid | Fosforoorganiczny | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny | |
Fenitrotion[30] | Sumithion | Fosforoorganiczny | wysoce toksyczny | ||
Fensulfotion | Dasanit | Fosforoorganiczny | wysoce toksyczny | ||
Fonofos[31] | Dyfonate EC | Fosforoorganiczny | 3 godzinyhours | na liście Konwencji o zakazie broni chemicznej | wysoce toksyczny |
Malation | Malathion USB, ~ EC, Cythion, maldison, mercaptothion | Fosforoorganiczny | 6 dni | wysoce toksyczny | |
Methamidofos[32] | Monitor, Tameron | Fosforoorganiczny | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny | |
Methidathion[33] | Supracide | Fosforoorganiczny | Zakazany na terenie Unii Europejskiej. | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny |
Paration metylowy | Paration[34], | Fosforoorganiczny | 5–8 dni | Szczególnie niebezpieczną odmianą tego pestycydu jest paration metylowy w formie mikrokapsułek, wielkością odpowiadających ziarnom pyłku. Kapsułki te, podobnie do pyłku, przylegają do ciał pszczół siłą oddziaływania elektrostatycznego. Zmagazynowane w ulu mogą uwalniać substancję przez wiele miesięcy. Sklasyfikowany jako substancja z grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych[35]. | wysoce toksyczny |
Mevinfos[36] | Phosdrin | Fosforoorganiczny | wysoce toksyczny | ||
Monokrotofos[37][38] | Fosforoorganiczny | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny | ||
Naled[39] | Dibrom | Fosforoorganiczny | 16 godzin | wysoce toksyczny | |
Ometoat | Fosforoorganiczny | Nie powinien być używany w okresie kwitnienia i aktywności pszczół. | wysoce toksyczny | ||
Oksydemeton metylowy[40] | Metasystox-R | Fosforoorganiczny | <2 godzin | wysoce toksyczny | |
Phorate[41] | Thimet EC | Fosforoorganiczny | 5 godzin | wysoce toksyczny | |
Fosmet[42] | Imidan | Fosforoorganiczny | wysoce toksyczny | ||
Fosfamidon | Dimecron | Fosforoorganiczny | wysoce toksyczny | ||
Pirazofos | Afugan | Fosforoorganiczny | grzybobójczy | wysoce toksyczny | |
Tetrachlorwinfos | Rabon, Stirofos, Gardona, Gardcide | Fosforoorganiczny | wysoce toksyczny | ||
Trichlorfon, Metrifonate | Dylox, Dipterex | Fosforoorganiczny | 3 – 6 godzin | praktycznie nietoksyczny | |
Permetryna[43] | Ambush, Pounce | Syntetyczny pyretroid | 1 – 2 dni | Bezpieczniejszy, gdy stosowany w suchych warunkach. | wysoce toksyczny |
Cypermetryna[44] | Ammo, Raid | Syntetyczny pyretroid | < 2 godzin | Stosowana w domach do zwalczania mrówek i karaluchów. | wysoce toksyczny |
Fenwalerat[45] | Asana, Pydrin | Syntetyczny pyretroid | 1 dzień | Bezpieczniejszy, gdy stosowany w suchych warunkach. | wysoce toksyczny |
Rozmetryna[46][47][48][49][50] | Chrysron, Crossfire, Pynosect, Raid Flying Insect Killer, Scourge, Sun-Bugger #4, SPB-1382, Synthrin, Syntox, Vectrin, Whitmire PT-110 | Syntetyczny pyretroid | wysoce toksyczny | ||
Methoksychlor[51] | DMDT, Marlate | chloroorganiczny | 2 godziny | zakazany w Unii Europejskiej | wysoce toksyczny |
Endosulfan[52] | Thiodan | Chlorinated cyclodiene | 8 godzin | zakazany w Unii Europejskiej | umiarkowanie toksyczny |
Klotianidin | Poncho | neonikotynoid | Zakazany w Niemczech
W czerwcu 2008 niemieckie Ministerstwo Żywności, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów wstrzymało rejestracje preparatw zawierających neonikotynoidy po tym, jak pszczelarze z południa kraju doniesli o masowym wymieraniu pszczół związanym ze stosowanie jednego z pestycydów, klotianidyny[53]. |
wysoce toksyczny[54] | |
Tiamethoksam | Actara | neonikotynoid | Badania opublikowane w 2012 wskazują na obecność tiametoksamu w martwych pszczołach, znajdowanych wokół pól uprawnych. Pszczoły pozostałe w ulach wykazywały brak koordynacji ruchowej, wskazujący na zatrucie pestycydami[55]. | wysoce toksyczny | |
Imidakloprid | Confidor, Gaucho, Kohinor, Admire, Advantage, Merit, Confidor, Hachikusan, Amigo, SeedPlus (Chemtura Corp.), Monceren GT, Premise, Prothor, and Winner | neonikotynoid | Zakazany we Francji od 1999, powoduje potencjalnie duże szkody w populacjach pszczół[56] | wysoce toksyczny | |
Dikfol | Akarycyd | praktycznie nietoksyczny | |||
Ropopochodne | praktycznie nietoksyczne | ||||
2,4-D[57] | Składnik ponad 1,500 produktów | Herbicyd | praktycznie nietoksyczny |
Proces przeciwko EPA w Stanach Zjednoczonych
W sierpniu 2008, amerykańska organizacja Rada ds. Ochrony Zasobów Naturalnych (Natural Resources Defense Council), pozwała do sądu rządową Agencję Ochrony Środowiska oskarżając ją o zatajanie informacji na temat potencjalnego ryzyka, jakie stwarzają pestycydy dla pszczół[59].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Ministry of Agriculture
- ↑ Ecological Risk Assessment
- ↑ University of Georgia Cooperative Extension. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-08)].
- ↑ [1] Pollinator protection requirements for Section 18 Emergency Exemptions and Section 24(c) special local need registration in Washington State; Registration Services Program Pesticide Management Division Washington State Dept of Agriculture, Dec 2006
- ↑ Hunt, G.J.; Using honey bees in pollination Purdue University, May 2000
- ↑ USDA CCD Report
- ↑ Mickaël Henry i inni, A Common Pesticide Decreases Foraging Success and Survival in Honey Bees, „Science”, 336 (6079), 2012, s. 348–350, DOI: 10.1126/science.1215039, ISSN 0036-8075, PMID: 22461498 (ang.).
- ↑ Radunz, L. and Smith, E. S. C. Pesticides Hazard to Honey Bees Entomology, Darwin, Australia
- ↑ Lucas A. Garibaldi i inni, Wild Pollinators Enhance Fruit Set of Crops Regardless of Honey Bee Abundance, „Science”, 2013, DOI: 10.1126/science.1230200 [dostęp 2022-03-07] (ang.).
- ↑ Sarah S. Greenleaf , Claire Kremen , Wild bees enhance honey bees’ pollination of hybrid sunflower, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 103 (37), 2006, s. 13890–13895, DOI: 10.1073/pnas.0600929103, ISSN 0027-8424, PMID: 16940358, PMCID: PMC1564230 [dostęp 2022-03-07] .
- ↑ Maria Arena , Fabio Sgolastra , A meta-analysis comparing the sensitivity of bees to pesticides, „Ecotoxicology”, 23 (3), 2014, s. 324–334, DOI: 10.1007/s10646-014-1190-1, ISSN 1573-3017 [dostęp 2022-03-07] (ang.).
- ↑ a b Helen M. Thompson , Behavioural Effects of Pesticides in Bees–Their Potential for Use in Risk Assessment, „Ecotoxicology”, 12 (1), 2003, s. 317–330, DOI: 10.1023/A:1022575315413, ISSN 1573-3017 [dostęp 2022-03-07] (ang.).
- ↑ Annely Brandt i inni, Immunosuppression response to the neonicotinoid insecticide thiacloprid in females and males of the red mason bee Osmia bicornis L., „Scientific Reports”, 10 (1), 2020, s. 4670, DOI: 10.1038/s41598-020-61445-w, ISSN 2045-2322 [dostęp 2022-03-07] (ang.).
- ↑ Pszczoły i neonikotynoidy: kolacja z arszenikiem czy wiele hałasu o nic? [online], Nauka dla Przyrody, 8 sierpnia 2018 [dostęp 2022-03-07] (pol.).
- ↑ carbaryl
- ↑ carbofuran
- ↑ methomyl
- ↑ [2]
- ↑ Mexacarbate [online], www.scorecard.org [dostęp 2017-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-31] .
- ↑ propoxur
- ↑ chlorpyrifos
- ↑ coumaphos. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-02-05)].
- ↑ Heads of Medicines Agencies: About HMA [online], www.hma.eu [dostęp 2017-11-19] (ang.).
- ↑ demeton
- ↑ diazinon
- ↑ dicrotophos
- ↑ dichlorvos
- ↑ dimethoate
- ↑ fenthion
- ↑ fenitrothion
- ↑ fonofos
- ↑ methamidophos
- ↑ methidathion
- ↑ parathion
- ↑ Instytut Ochrony Środowiska [online], ks.ios.edu.pl [dostęp 2017-11-19] .
- ↑ mevinphos
- ↑ monocrotophos
- ↑ http://www.pan-germany.org/download/ahb_polish.pdf
- ↑ naled
- ↑ oxydemeton-methyl
- ↑ phorate
- ↑ phosmet
- ↑ permethrin
- ↑ cypermethrin
- ↑ esfenvalerate
- ↑ resmethrin
- ↑ Resmethrin Technical Fact Sheet - National Pesticide Information Center
- ↑ Pyrethrins and Pyrethroids Fact Sheet - National Pesticide Information Center
- ↑ Resmethrin Pesticide Information Profile - Extension Toxicology Network
- ↑ MSDS for Scourge Formula II
- ↑ methoxychlor
- ↑ endosulfan
- ↑ "Emergency Pesticide Ban for Saving the Honeybee"
- ↑ EPA Clothianidin Reviews
- ↑ Researchers: Honeybee deaths linked to seed insecticide exposure [online], www.purdue.edu [dostęp 2017-11-19] (ang.).
- ↑ European Food Safety Authority (16 January 2013) "Conclusion on the peer review of the pesticide risk assessment for bees for the active substance clothianidin" EFSA Journal 11(1):3066.
- ↑ EXTOXNET PIP - 2,4-D [online], extoxnet.orst.edu [dostęp 2017-11-19] .
- ↑ Protecting Bees When Using Insecticides University of Nebraska Lincoln, Extension, May 1998
- ↑ EPA sued after allegations Bayer pesticide killing honeybees. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-09)].
Linki zewnętrzne
- " Polskie Radio: Pestycydy "ogłupiają" pszczoły "
- "Pestycydy a pszczoły - wyniki badań przedstawione na 41. Kongresie Apimondia w Montpellier, Francja 2009" Marta Skubida, Krystyna Pohorecka, Andrzej Bober, Dagmara Zdańska
- „Czy pestycydy są szkodliwe dla pszczół?” Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich 2013.