Ćwiercie
50°23′15″N 17°57′30″E/50,387500 17,958333| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) |
59 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-344[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0504516 |
Położenie na mapie gminy Walce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
| 50°23′15″N 17°57′30″E/50,387500 17,958333[1]
| |
Ćwiercie (dodatkowa nazwa w j. niem. Schwärze) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Walce. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest w Kotlinie Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Walce w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 54 osoby[3].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś znajduje się przy drodze z Kromołowa do Rozkochowa.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość miała w swej historii kilka nazw, takich jak: Ćwierci, Ćwiercice, Schwärze,
Historia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w 1568. W tymże roku Sebastian Stolcz pan na Naczęsławicach sprzedał majątki ziemskie w Ćwierciu i Rozkochowie hrabiowi Hansowi von Redern[4]. Wieś i majątek ziemski Ćwiercie, ściśle związane z Rozkochowem, należały wraz z nim do zakonu norbertanek w Czarnowąsach[5].
Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[6]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[7]. W 1818 majątek Ćwiercie należał do zarządcy Winklera, który w 1825 sprzedał go hrabiemu von Harrachowi[5]. Ten z kolei, po śmierci swojej żony, w 1853 sprzedał Rozkochów, Brzezinę, Ćwiercie i Zwiastowice hrabiemu Ernestowi von Seherr-Thoss[8]. W 1864 majątek w Ćwierciu liczył 720 morgów gruntów ornych, 6 łąk, 4 ogrody, 28 pastwisk, 23 lasy i 2 stawy. Trzymano 20 wołów, 6 krów i 1000 owiec. We wsi mieszkało 8 zagrodników i 4 chałupników[5]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu kościół, a w otoku napis: SCHWAERTZER […] / NEYSTAETER CREIS (pol. Gmina Ćwiercie / Powiat Prudnicki)[9].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 141 mieszkańców Ćwiercia 1 posługiwał się językiem niemieckim, a 140 językiem polskim[10]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Ćwiercie znalazło się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[11]. Do głosowania uprawnionych było w Ćwierciu 81 osób, z czego 63, ok. 77,8%, stanowili mieszkańcy (w tym 62, ok. 76,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 79 głosów (ok. 97,5% uprawnionych), w tym 79 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 76 osób (96,2%), a za Polską 3 osoby (3,8%)[12]. W latach 20. XX wieku w Ćwierciu powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej.
Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[13]. Mieszkańcom Ćwiercia, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.
W latach 1945–1950 Ćwiercie należało do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Walce[14], w latach 1954–1961 do gromady Rozkochów, a w latach 1961–1972 do gromady Walce. Podlegała urzędowi pocztowemu w Głogówku[15].
Do 1956 roku Ćwiercie należało do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Ćwiercie zostało odłączone od powiatu prudnickiego i przyłączone do nowo utworzonego krapkowickiego[16].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Ćwierciu chroniona jest[17]:
- kapliczka z 1872, koło domu nr 5
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie wsi mieszka 1% mieszkańców gminy, a zajmuje ona 0,9% powierzchni gminy tj. 0,62 km², co czyni wioskę, najmniejszym sołectwem w gminie Walce[18].
Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]
- 1910 – 141[10]
- 1933 – 136[19]
- 1939 – 119[19]
- 1966 – 70[20]
- 1998 – 68[3]
- 2002 – 63[3]
- 2009 – 54[3]
- 2011 – 54[3]
- 2015 – 58
- 2016 – 58
- 2017 – 58
- 2018 – 58
- 2019 – 59
Religia[edytuj | edytuj kod]
Katolicy z Ćwiercia należą do parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Rozkochowie (dekanat Głogówek)[21].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Ćwierciu[22].
Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]
Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Ćwierciu było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[23].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 7 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[24].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21149
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 205 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e Wieś Ćwiercie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-14], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Historia Rozkochowa Część I, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 14 (779), Krapkowice: Bastech, 9 kwietnia 2013, s. 23, ISSN 1505-4861.
- ↑ a b c Historia Ćwierci, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 16 (781), Krapkowice: Bastech, 23 kwietnia 2013, s. 27, ISSN 1505-4861.
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
- ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
- ↑ Historia Rozkochowa Część II, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 15 (780), Krapkowice: Bastech, 16 kwietnia 2013, s. 23, ISSN 1505-4861.
- ↑ 1021 Schwärze (Ćwiercie) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 19 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
- ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
- ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2023-08-14]. (niem.).
- ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
- ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
- ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
- ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
- ↑ Ewidencja – Gmina Walce [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-08-16].
- ↑ Raport o stanie Gminy Walce - Urząd Gminy w Walcach [online], bip.walce.pl [dostęp 2020-07-06] (pol.).
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 104.
- ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
- ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- O. Henryk Kałuża SVD, "Dzieje Parafii Brożec i Okolic", Brożec – Nysa 2009, s. 183-184
- Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
