Mulgara: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne, int., usunięta pozycja z bibliografii, która nic nie uźródławia w tym artykule (to jest opis jednego gatunku) |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 15: | Linia 15: | ||
|rodzina = [[niełazowate]] |
|rodzina = [[niełazowate]] |
||
|podrodzina = [[niełazy]] |
|podrodzina = [[niełazy]] |
||
|plemię = [[niełazy (plemię ssaków)|niełazy]] |
|||
|rodzaj = mulgara |
|rodzaj = mulgara |
||
|typ nomenklatoryczny = ''Chaetocercus cristicauda'' <small>Krefft, 1867</small> |
|typ nomenklatoryczny = ''Chaetocercus cristicauda'' <small>Krefft, 1867</small> |
||
Linia 34: | Linia 33: | ||
== Systematyka == |
== Systematyka == |
||
Rodzaj zdefiniował w 1867 roku [[zoologia|zoolog]] i [[paleontologia|paleontolog]] [[Johann Ludwig Gerard Krefft]] na łamach ''[[Journal of Zoology|Proceedings of the Zoological Society of London]]''<ref name="Krefft" />, jednak nazwa ''Chaetocercus'' okazała się młodszym [[homonimia (taksonomia)|homonimem]] rodzaju [[Chaetocercus|ptaków]], który opisał w 1855 roku angielski zoolog [[John Edward Gray]]; nową nazwę dla rodzaju torbaczy ukuł w 1875 roku niemiecki zoolog i [[botanika|botanik]] [[Wilhelm Peters]]<ref name="Peters" />. Jako [[gatunek typowy]] Krefft wyznaczył (oznaczenie monotypowe) mulgarę pręgoogonową (''D. cristicauda''). |
Rodzaj zdefiniował w 1867 roku [[zoologia|zoolog]] i [[paleontologia|paleontolog]] [[Johann Ludwig Gerard Krefft]] w artykule poświęconym klasyfikacji małych niełazowatych Australii, z opisami dwóch nowych rodzajów i jednego nowego gatunku, opublikowanym na łamach ''[[Journal of Zoology|Proceedings of the Zoological Society of London]]''<ref name="Krefft" />, jednak nazwa – ''Chaetocercus'' – okazała się młodszym [[homonimia (taksonomia)|homonimem]] rodzaju [[Chaetocercus|ptaków]], który opisał w 1855 roku angielski zoolog [[John Edward Gray]]; nową nazwę – ''Dasycercus'' – dla rodzaju torbaczy ukuł w 1875 roku niemiecki zoolog i [[botanika|botanik]] [[Wilhelm Peters]]<ref name="Peters" />. Jako [[gatunek typowy]] Krefft wyznaczył (oznaczenie monotypowe) mulgarę pręgoogonową (''D. cristicauda''). |
||
=== [[Etymologia]] === |
=== [[Etymologia]] === |
||
Linia 42: | Linia 41: | ||
=== Podział systematyczny === |
=== Podział systematyczny === |
||
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki<ref name="mdd" /><ref name="icmw |
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki<ref name="mdd" /><ref name="icmw" />: |
||
{| class="wikitable" |
|||
* ''Dasycercus blythi'' {{small|([[Edgar Ravenswood Waite|Waite]], 1904)}} – [[mulgara kosmatoogonowa]] |
|||
! Grafika |
|||
⚫ | |||
! Gatunek |
|||
⚫ | |||
! Autor i rok opisu |
|||
⚫ | |||
! Nazwa zwyczajowa<ref name="Cichocki&inni" /> |
|||
⚫ | |||
! Podgatunki<ref name="hmw" /><ref name="icmw" /><ref name="amw" /> |
|||
⚫ | |||
! Rozmieszczenie geograficzne<ref name="hmw" /><ref name="icmw" /><ref name="amw" /> |
|||
! Podstawowe wymiary<ref name="hmw" /><ref name="amw" /></br>{{small|('''DC''' – długość ciała; '''DO''' – długość ogona; '''MC''' – masa ciała)}} |
|||
! Status [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]]<ref>{{cytuj stronę | url = https://www.iucnredlist.org/en| tytuł = Home| opublikowany = The IUCN Red List of Threatened Species | data dostępu = 2024-05-10| język = en}}</ref> |
|||
|- |
|||
|[[Plik:Dasycercus blythi001.jpg|centruj|100px]] |
|||
|''[[mulgara kosmatoogonowa|Dasycercus blythi]]'' |
|||
|([[Edgar Ravenswood Waite|Waite]], 1904) |
|||
|[[mulgara kosmatoogonowa]] |
|||
|[[takson monotypowy|monotypowy]] |
|||
|środkowa [[Australia Zachodnia]], południowe [[Terytorium Północne]] i izolowany obszar w północnej [[Australia Południowa|Australii Południowej]] i zachodnim [[Queensland]] |
|||
|DC: 12–16,5 cm; DO: 6–10 cm; MC: 60–110 g |
|||
|{{Colorbox|#008000|{{Kolor|#ffffff|'''LC'''}}}} |
|||
|- |
|||
|[[Plik:Ampurta (Crest-tailed Mulgara) (Dasycercus cristicauda).jpg|centruj|100px]] |
|||
|''[[mulgara pręgoogonowa|Dasycercus cristicauda]]'' |
|||
⚫ | |||
|[[mulgara pręgoogonowa]] |
|||
|monotypowy |
|||
|południowe Terytorium Północne, środkowo-północna Australia Południowa i południowo-zachodni Queensland |
|||
|DC: 12–23 cm; DO: 8–12,5 cm; MC: 65–185 g |
|||
|{{Colorbox|#008b8b|{{Kolor|#ffffff|'''NT'''}}}} |
|||
|- |
|||
| |
|||
|''[[Dasycercus hillieri]]'' |
|||
⚫ | |||
| |
|||
|monotypowy<ref name="mar&inni" /> |
|||
|środkowo-wschodnia Australia Południowa<ref name="mar&inni" /> |
|||
|DC: około 15 cm; DO: około 100 cm; MC: brak danych ([[holotyp]])<ref name="tho" /> |
|||
|{{Colorbox|#c6c6c6|{{Kolor|#000000|'''NE'''}}}} |
|||
|- |
|||
| |
|||
|''[[Dasycercus archeri]]'' |
|||
⚫ | |||
| |
|||
|monotypowy<ref name="mar&inni" /> |
|||
|południowo-zachodnia Australia Południowa<ref name="mar&inni" /> |
|||
|brak danych<ref name="mar&inni" /> |
|||
|{{Colorbox|#c6c6c6|{{Kolor|#000000|'''NE'''}}}} |
|||
|- |
|||
| |
|||
|''[[Dasycercus marlowi]]'' |
|||
⚫ | |||
| |
|||
|monotypowy<ref name="mar&inni" /> |
|||
|południowe Terytorium Północne<ref name="mar&inni" /> |
|||
|brak danych<ref name="mar&inni" /> |
|||
|{{Colorbox|#c6c6c6|{{Kolor|#000000|'''NE'''}}}} |
|||
|- |
|||
| |
|||
|''[[Dasycercus woolleyae]]'' |
|||
⚫ | |||
| |
|||
|monotypowy<ref name="mar&inni" /> |
|||
|Australia Zachodnia i Terytorum Zachodnie<ref name="mar&inni" /> |
|||
|brak danych<ref name="mar&inni" /> |
|||
|{{Colorbox|#c6c6c6|{{Kolor|#000000|'''NE'''}}}} |
|||
|} |
|||
Kategorie IUCN: {{Colorbox|#008000|{{Kolor|#ffffff|'''LC'''}}}} – [[gatunek najmniejszej troski]], {{Colorbox|#008b8b|{{Kolor|#ffffff|'''NT'''}}}} – [[gatunek bliski zagrożenia]]; {{Colorbox|#c6c6c6|{{Kolor|#000000|'''NE'''}}}} – [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|gatunki niepoddane jeszcze ocenie]]. |
|||
Opisano również gatunek wymarły z [[pliocen]]u Australii<ref name="daw&inni" />: |
Opisano również gatunek wymarły z [[pliocen]]u Australii<ref name="daw&inni" />: |
||
Linia 68: | Linia 126: | ||
<ref name="Wilson&Reeder">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?s=y&id=10800013|tytuł = Genus ''Dasycercus''|opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2020-10-22}}</ref> |
<ref name="Wilson&Reeder">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?s=y&id=10800013|tytuł = Genus ''Dasycercus''|opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2020-10-22}}</ref> |
||
<ref name="daw&inni">{{cytuj pismo |autor = L. Dawson, J. Muirhead & S. Wroe|tytuł = The Big Sink Local Fauna: a lower Pliocene mammalian fauna from the Wellington Caves complex, Wellington, New South Wales|url = https://museum.wa.gov.au/sites/default/files/22.%20Dawson,%20Muirhead,%20Wroe.pdf|czasopismo = Records of the Western Australian Museum | oznaczenie = Supplement| wolumin = 57 |strony = 268|rok = 1999| język = en}}</ref> |
<ref name="daw&inni">{{cytuj pismo |autor = L. Dawson, J. Muirhead & S. Wroe|tytuł = The Big Sink Local Fauna: a lower Pliocene mammalian fauna from the Wellington Caves complex, Wellington, New South Wales|url = https://museum.wa.gov.au/sites/default/files/22.%20Dawson,%20Muirhead,%20Wroe.pdf|czasopismo = Records of the Western Australian Museum | oznaczenie = Supplement| wolumin = 57 |strony = 268|rok = 1999| język = en}}</ref> |
||
<ref name="mdd">{{cytuj stronę | url = https://www.mammaldiversity.org/tree.html| tytuł = Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy| praca = ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12)|opublikowany = American Society of Mammalogists| data dostępu = 2024- |
<ref name="mdd">{{cytuj stronę | url = https://www.mammaldiversity.org/tree.html| tytuł = Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy| praca = ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1)|opublikowany = American Society of Mammalogists| data dostępu = 2024-05-10| autor = N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby| język = en}}</ref> |
||
<ref name="amw">{{cytuj książkę| autor = Lynx Nature Books |
<ref name="amw">{{cytuj książkę| autor = Lynx Nature Books| tytuł = All the Mammals of the World|url = | rozdział = Class Mammalia|rok = 2023|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|isbn = 978-84-16728-66-4|strony = 43|język = en}}</ref> |
||
<ref name="mar&inni">{{cytuj pismo |autor = J. Newman-Martin, K.J. Travouillon, N. Warburton, M. Barham & A.J. Blyth|tytuł = Taxonomic review of the genus Dasycercus (Dasyuromorphia: Dasyuridae) using modern and subfossil material; and the description of three new species|url = |czasopismo = Alcheringa: An Australasian Journal of Palaeontology| wolumin = 47|numer = 4|strony = 624–661|data = 2023|doi = 10.1080/03115518.2023.2262083|język = en}}</ref> |
|||
<ref name="tho">{{cytuj pismo |autor = O. Thomas |tytuł = On some Australasian mammals|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/19215070|czasopismo = [[The Annals and magazine of natural history]]| oznaczenie = Seventh series|wolumin = 16|numer = 94|strony = 427|data = 1905|język = en}}</ref> |
|||
</references> |
</references> |
||
Wersja z 13:47, 10 maj 2024
Dasycercus[a] | |||
W. Peters, 1875[1] | |||
Przedstawiciel rodzaju – mulgara pręgoogonowa (D. cristicauda) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj |
mulgara | ||
Typ nomenklatoryczny | |||
Chaetocercus cristicauda Krefft, 1867 | |||
Synonimy | |||
| |||
Gatunki | |||
|
Mulgara[4][c] (Dasycercus) – rodzaj ssaków z podrodziny niełazów (Dasyurinae) w obrębie rodziny niełazowatych (Dasyuridae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii[5][6][7].
Morfologia
Długość ciała samic 12–17 cm, długość ogona samic 6–11 cm, długość ciała samców 13–23 cm, długość ogona samców 7,5–12,5 cm; masa ciała samic 60–120 g, samców 75–185 g[6][8].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1867 roku zoolog i paleontolog Johann Ludwig Gerard Krefft w artykule poświęconym klasyfikacji małych niełazowatych Australii, z opisami dwóch nowych rodzajów i jednego nowego gatunku, opublikowanym na łamach Proceedings of the Zoological Society of London[2], jednak nazwa – Chaetocercus – okazała się młodszym homonimem rodzaju ptaków, który opisał w 1855 roku angielski zoolog John Edward Gray; nową nazwę – Dasycercus – dla rodzaju torbaczy ukuł w 1875 roku niemiecki zoolog i botanik Wilhelm Peters[1]. Jako gatunek typowy Krefft wyznaczył (oznaczenie monotypowe) mulgarę pręgoogonową (D. cristicauda).
Etymologia
- Chaetocercus: gr. χαιτη khaitē ‘długie włosy, grzywa’; κερκος kerkos ‘ogon’[9].
- Dasycercus: gr. δασυς dasus ‘włochaty, kudłaty, gruby, gęsty’; κερκος kerkos ‘ogon’[10].
- Amperta: rodzima, australijska nazwa amperta dla mulgary pręgoogonowej[3]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Chaetocercus cristicauda Krefft, 1867.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[11][5]:
Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[4] | Podgatunki[6][5][8] | Rozmieszczenie geograficzne[6][5][8] | Podstawowe wymiary[6][8] (DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała) |
Status IUCN[12] |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Dasycercus blythi | (Waite, 1904) | mulgara kosmatoogonowa | monotypowy | środkowa Australia Zachodnia, południowe Terytorium Północne i izolowany obszar w północnej Australii Południowej i zachodnim Queensland | DC: 12–16,5 cm; DO: 6–10 cm; MC: 60–110 g | LC | |
Dasycercus cristicauda | (Krefft, 1867) | mulgara pręgoogonowa | monotypowy | południowe Terytorium Północne, środkowo-północna Australia Południowa i południowo-zachodni Queensland | DC: 12–23 cm; DO: 8–12,5 cm; MC: 65–185 g | NT | |
Dasycercus hillieri | (O. Thomas, 1905) | monotypowy[13] | środkowo-wschodnia Australia Południowa[13] | DC: około 15 cm; DO: około 100 cm; MC: brak danych (holotyp)[14] | NE | ||
Dasycercus archeri | Newman-Martin & Travouillon, 2023 | monotypowy[13] | południowo-zachodnia Australia Południowa[13] | brak danych[13] | NE | ||
Dasycercus marlowi | Newman-Martin & Travouillon, 2023 | monotypowy[13] | południowe Terytorium Północne[13] | brak danych[13] | NE | ||
Dasycercus woolleyae | Newman-Martin & Travouillon, 2023 | monotypowy[13] | Australia Zachodnia i Terytorum Zachodnie[13] | brak danych[13] | NE |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunek wymarły z pliocenu Australii[15]:
- Dasycercus worboysi Dawson, Muirhead & Wroe, 1999
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b W.C.H. Peters. Zwei neuen Beuteltieren aus Neu-Guinea vor, welche dem Museo civico von Genua geboren. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1875, s. 73, 1875. (niem.).
- ↑ a b J.L.G. Krefft. On the classification of the small Dasyuridae of Australia, with descriptions of two new genera and one new species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 34, s. 434, 1866. (ang.).
- ↑ a b A. Cabrera: Genera mammalium. Madrid: Imprenta y Librería de Nicolás Moya, Garcilaso, 1919, s. 65. (hiszp.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 7. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 60. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e A.M. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 289, 290. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Dasycercus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 43. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 177.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 216.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-05-10]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-10]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k J. Newman-Martin, K.J. Travouillon, N. Warburton, M. Barham & A.J. Blyth. Taxonomic review of the genus Dasycercus (Dasyuromorphia: Dasyuridae) using modern and subfossil material; and the description of three new species. „Alcheringa: An Australasian Journal of Palaeontology”. 47 (4), s. 624–661, 2023. DOI: 10.1080/03115518.2023.2262083. (ang.).
- ↑ O. Thomas. On some Australasian mammals. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh series. 16 (94), s. 427, 1905. (ang.).
- ↑ L. Dawson, J. Muirhead & S. Wroe. The Big Sink Local Fauna: a lower Pliocene mammalian fauna from the Wellington Caves complex, Wellington, New South Wales. „Records of the Western Australian Museum”. Supplement. 57, s. 268, 1999. (ang.).
Bibliografia
- T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 71–718, seria: North American Fauna. (ang.).