Przejdź do zawartości

Driakiew: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne (aktualizacja taksonomiczna)
Linia 19: Linia 19:
|nazwa łacińska = Scabiosa
|nazwa łacińska = Scabiosa
|autor = [[Karol Linneusz|L.]]
|autor = [[Karol Linneusz|L.]]
|cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 98. 1753]]
|cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl.: 98 (1753)]]<ref name="powo" />
|typ nomenklatoryczny = ''[[driakiew gołębia|Scabiosa columbaria]]'' L.<ref name="A">{{Cytuj stronę |url=http://botany.si.edu/ing/ |tytuł=Index Nominum Genericorum|data dostępu =2009-03-05}}</ref>
|typ nomenklatoryczny = ''[[driakiew gołębia|Scabiosa columbaria]]'' L.<ref name="A">{{Cytuj stronę |url=http://botany.si.edu/ing/ |tytuł=Index Nominum Genericorum|data dostępu =2009-03-05}}</ref>
|synonimy =
|synonimy =
* ''Acura'' Hill
* ''Asterocephalus'' Zinn<ref name="A" />
* ''Anisodens'' Dulac
* ''Asterocephalus'' Zinn
* ''Astrocephalus'' Raf.
* ''Chetastrum'' Neck.
* ''Columbaria'' J.Presl & C.Presl
* ''Cyrtostemma'' (Mert. & W.D.J.Koch) Spach
* ''Euptilia'' Raf.
* ''Gonokeros'' Raf.
* ''Pentena'' Raf.
* ''Scabiosella'' Tiegh.
* ''Sclerostemma'' Schott
* ''Sixalix'' Raf.
* ''Spongostemma'' (Rchb.) Rchb.
* ''Trichopteris'' Neck.
* ''Trochocephalus'' (Mert. & W.D.J.Koch) Opiz<ref name=powo/>
|wikispecies = Scabiosa
|wikispecies = Scabiosa
|commons = Category:Scabiosa
|commons = Category:Scabiosa
Linia 28: Linia 43:
[[Plik:Scabiosa lucida RHu.JPG|thumb|[[Driakiew lśniąca]]]]
[[Plik:Scabiosa lucida RHu.JPG|thumb|[[Driakiew lśniąca]]]]
[[Plik:20181109Scabiosa ochroleuca2.jpg|thumb|[[Driakiew żółta]]]]
[[Plik:20181109Scabiosa ochroleuca2.jpg|thumb|[[Driakiew żółta]]]]
'''Driakiew''' (''Scabiosa'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] roślin w zależności od ujęcia zaliczany do rodziny [[przewiertniowate|przewiertniowatych]] ''Caprifoliaceae'' lub [[szczeciowate|szczeciowatych]] ''Dipsacaceae''. Należy do niego blisko 70 gatunków<ref name="powo">{{Cytuj | tytuł = Scabiosa L. | url = https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:14326-1 | opublikowany = Royal Botanic Gardens, Kew | data dostępu = 2024-06-23 | praca = Plants of the World Online}}</ref>, ewentualnie więcej w przypadku włączenia tu gatunków z różnie ujmowanych rodzajów ''[[Lomelosia]]'' i ''Sixalix''<ref name="philips">{{cytuj książkę|autor=Roger Philips, Martyn Rix|tytuł=The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals|wydawca=Macmillan |miejsce=London |data=2002 |strony=323 |isbn=0333748905}}</ref><ref name="mabb">{{Mabberley2017 |s = 832}}</ref>. Rośliny te występują w Europie i zachodniej Azji (po [[Syberia|Syberię]] i [[Kaukaz (region)|Kaukaz]]) oraz w górach we wschodniej i południowej Afryce<ref name="philips" />. W Polsce rosną dziko cztery gatunki: [[driakiew gołębia]] ''S. columbaria'', [[driakiew lśniąca]] ''Scabiosa lucida'', [[driakiew wonna]] ''S. canescens'' i [[driakiew żółta]] ''S. ochroleuca''<ref name="checklist">{{Cytuj | autor = Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając | tytuł = Vascular plants of Poland. An annotated checklist | miejsce = Kraków | wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences | data = 2020 | s=161-162 | isbn = 978-83-62975-45-7}}</ref>.
'''Driakiew''' (''Scabiosa'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] roślin w zależności od ujęcia zaliczany do rodziny [[przewiertniowate|przewiertniowatych]] ''Caprifoliaceae'' lub [[szczeciowate|szczeciowatych]] ''Dipsacaceae''. Należy do niego blisko 70 gatunków<ref name="powo">{{Cytuj | tytuł = Scabiosa L. | url = https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:14326-1 | opublikowany = Royal Botanic Gardens, Kew | data dostępu = 2024-06-23 | praca = Plants of the World Online}}</ref>, ewentualnie więcej w przypadku włączenia tu gatunków z różnie ujmowanych rodzajów ''[[Lomelosia]]''<ref name="philips">{{cytuj książkę|autor=Roger Philips, Martyn Rix|tytuł=The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals|wydawca=Macmillan |miejsce=London |data=2002 |strony=323 |isbn=0333748905}}</ref><ref name="mabb">{{Mabberley2017 |s = 832}}</ref>. Rośliny te występują w [[strefy umiarkowane|strefie umiarkowanej]] w [[Europa|Europie]] i [[Azja|Azji]] (po [[Japonia|Japonię]] i [[Tajwan (wyspa)|Tajwan]] na wschodzie) oraz w górach we wschodniej i południowej Afryce<ref name="philips" /><ref name=powo/>. W Polsce rosną dziko cztery gatunki: [[driakiew gołębia]] ''S. columbaria'', [[driakiew lśniąca]] ''Scabiosa lucida'', [[driakiew wonna]] ''S. canescens'' i [[driakiew żółta]] ''S. ochroleuca''<ref name="checklist">{{Cytuj | autor = Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając | tytuł = Vascular plants of Poland. An annotated checklist | miejsce = Kraków | wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences | data = 2020 | s=161-162 | isbn = 978-83-62975-45-7}}</ref>.
Rośliny z tego rodzaju rosną zwykle na łąkach, murawach, na terenach skalistych i w widnych lasach<ref name="philips" />. Kwiaty zapylane są przez [[pszczoły]], [[motyle]] i [[muchówki]]<ref name="philips" />.
Rośliny z tego rodzaju rosną zwykle na łąkach, murawach, na terenach skalistych i w widnych lasach<ref name="philips" />. Kwiaty zapylane są przez [[pszczoły]], [[motyle]] i [[muchówki]]<ref name="philips" />.
Linia 38: Linia 53:
[[Plik:Frutos - Scabiosa columbaria (15319937149).jpg|thumb|[[Diakiew gołębia]] – owoce]]
[[Plik:Frutos - Scabiosa columbaria (15319937149).jpg|thumb|[[Diakiew gołębia]] – owoce]]
[[Plik:Scabiosa atropurpurea.jpg|thumb|[[Driakiew purpurowa]] 'Scarlet']]
[[Plik:Scabiosa atropurpurea.jpg|thumb|[[Driakiew purpurowa]] 'Scarlet']]
; Pokrój: [[roślina jednoroczna|Rośliny jednoroczne]], [[roślina dwuletnia|dwuletnie]] i [[Bylina (botanika)|byliny]]<ref name="E">{{Botanica2005}}</ref><ref name="philips" />, rzadko także [[półkrzew]]y<ref name="flora">{{Cytuj książkę | autor = Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.) | tytuł = Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XIII | wydawca = PAN, PWN | miejsce = Warszawa, Kraków | data = 1972 | strony = 16-17}}</ref> i niskie [[krzew]]y<ref name="philips" />. Osiągają do 1 m wysokości<ref name="philips" />.
; Pokrój: [[roślina jednoroczna|Rośliny jednoroczne]] (tylko dwa gatunki<ref name=kubitzki>{{Cytuj | tytuł = The Families and Genera of Vascular Plants | redaktor = K. Kubitzki | wolumin = XIV. Flowering Plants. Eudicots | wydawca = Springer | data = 2016 | s = 159-160 | isbn = 978-3-319-28532-0}}</ref>), [[roślina dwuletnia|dwuletnie]] i [[Bylina (botanika)|byliny]]<ref name="E">{{Botanica2005}}</ref><ref name="philips" />, rzadko także [[półkrzew]]y<ref name="flora">{{Cytuj książkę | autor = Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.) | tytuł = Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XIII | wydawca = PAN, PWN | miejsce = Warszawa, Kraków | data = 1972 | strony = 16-17}}</ref> i niskie [[krzew]]y<ref name="philips" />. Osiągają do 1 m wysokości<ref name="philips" />. [[Łodyga]] jest zwykle krótko owłosiona<ref name=kubitzki/>.
; [[Liść|Liście]]: [[Ulistnienie]] nakrzyżległe. Dolne liście zwykle całobrzegie, ząbkowane lub pierzasto wcinane, górne klapowane pierzasto<ref name="philips" />.
; [[Liść|Liście]]: [[Ulistnienie]] nakrzyżległe. Dolne liście zwykle całobrzegie, ząbkowane lub pierzasto wcinane, górne klapowane pierzasto<ref name="philips" />. Dolne liście zwykle skupione w rozety przyziemne<ref name=kubitzki/>.
; [[Kwiat]]y: Zebrane w spłaszczone [[koszyczek|koszyczki]] lub kulistawe [[główka (botanika)|główki]] ([[Osadnik (botanika)|dno kwiatostanowe]] jest nagie, wypukłe lub półkuliste), wsparte miękkimi listkami [[okrywa|okrywy]] zakończonymi szydlasto. Kwiaty brzeżne są wyraźnie większe od znajdujących się wewnątrz kwiatostanu<ref name="philips" /><ref name="flora" />. Kolor kwiatów u różnych gatunków od białego poprzez żółty, różowy do purpurowoniebieskiego<ref name="philips" />. Kwiat u nasady okryty jest kubkowatym [[kieliszek (botanika)|kieliszkiem]] z 8 bruzdami, w górze z talerzykowato rozpostartym rąbkiem<ref name="flora" />. W czasie owocowania kieliszek powiększa się i staje się papierzasty<ref name="philips" />. [[Kielich (botanika)|Kielich]] u dołu zrośnięty, w górze zwieńczony 5 szczecinkami. [[korona kwiatu|Korona]] z 5 łatkami na końcu, silnie grzbiecista<ref name="flora" />. [[Pręcik (botanika)|Pręciki]] cztery. [[Zalążnia]] dolna, jednokomorowa, z jednym [[zalążek|zalążkiem]]. Szyjka słupka pojedyncza<ref name="philips" />.
; [[Kwiat]]y: Zebrane w spłaszczone [[koszyczek|koszyczki]] lub kulistawe [[główka (botanika)|główki]] ([[Osadnik (botanika)|dno kwiatostanowe]] jest nagie, wypukłe lub półkuliste), wsparte miękkimi listkami [[okrywa|okrywy]] zakończonymi szydlasto. Kwiaty brzeżne są wyraźnie większe od znajdujących się wewnątrz kwiatostanu<ref name="philips" /><ref name="flora" />. Kolor kwiatów u różnych gatunków od białego poprzez żółty, różowy do purpurowoniebieskiego<ref name="philips" />. Kwiat u nasady okryty jest kubkowatym [[kieliszek (botanika)|kieliszkiem]] z 8 bruzdami, w górze z talerzykowato rozpostartym rąbkiem<ref name="flora" />. W czasie owocowania kieliszek powiększa się i staje się papierzasty<ref name="philips" />. [[Kielich (botanika)|Kielich]] u dołu zrośnięty, w górze zwieńczony 5 szczecinkami. [[korona kwiatu|Korona]] z 5 łatkami na końcu, silnie grzbiecista<ref name="flora" />. [[Pręcik (botanika)|Pręciki]] cztery. [[Zalążnia]] dolna, jednokomorowa, z jednym [[zalążek|zalążkiem]]. Szyjka słupka pojedyncza<ref name="philips" />.
; [[Owoc]]e: [[Niełupka|Niełupki]] okryte trwałym kielichem i kieliszkiem, z 5 ośćmi<ref name="philips" /><ref name="flora" />.
; [[Owoc]]e: [[Niełupka|Niełupki]] okryte trwałym kielichem i kieliszkiem, z 5 ośćmi<ref name="philips" /><ref name="flora" />.
Linia 48: Linia 63:
W niektórych ujęciach zaliczane są tu także gatunki z rodzajów ''[[Lomelosia]]'' (np. ''S. caucasica'') i ''Sixalix'' (''S. atropurpurea'')<ref name="philips" /><ref name="mabb" />.
W niektórych ujęciach zaliczane są tu także gatunki z rodzajów ''[[Lomelosia]]'' (np. ''S. caucasica'') i ''Sixalix'' (''S. atropurpurea'')<ref name="philips" /><ref name="mabb" />.


; Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według [[The Plant List]])<ref name="tpl">{{Cytuj stronę | url = http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Caprifoliaceae/Scabiosa/ | tytuł = Scabiosa | praca = The Plant List. Version 1.1 | data dostępu = 2019-06-29}}</ref><ref name="gawrys">{{cytuj książkę|autor=Wiesław Gawryś|tytuł=Słownik roślin zielnych|wydawca=Officina botanica |miejsce=Kraków|data=2008|strony=160-161 |isbn=9788392511052}}</ref><ref name="checklist" /><ref>{{cytuj książkę |autor=Ludmiła Karpowiczowa (red.)|tytuł=Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński |rok=1973 |wydawca=Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego |miejsce=Warszawa}}</ref>:
; Wykaz gatunków (ujęcie wg Plants of the World Online)<ref name=powo/><ref name="gawrys">{{cytuj książkę|autor=Wiesław Gawryś|tytuł=Słownik roślin zielnych|wydawca=Officina botanica |miejsce=Kraków|data=2008|strony=160-161 |isbn=9788392511052}}</ref><ref name="checklist" /><ref>{{cytuj książkę |autor=Ludmiła Karpowiczowa (red.)|tytuł=Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński |rok=1973 |wydawca=Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego |miejsce=Warszawa}}</ref>:
* ''[[Scabiosa adzharica]]'' <small>Schchian</small>

* ''[[Scabiosa achaeta]]'' <small>Vis. & Pančić</small>
* ''[[Scabiosa africana]]'' <small>L.</small>
* ''[[Scabiosa africana]]'' <small>L.</small>
* ''[[Scabiosa albanensis]]'' <small>R.A. Dyer</small>
* ''[[Scabiosa albanensis]]'' <small>R.A.Dyer</small>
* ''[[Scabiosa albocincta]]'' <small>Greuter</small>
* ''[[Scabiosa amoena]]'' <small>J.Jacq.</small>
* ''[[Scabiosa alpestris]]'' <small>Kar. & Kir.</small>
* ''[[Scabiosa andryalifolia]]'' <small>(Pau) Devesa</small>
* ''[[Scabiosa angustiloba]]'' <small>B.L. Burtt</small>
* ''[[Scabiosa angustiloba]]'' <small>(Sond.) B.L.Burtt ex Hutch.</small>
* ''[[Scabiosa argentea]]'' <small>L.</small>
* ''[[Scabiosa arenaria]]'' <small>Forssk.</small>
* ''Scabiosa atropurpurea'' <small>L.</small> – [[driakiew purpurowa]]
* ''Scabiosa atropurpurea'' <small>L.</small> – [[driakiew purpurowa]]
* ''[[Scabiosa austroaltaica]]'' <small>Bobrov</small>
* ''[[Scabiosa austroafricana]]'' <small>Heine</small>
* ''[[Scabiosa balcanica]]'' <small>Velen. ex Nyman</small>
* ''[[Scabiosa balcanica]]'' <small>(Velen.) Velen.</small>
* ''[[Scabiosa × beauverdiana]]'' <small>Palez.</small>
* ''[[Scabiosa bipinnata]]'' <small>K.Koch</small>
* ''[[Scabiosa buekiana]]'' <small>Eckl. & Zeyh.</small>
* ''[[Scabiosa buekiana]]'' <small>Eckl. & Zeyh.</small>
* ''[[Scabiosa candollei]]'' <small>DC.</small>
* ''Scabiosa canescens'' <small>Waldst. & Kit.</small> – [[driakiew wonna]]
* ''Scabiosa canescens'' <small>Waldst. & Kit.</small> – [[driakiew wonna]]
* ''Scabiosa caucasica'' <small>M. Bieb.</small> – [[driakiew kaukaska]]
* ''[[Scabiosa cartenniana]]'' <small>A.Pons & Quézel</small>
* ''[[Scabiosa cephalarioides]]'' <small>Lojac.</small>
* ''Scabiosa cinerea'' <small>Lapeyr. ex Lam.</small> – [[driakiew szara]]
* ''Scabiosa cinerea'' <small>Lapeyr. ex Lam.</small> – [[driakiew szara]]
* ''[[Scabiosa colchica]]'' <small>Steven</small>
* ''Scabiosa columbaria'' <small>L.</small> – [[driakiew gołębia]]
* ''Scabiosa columbaria'' <small>L.</small> – [[driakiew gołębia]]
* ''[[Scabiosa comosa]]'' <small>Fisch. ex Roem. & Schult.</small>
* ''[[Scabiosa comosa]]'' <small>Fisch. ex Roem. & Schult.</small>
* ''[[Scabiosa cosmoides]]'' <small>Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa correvoniana]]'' <small>Sommier & Levier</small>
* ''[[Scabiosa crenata]]'' <small>Cirillo</small>
* ''[[Scabiosa corsica]]'' <small>(Litard.) Gamisans</small>
* ''[[Scabiosa cretica]]'' <small>L.</small>
* ''[[Scabiosa crinita]]'' <small>Kotschy & Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa drakensbergensis]]'' <small>B.L. Burtt</small>
* ''[[Scabiosa daucoides]]'' <small>Desf.</small>
* ''[[Scabiosa epirota]]'' <small>Halácsy & Bald.</small>
* ''[[Scabiosa delminiana]]'' <small>Abadžić</small>
* ''[[Scabiosa drakensbergensis]]'' <small>B.L.Burtt</small>
* ''[[Scabiosa eremophila]]'' <small>Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa farinosa]]'' <small>Coss.</small>
* ''[[Scabiosa fumarioides]]'' <small>Vis. & Pančić</small>
* ''[[Scabiosa fumarioides]]'' <small>Vis. & Pančić</small>
* ''Scabiosa graminifolia'' <small>L.</small> – [[driakiew trawolistna]]
* ''[[Scabiosa galianoi]]'' <small>Devesa, Ortega Oliv. & J.López</small>
* ''[[Scabiosa gumbetica]]'' <small>Boiss.</small>
* ''Scabiosa hispidula'' <small>Boiss.</small> – [[driakiew szczecinkowata]]
* ''Scabiosa holosericea'' <small>Bertol.</small> – [[driakiew jedwabista]]
* ''Scabiosa holosericea'' <small>Bertol.</small> – [[driakiew jedwabista]]
* ''[[Scabiosa hymettia]]'' <small>Boiss. & Spruner</small>
* ''[[Scabiosa hyrcanica]]'' <small>Steven</small>
* ''[[Scabiosa imeretica]]'' <small>(Sommier & Levier) Sulak.</small>
* ''[[Scabiosa incisa]]'' <small>Mill.</small>
* ''[[Scabiosa incisa]]'' <small>Mill.</small>
* ''[[Scabiosa isetensis]]'' <small>L.</small>
* ''[[Scabiosa ispartaca]]'' <small>Yıld.</small>
* ''Scabiosa japonica'' <small>Miq.</small> – [[driakiew japońska]]
* ''Scabiosa japonica'' <small>Miq.</small> – [[driakiew japońska]]
* ''[[Scabiosa jezoensis]]'' <small>Nakai</small>
* ''[[Scabiosa lacerifolia]]'' <small>Hayata</small>
* ''[[Scabiosa lacerifolia]]'' <small>Hayata</small>
* ''[[Scabiosa limonifolia]]'' <small>Vahl</small>
* ''[[Scabiosa lachnophylla]]'' <small>Kitag.</small>
* ''[[Scabiosa libyca]]'' <small>Alavi</small>
* ''Scabiosa lucida'' <small>Vill.</small> – [[driakiew lśniąca]]
* ''Scabiosa lucida'' <small>Vill.</small> – [[driakiew lśniąca]]
* ''[[Scabiosa micrantha]]'' <small>Desf.</small>
* ''[[Scabiosa × lucidula]]'' <small>Beck</small>
* ''[[Scabiosa minoana]]'' <small>(P.H.Davis) Greuter</small>
* ''[[Scabiosa mollissima]]'' <small>Viv.</small>
* ''[[Scabiosa monspeliensis]]'' <small>Jacq.</small>
* ''[[Scabiosa nitens]]'' <small>Roem. & Schult.</small>
* ''[[Scabiosa nitens]]'' <small>Roem. & Schult.</small>
* ''Scabiosa ochroleuca'' <small>L.</small> – [[driakiew żółta]]
* ''Scabiosa ochroleuca'' <small>L.</small> – [[driakiew żółta]]
* ''Scabiosa olgae'' <small>Albov</small> – [[driakiew Olgi]]
* ''[[Scabiosa owerinii]]'' <small>Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa paphlagonica]]'' <small>Bornm.</small>
* ''[[Scabiosa parielii]]'' <small>Maire</small>
* ''[[Scabiosa parviflora]]'' <small>Desf.</small>
* ''[[Scabiosa parviflora]]'' <small>Desf.</small>
* ''[[Scabiosa persica]]'' <small>Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa praemontana]]'' <small>Privalova</small>
* ''[[Scabiosa pulsatilloides]]'' <small>Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa pyrenaica]]'' <small>All.</small>
* ''[[Scabiosa rhodopensis]]'' <small>Stoj. & Stef.</small>
* ''[[Scabiosa rotata]]'' <small>M.Bieb.</small>
* ''[[Scabiosa saxatilis]]'' <small>Cav.</small>
* ''[[Scabiosa semipapposa]]'' <small>Salzm. ex DC.</small>
* ''[[Scabiosa semipapposa]]'' <small>Salzm. ex DC.</small>
* ''[[Scabiosa sicula]]'' <small>L.</small>
* ''Scabiosa silenifolia'' <small>Waldst. & Kit.</small> – [[driakiew lepnicowata]]
* ''Scabiosa silenifolia'' <small>Waldst. & Kit.</small> – [[driakiew lepnicowata]]
* ''[[Scabiosa songarica]]'' <small>Schrenk</small>
* ''[[Scabiosa sirnakia]]'' <small>Yıld.</small>
* ''[[Scabiosa sphaciotica]]'' <small>Roem. & Schult.</small>
* ''[[Scabiosa sivrihisarica]]'' <small>Yıld.</small>
* ''Scabiosa stellata'' <small>L.</small> – [[driakiew gwiaździsta]]
* ''[[Scabiosa solymica]]'' <small>(Parolly, Eren & Nordt) Göktürk</small>
* ''[[Scabiosa sosnowskyi]]'' <small>Sulak.</small>
* ''[[Scabiosa taygetea]]'' <small>Boiss. & Heldr.</small>
* ''[[Scabiosa taygetea]]'' <small>Boiss. & Heldr.</small>
* ''[[Scabiosa tenuis]]'' <small>Spruner ex Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa tenuis]]'' <small>Spruner ex Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa transvaalensis]]'' <small>S. Moore</small>
* ''[[Scabiosa thysdrusiana]]'' <small>Le Houér.</small>
* ''[[Scabiosa transvaalensis]]'' <small>S.Moore</small>
* ''[[Scabiosa triandra]]'' <small>L.</small>
* ''[[Scabiosa triandra]]'' <small>L.</small>
* ''[[Scabiosa triniifolia]]'' <small>Friv.</small>
* ''[[Scabiosa triniifolia]]'' <small>Friv.</small>
* ''[[Scabiosa tschiliensis]]'' <small>Grüning</small>
* ''[[Scabiosa tschiliensis]]'' <small>Grüning</small>
* ''[[Scabiosa turolensis]]'' <small>Pau</small>
* ''[[Scabiosa turolensis]]'' <small>Pau</small>
* ''[[Scabiosa tysonii]]'' <small>L. Bolus</small>
* ''[[Scabiosa tuzluca]]'' <small>Yıld.</small>
* ''[[Scabiosa variifolia]]'' <small>Boiss.</small>
* ''[[Scabiosa tysonii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Scabiosa velenovskiana]]'' <small>Bobrov</small>
* ''Scabiosa vestina'' <small>Facchini ex W.D.J.Koch</small> – [[driakiew okryta]]
* ''Scabiosa vestina'' <small>Facchini ex W.D.J.Koch</small> – [[driakiew okryta]]
* ''[[Scabiosa webbiana]]'' <small>D.Don</small>
* ''[[Scabiosa webbiana]]'' <small>D.Don</small>


== Uprawa ==
== Uprawa ==
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. W [[Polska|Polsce]] najczęściej: [[driakiew purpurowa]] ''S. atropurpurea'', [[driakiew kaukaska]] ''S. caucasica'', [[driakiew gwiaździsta]] ''S. stellata''<ref name=checklist/>. Jednoroczne gatunki rozmnaża się przez wysiew nasion na wiosnę, byliny przez wysiew nasion jesienią przez sadzonki i podział. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym, na glebach przepuszczalnych o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego<ref name="E" />.
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. W [[Polska|Polsce]] najczęściej [[driakiew purpurowa|driakiew purpurową]] ''S. atropurpurea''<ref name=checklist/>. Jednoroczne gatunki rozmnaża się przez wysiew nasion na wiosnę, byliny przez wysiew nasion jesienią przez sadzonki i podział. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym, na glebach przepuszczalnych o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego<ref name="E" />.


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 17:43, 23 cze 2024

Driakiew
Ilustracja
Morfologia (driakiew gołębia)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

szczeciowce

Rodzina

przewiertniowate

Rodzaj

driakiew

Nazwa systematyczna
Scabiosa L.
Sp. Pl.: 98 (1753)[3]
Typ nomenklatoryczny

Scabiosa columbaria L.[4]

Driakiew lśniąca
Driakiew żółta

Driakiew (Scabiosa L.) – rodzaj roślin w zależności od ujęcia zaliczany do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae lub szczeciowatych Dipsacaceae. Należy do niego blisko 70 gatunków[3], ewentualnie więcej w przypadku włączenia tu gatunków z różnie ujmowanych rodzajów Lomelosia[5][6]. Rośliny te występują w strefie umiarkowanej w Europie i Azji (po Japonię i Tajwan na wschodzie) oraz w górach we wschodniej i południowej Afryce[5][3]. W Polsce rosną dziko cztery gatunki: driakiew gołębia S. columbaria, driakiew lśniąca Scabiosa lucida, driakiew wonna S. canescens i driakiew żółta S. ochroleuca[7].

Rośliny z tego rodzaju rosną zwykle na łąkach, murawach, na terenach skalistych i w widnych lasach[5]. Kwiaty zapylane są przez pszczoły, motyle i muchówki[5].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne i wykorzystywane lokalnie w ziołolecznictwie. Sproszkowane korzenie driakwi gołębiej używane były jako zasypka dla niemowląt[6]. Nazwa driakiew (teriak) w przeszłości oznaczała stosowane od starożytności lekarstwo o uniwersalnym zakresie stosowania, a czasem dowolne lekarstwo[8].

Morfologia

Driakiew wonna
Diakiew gołębia – owoce
Driakiew purpurowa 'Scarlet'
Pokrój
Rośliny jednoroczne (tylko dwa gatunki[9]), dwuletnie i byliny[10][5], rzadko także półkrzewy[11] i niskie krzewy[5]. Osiągają do 1 m wysokości[5]. Łodyga jest zwykle krótko owłosiona[9].
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Dolne liście zwykle całobrzegie, ząbkowane lub pierzasto wcinane, górne klapowane pierzasto[5]. Dolne liście zwykle skupione w rozety przyziemne[9].
Kwiaty
Zebrane w spłaszczone koszyczki lub kulistawe główki (dno kwiatostanowe jest nagie, wypukłe lub półkuliste), wsparte miękkimi listkami okrywy zakończonymi szydlasto. Kwiaty brzeżne są wyraźnie większe od znajdujących się wewnątrz kwiatostanu[5][11]. Kolor kwiatów u różnych gatunków od białego poprzez żółty, różowy do purpurowoniebieskiego[5]. Kwiat u nasady okryty jest kubkowatym kieliszkiem z 8 bruzdami, w górze z talerzykowato rozpostartym rąbkiem[11]. W czasie owocowania kieliszek powiększa się i staje się papierzasty[5]. Kielich u dołu zrośnięty, w górze zwieńczony 5 szczecinkami. Korona z 5 łatkami na końcu, silnie grzbiecista[11]. Pręciki cztery. Zalążnia dolna, jednokomorowa, z jednym zalążkiem. Szyjka słupka pojedyncza[5].
Owoce
Niełupki okryte trwałym kielichem i kieliszkiem, z 5 ośćmi[5][11].

Systematyka

Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny szczeciowatych Dipsacaceae. Rodzina ta od systemu APG II z 2003 włączana jest w randze podrodziny Dipsacoideae Eaton do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae (opcjonalnie, a od systemu APG III z 2009 już definitywnie)[2][12].

W niektórych ujęciach zaliczane są tu także gatunki z rodzajów Lomelosia (np. S. caucasica) i Sixalix (S. atropurpurea)[5][6].

Wykaz gatunków (ujęcie wg Plants of the World Online)[3][13][7][14]

Uprawa

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. W Polsce najczęściej driakiew purpurową S. atropurpurea[7]. Jednoroczne gatunki rozmnaża się przez wysiew nasion na wiosnę, byliny przez wysiew nasion jesienią przez sadzonki i podział. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym, na glebach przepuszczalnych o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego[10].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. a b c d e Scabiosa L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-23].
  4. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].
  5. a b c d e f g h i j k l m n Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 323. ISBN 0-333-74890-5.
  6. a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 832, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 161-162, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. driakiew [online], Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego sjp.pwn.pl.
  9. a b c K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants, t. XIV. Flowering Plants. Eudicots, Springer, 2016, s. 159-160, ISBN 978-3-319-28532-0.
  10. a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  11. a b c d e Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XIII. Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1972, s. 16-17.
  12. Genus: Scabiosa L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-06-30].
  13. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 160-161. ISBN 978-83-925110-5-2.
  14. Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.