Prudnik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Prudnik
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz i kościół św. Michała Archanioła, willa rodziny Fränkel, Wieża Bramy Dolnej, kościół św. Piotra i Pawła, Park Miejski, Wieża Woka, sanktuarium św. Józefa, Kozia Góra
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Prudnik

Data założenia

1255

Prawa miejskie

1279

Burmistrz

Grzegorz Zawiślak

Powierzchnia

20,50 km²

Wysokość

ok. 265 m n.p.m.

Populacja (30.06.2018)
• liczba ludności
• gęstość


21 170
1033 os./km²

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-200

Tablice rejestracyjne

OPR

Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Ziemia50°19′11″N 17°34′45″E/50,319722 17,579167
TERC (TERYT)

1610044

SIMC

0965878

Hasło promocyjne: Prudnik – spotkajmy się
Urząd miejski
ul. Kościuszki 3
48-200 Prudnik
Strona internetowa
BIP

Prudnik (daw. Prądnik[1], Królewskie Miasto Prudnik, niem. Neustadt, Neustadt in Oberschlesien, Neustadt an der Prudnik, cz. Prudník) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prudnik i Euroregionu Pradziad. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej, na pograniczu Gór Opawskich i Obniżenia Prudnickiego, będącego częścią Niziny Śląskiej. Przepływają przez niego rzeki Prudnik i Złoty Potok[2].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych na 30 czerwca 2018 miasto było zamieszkane przez 21 170 osób[3].

Jedno z najstarszych miast w Polsce, lokowane na prawie magdeburskim w 1279. Do XIV wieku w granicach Moraw, następnie w księstwach śląskich. Miejsce licznych bitew i potyczek ze względu na swoje przygraniczne położenie. Od XVI wieku najważniejszy ośrodek gospodarczy i polityczny Górnego Śląska oraz miejsce obrad sejmiku księstwa opolsko-raciborskiego. Prudnik rozwijał się jako ośrodek handlowy, rzemieślniczy, turystyczny i przemysłowy, z naciskiem na przemysł włókienniczy. Od 1945 w granicach Polski. Powstały nowe osiedla mieszkaniowe, zakłady przemysłowe i infrastruktura turystyczna.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Geografia Prudnika.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 5,5 km od granicy z Czechami, na pograniczu Obniżenia Prudnickiego i północno-wschodniej części Gór Opawskich. Prudnik zajmuje kilka wzgórz (Czyżykowa Góra, Kapliczna Góra, Kozia Góra, Okopowa, Szubieniczna Góra, Święta Góra, Wróblik), na południu opiera się o pierwsze zalesione stoki, należące już do Parku Krajobrazowego Gór Opawskich[2]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik, którego jest siedzibą[4]. Przez granice administracyjne miasta przepływają rzeki Prudnik (lewy dopływ Osobłogi) i Złoty Potok, a także potoki Lubrzanka, Trzebinka i Graniczny Potok[5]. Obszarem administracyjnym obejmuje pobliski las zwany Lasem Prudnickim. Prudnik położony jest na wysokości ok. 265 m n.p.m. Najwyżej położony punkt w mieście znajduje się na wysokości 403 m n.p.m., a najniższy 238 m n.p.m.[6]. Na południu miasta znajdują się wychodnie strefy śląsko-morawskiej. Według podziału fizycznogeograficznego z 2017 dr. Krzysztofa Badory obszar Prudnika znajduje się w granicach czterech mikroregionów: Doliny Prudnika (318.58.4), Obniżeniu Prudnickim (318.58.5), Przedgórzu Głuchołasko-Prudnickim (332.17.3) i Wzgórz Długockich (332.17.4)[7].

Położony w dawnej ziemi prudnickiej Prudnik początkowo należał do Moraw jako część enklawy biskupów morawskich, zaś od włączenia go w 1337 do księstwa niemodlińskiego leży na historycznym Górnym Śląsku[8][9][10].

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

Klimatogram dla Prudnika
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
 
 
30
 
1
-5
 
 
29
 
3
-4
 
 
30
 
7
-1
 
 
40
 
13
3
 
 
71
 
18
7
 
 
84
 
22
11
 
 
86
 
23
12
 
 
84
 
23
11
 
 
52
 
19
8
 
 
41
 
13
4
 
 
42
 
7
1
 
 
37
 
2
-3
Temperatury w °C
Opad całkowity w mm
Źródło: climate-data.org

Wpływ na klimat Prudnika ma sąsiedztwo Gór Opawskich[11]. Średnia temperatura roczna wynosi +8 °C. Pokrywa śnieżna występuje od grudnia do kwietnia. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Prudnika wynoszą 640 mm dominują wiatry zachodnie. Średnia wilgotność względna powietrza atmosferycznego wynosi w przekroju rocznym 78%[12].

Podział miasta[edytuj | edytuj kod]

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Prudnika są[13]:

W mieście znajdują się również osiedla[13]:

Widok na Prudnik z wieży widokowej na Koziej Górze
Widok na Prudnik z wieży widokowej na Koziej Górze

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nowe Miasto Królewskie wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie[14].

Nazwa Prudnik została utworzona od rzeczownika prąd (prąd rzeczny, strumień, przepływ, wartkość – cz. proud, śl. prōnd) i oznaczającej podobnie jak pobliska Prężyna rzekę o wartkim nurcie, następnie również osadę leżącą nad tą rzeką. Nazwa rzeki (dopływu Osobłogi) i miasta była od średniowiecza zapisywana z u będącym czeskim i morawskim odpowiednikiem ą (1262 Pruthenos, 1331 Prudnik). Obok nazwy starszej słowiańskiej osady (Prudnik) pojawiła się, zapewne już w ostatniej ćwierci XIII w. nazwa lokacyjnego miasta tj. Neustadt[15]. Od tego czasu używano (w różnych postaci) obu nazw równolegle[16].

Nazwa niemiecka była zapisywana także w zlatynizowanej postaci Neostadium, czasem używano również jej polskiego i czeskiego przekładu (Nowe Miasto, Nové město). Starsza nazwa miewała również swą postać zlatynizowaną (Prudnicium). W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Neostadium, Prudnica[17]. W tekstach pisanych na Śląsku po niemiecku w okresie XVI–XVIII w. przeważała nazwa lokacyjna (Neustadt, Polnisch Neustadt). W źródłach pisanych po czesku używano jej zamiennie ze starszą nazwą (Prudník[a], Proudník, Nejštát, Nové Město). Formę Polnisch-Neustadt stosowano w języku niemieckim do 1708, kiedy zrezygnowano z przymiotnika Polnisch w obawie, że potencjalni kupcy nie trafią do tego śląskiego miasta, gdyż szukaliby go w Polsce[1] i wprowadzono nową nazwę Königliche Stadt Neustadt[15]. Jej polski odpowiednik Nowe Miasto Królewskie został użyty m.in. w wydanym w 1750 po polsku zarządzeniu Fryderyka II dla mieszkańców Śląska[14].

Później, w XIX i XX wieku do 1945. oficjalnie stosowana była nazwa Neustadt in Oberschlesien. Używano również nazwy Neustadt an der Prudnik[18]. Słowiańskiej nazwy powszechnie używali Polacy, czy Ślązacy, co odnotowuje topograficzny opis Górnego Śląska z 1865: „Der ursprünglische Stadtname „Prudnik” ist noch jetzt bei den polnischen Landbewohnern üblich[15]. Jednak nazwa słowiańska była jeszcze w pierwszej połowie XIX w. odnotowywana również w oficjalnych publikacjach. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Prudnik oraz niemiecką Neustadt[16][19] (Prudnik, polnische Benennung der Kreistadt Neustadt[16]). Podobnie opisane zostało miasto w 1837 w opracowaniu statystycznej dotyczącej państwa pruskiego[20]. Nazwy Prudnik w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 użył też śląski pisarz Józef Lompa[21]. Wprowadzano tę nazwę również do wydawanych w drugiej połowie XIX w. i na pocz. XX w. poza Śląskiem polskich i czeskich opracowań encyklopedycznych, geograficznych i kartograficznych. W polskich publikacjach z tego okresu używano niekiedy spolonizowanej formy Prądnik, np. w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego[1], czy Małym śpiewaku, czyli zbiorze pieśni dla szkół polskich wydanym w 1871 w Prudniku[22]. Nazwy Prądnik w 1945 używano urzędowo[23]. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[24].

W historycznych dokumentach nazwę miasta wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Neuenstat (1302), Stadt Neustadt (1321), dominus Novecivitatis (1321), der neuen Stadt Prudnik (1331), Praudnik oder Nova Civitas (1337), Nova Civitas (1339), Newstadt (1384), Newenstat (1388), Newnstadt prudnyk in Noua civitate Prudnik (1402), neuenstat Prudnik (1402), oppido nove civitatis alias Prawdenik (1404), Prudnik alias Nova civitas (1410), Newstadt anders Prudnik genant (1437), Prudnicze (1481), Praudnik (1489), Praudnigk (1536), Polnisch-Neustadt (1638), Neostadiensis, Neostadium Oppoliense, in Polsneustadt (1667/67), Neostadii, Neostadio (1687/88), Polnisch-Neustadt (1743), Neustadt, pohln. Prudnik (do 1708), Neustadt, P. Prudnik (1736), Neustadt, Prudnik (1845), Prudnik, Neustadt (1888)[25].

Historia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Kalendarium historii Prudnika.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Historia Prudnika.

Prehistoria i starożytność[edytuj | edytuj kod]

Ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta Prudnik, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epoki paleolitu. Najstarsze osadnictwo w okolicy Prudnika prowadziły gromady myśliwskie, które eksploatowały okoliczne złoża krzemienne. Ich odnalezione wyroby są typowe dla przemysłu aszelskiego, z epoki międzylodowcowej[26]. Miejscowa ludność prasłowiańska utrzymywała kontakty handlowe z Rzymem, co dokumentują znalezione tu rzymskie monety datowane na lata 700 p.n.e. – 1250 n.e.[27] Na wzgórzu nad Złotym Potokiem, w zachodniej części miasta, wydobyto z ziemi szczątki wojownika germańskiego plemienia Wandali, zmarłego w IV wieku n.e.[28]

Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]

Wok z Rożemberka – założyciel Prudnika

Teren, na którym powstał Prudnik, znajdował się na styku plemienia Golęszyc z Opolanami[29]. Przedlokacyjna osada na terenie obecnego miasta nosiła nazwę Polska Wieś[28]. Istnieje kilka wersji historii powstania miasta. Pierwsza z nich, obalona przez Augustina Weltzla w XIX wieku, przytoczona m.in. w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego[30] mówi, że drewniany zamek Wogendrüssel założyli ok. 1000 roku templariusze, co jest ewidentną nieprawdą, gdyż zakon powstał dopiero w 1118. Według historyka Leo Woerla, Prudnik został założony w drugiej połowie X wieku przez uprzemysłowionych Flamandów, na co dowodem miało być rozplanowanie prudnickiego Rynku na podstawie flamandzkiej jednostki miary, tzw. „sznura flamandzkiego”, jednakże pomiary flamandzkimi łanami były popularne przy lokacji wielu miejscowości na Śląsku i nie jest to dowód na udział Flamandów w założeniu miasta[31]. Najbardziej prawdopodobna wersja, przyjęta przez większość historyków i znajdująca potwierdzenie w dokumentach historycznych, wskazuje, że założycielem miasta był najwyższy marszałek Królestwa Czech i namiestnik Styrii – czeski wielmoża Wok z Rożemberka (Woko de Rosenberch, Vok I. z Rožmberka)[b]. W latach 1255–1259 założył on w okolicy obecnego Prudnika kilka wsi i w zakolu rzeki Prudnik – zamek gotycki, kontrolujący ruch na szlaku handlowym z Nysy do Opawy[32]. Prudnik był najdalej wysuniętym na północ bastionem Królestwa Czech[33].

Zamek w Prudniku w 1260 roku, rysunek autorstwa W. Schreibera

Syn Woka, Henryk z Rożemberka, ok. 1279 uzyskał dla Prudnika lokację miasta na prawie magdeburskim. Jedynym śladem pierwotnego miasta jest wieża zamkowa zwana „Wieżą Woka”. Pozostała zabudowa w większości spaliła się, natomiast budowle trwalsze, na przestrzeni wieków były rozbierane i przebudowywane. Po śmierci Henryka z Rożemberka właścicielem Prudnika został rycerz Jaksa z Szybowic[34]. Miasto do 1337 znajdowało się w granicach czeskich Moraw i księstwa opawskiego, ostatnim morawskim panem był Albrecht z Fulštejnu. W 1337 król czeski Jan Luksemburski odkupił odeń ziemię prudnicką i przekazał ją wraz z miastem księciu niemodlińskiemu Bolesławowi Pierworodnemu[35]. Prudnik pozostał w Koronie Czeskiej, stał się dziedziczną posiadłością Piastów opolskich, lenników czeskiego władcy. Władali oni Prudnikiem do śmierci Jana II Dobrego w 1532, na którym wygasła linia opolska.

W 1373 w mieście wybuchła epidemia dżumy. Przeżyło ja tylko kilku mieszkańców, którzy ukryli się w pobliskich górach. Po powrocie do Prudnika spalili większość zabudowań i rozpoczęli odbudowę miasta[36]. Najstarszą znaną formą herbu Prudnika jest jego wizerunek na woskowej pieczęci z dokumentu z 1399 roku. Wyobrażał mur miejski z bramą i dwoma wieżami po bokach, między którymi znajdował się orzeł, a nad nim równoramienny krzyż[37].

Pieczęć Prudnika z XIV wieku

W bitwie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 po stronie Korony Królestwa Polskiego brał udział rycerz Maćko z Prudnika (chorągiew wieluńska)[38][39].

Bernard niemodliński wraz z bratem Bolkiem IV przejęli Prudnik i Głogówek jako oprawę po śmierci wdowy po Władysławie Opolczyku. Wkrótce władzę na tym obszarze przejął syn Bolka IV, Bolko V Husyta (Wołoszek) – mąż Elżbiety Granowskiej, pasierbicy króla Polski Władysława II Jagiełły. Pierwszy dokument, w którym Bolko V jest wspomniany jako pan Prudnika pochodzi z 6 maja 1425 roku. W Prudniku występował niedział rodzinny, przez który Bolko V potrzebował zgody stryja Bernarda na wydawanie niektórych aktów prawnych[40]. Bolko V tytułował się jako książę głogówecko-prudnicki. W czasie rejzy husytów na Śląsk, w marcu 1428 Prudnik wraz z okolicznymi wsiami został ograbiony i spalony przez husytów[41].

Prudniccy rajcy nie zgadzali się na spłatę długu zmarłego w 1447 roku biskupa Konrada IV Starszego wobec kolegiaty otmuchowskiej. Z tego powodu, 23 marca 1464 Prudnik i okoliczne wsie zostały obłożone ekskomuniką zatwierdzoną przez papieża Piusa II. Historyk Antoni Dudek ustalił, że ekskomunikę odwołano w XVI wieku, jednak nie został ujawniony dokument zdejmujący klątwę z miasta wydany przez papieża[42].

XVI–XX wiek[edytuj | edytuj kod]

Makieta Prudnika w 1626

Król Polski Zygmunt I Stary w 1506 na Sejmie w Prudniku wymógł uchwałę zaciągnięcia 200 żołnierzy lekkiej jazdy[43], którzy byli odtąd odpowiedzialni za utrzymywanie porządku publicznego na Śląsku[44]. W myśl zawartych z Janem II Dobrym umów Prudnik wraz z całym księstwem opolsko-raciborskim przypadł królom czeskim z dynastii Habsburgów. Udzielali oni opolskiego lenna m.in. Wazom w latach 1645–1666. Królewna polska Izabela Jagiellonka, pani księstwa opolskiego, wywarła wpływ na obsadę proboszcza parafii w Prudniku i pośrednio wsparła tutejszych luteran. Przekazała radzie miejskiej patronat nad kościołem św. Michała Archanioła, potwierdziła cechowi rzeźników nowy statut i podarowała miastu działkę na karczmę na Dolnym Przedmieściu[45]. Miasto było własnością króla, stało się prężnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. Znani byli zwłaszcza prudniccy płóciennicy, eksportujący swoje wyroby do Holandii, a także garbarze. Od XVI do XVIII wieku Prudnik, w którym osiedlała się najbogatsza szlachta księstwa opolsko-raciborskiego, był najważniejszym ośrodkiem gospodarczym i politycznym Górnego Śląska. Był on też miejscem obrad sejmiku księstwa[46]. Z Prudnika wywodziła się śląska rodzina szlachecka Bilicerów[47].

Panorama Prudnika autorstwa F.B. Wernera (1739)

W trakcie wojny trzydziestoletniej ludność Prudnika została zdziesiątkowana. W 1625 tereny te zostały objęte epidemią dżumy. 12 lutego 1629, na mocy decyzji cesarza Ferdynanda II, kapitan La Mordie przepędził z Prudnika duchownych protestanckich, a miejscowa ludność protestancka była siłą zmuszana do przejścia na katolicyzm[48]. W 1642 miasto zdobyli Szwedzi, którzy je splądrowali i spalili. Po zakończeniu wojny miasto zostało jednak szybko odbudowane dzięki pomocy cesarza Ferdynanda III i cechu śląskich rzeźników[49], dzięki czemu Prudnik stał się największym miastem Górnego Śląska[50]. W Prudniku odbywały się procesy czarownic[51].

Miedzioryt z 1780 przedstawiający pożar miasta

21 sierpnia 1683 przez Prudnik w kierunku Moraw przeszło około 3000 wozów z amunicją i żywnością wraz z częścią armii króla Jana III Sobieskiego, który jechał z wojskiem na odsiecz wiedeńską[52]. Przygraniczne położenie Prudnika powodowało, że w okresie wojen śląskich miasto wielokrotnie zmieniało swoją przynależność państwową[53]. W Prudniku utworzono jeden z czterech na Górnym Śląsku urzędów pocztowych[54]. 30 czerwca 1761 miasto wizytował król Fryderyk II[53]. W lutym 1779 w trakcie wojny o sukcesję bawarską Austriacy przeprowadzili atak artyleryjski na Prudnik, przez co spaliło się prawie całe miasto. W odwecie Prusacy zniszczyli Karniów[55]. W sierpniu 1779 w Prudniku przebywał cesarz Józef II[56]. 20 sierpnia 1788 przez Prudnik przejeżdżał król pruski Fryderyk Wilhelm II z orszakiem. Król został zakwaterowany w ratuszu, a jego syn Fryderyk Wilhelm III i hrabia Brühl gościli w domu Antoniego Königera przy Rynku. Odbył się bal z udziałem króla. Król opuścił Prudnik następnego dnia[57].

Kamień Graniczny Królewskiego Miasta Prudnik w Krzyżkowicach

W połowie XVIII wieku Prudnik uchodził za najbogatsze miasto na Górnym Śląsku, a jego dochody były dziesięciokrotnie większe niż dochody Opola. Było to spowodowane tym, że do miasta należało wówczas 11 wsi: Czyżowice, Dębowiec, Dytmarów, Jasiona, Krzyżkowice, Lubrza, Piorunkowice, Pokrzywna, Skrzypiec, Szybowice, Wieszczyna i część Rudziczki. Zniesienie w XIX wieku pańszczyzny i uniezależnianie się miejscowości sprawiło, że źródła dochodów zaczęto upatrywać w gospodarce leśnej. Prudnik posiadał jeden z największych lasów komunalnych na Górnym Śląsku (Las Prudnicki) o powierzchni ponad 1000 ha[58].

Dawne koszary, obecnie domy mieszkalne

Na początku XIX wieku nastąpił dalszy rozwój miasta, głównie drogą przyjmowania na kwaterę pruskich wojsk. Przemysł przędzalniczy stopniowo podupadł. Podczas wojen napoleońskich na mocy dekretu cesarza Francuzów Napoleona Bonaparte z 6 kwietnia 1807 sformowano w Prudniku pułk ułanów Legii Polsko-Włoskiej z powracających z Włoch oddziałów polskich, które wzmocniono rekrutami z Wielkopolski[59]. W latach 1807–1812 Prudnik był okupowany przez Francuzów, a w 1812 zajęli go Rosjanie[60]. Po wojnach pruskich i napoleońskich w 1816 miasto miało 82 330 talarów długu przy wpływach 14 687 talarów i wydatkach 14 238 talarów. Dług ten utrzymywał się do okresu wojny francusko-pruskiej (1870). W 1828 miasto miało ok. 4000 mieszkańców. W mieście powstały pierwsze przędzalnie i tkalnie wełny, lnu i jedwabiu, a także założona przez żydowskiego przemysłowca Samuela Fränkla fabryka adamaszku (istniała do 2011 jako ZPB „Frotex”). Wybudowano także cegielnię, browar, młyny i fabrykę octu. W nawiązaniu do najważniejszych zawodów wykonywanych przez mieszkańców miasta, Prudnik był nazywany „miastem tkaczy i szewców”[61][62]. Komitet Centralny Narodowy w przygotowaniach do powstania styczniowego wyznaczył Prudnik jako punkt kontaktowy i placówka gromadząca broń. Polacy prowadzili działalność konspiracyjną w okolicy Prudnika. Po wybuchu powstania zaostrzono kontrole na granicy prusko-austriackiej, każda osoba przybyła do Prudnika musiała zameldować się na policji, a miejscowy garnizon został postawiony w stan gotowości i przejął obowiązki jednostek wojskowych z pobliskich miast, które zostały wysłane na granicę prusko-rosyjską. W powstaniu styczniowym brali udział pochodzący z Prudnika Hieronim Olszewski, Piotr Linowski i Antoni Strogiński[63].

Pocztówka przedstawiająca kościół ewangelicki i obecne I Liceum Ogólnokształcącego

W 1876 otwarto linię kolejową, która połączyła Prudnik z Nysą i Koźlem[64], a w 1896 oddano do użytku linię z Prudnika do Gogolina. W styczniu 1898 roku odbyła się tu pierwsza na Górnym Śląsku konferencja socjaldemokratyczna[65]. Na początku XX wieku w Prudniku zbudowano łaźnię miejską, park i koszary, a Prudnik stał się garnizonem wojskowym[66]. Z powodu praktyk germanizacyjnych, Polacy z Prudnika posyłali swoje dzieci poza Śląsk, na dawne terytorium Królestwa Polskiego, aby w spokoju mogły uczyć się języka polskiego, o czym pisał w „Gazecie ToruńskiejFilip Robota – późniejszy nauczyciel w prudnickiej szkole elementarnej i lokalny polski działacz społeczno-narodowy[67]. W lipcu 1903 roku Prudnik i okoliczne miejscowości nawiedziła ogromna powódź. Miesiąc później, cesarzowa Augusta udała się do Głuchołaz, Jarnołtówka i Prudnika, aby zobaczyć tereny zniszczone podczas powodzi. Jej wizyta zaowocowała wybudowaniem zapory wodnej w Jarnołtówku[68]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 18864 mieszkańców Prudnika 18072 posługiwało się językiem niemieckim, 565 językiem polskim, 3 innym językiem, a 224 było dwujęzycznych[69]. W czasie I wojny światowej w klasztorze bonifratrów funkcjonował lazaret wojskowy[70].

Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcie lotnicze Prudnika w latach 30. XX wieku

Od 1919 Prudnik należał do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie.

Przyjazd pociągu z emigrantami górnośląskimi do Prudnika

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Prudnik był poza terenem plebiscytowym, choć istniały tu polskie organizacje, w tym Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska, Związek Polaków w Niemczech i Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne[71]. W Prudniku utworzono Polski Komitet Plebiscytowy na powiat prudnicki, jednak z czasem został przeniesiony z Prudnika do Głogówka, a następnie do Strzeleczek, ponieważ jego lokal w Prudniku został zdemolowany[72]. Prudnik był terenem koncentracji niemieckich bojówek. W mieście znajdował się tajny magazyn wyposażenia wojskowego dla formacji paramilitarnych, a także baza rekrutacyjna członków freikorpsów[73]. W czasie powstań śląskich na terenie Prudnika i okolic działało kilka polskich grup dywersyjnych, których celem było utrudnienie oddziałom niemieckim działań zbrojnych[74]. W czasie III powstania śląskiego przy ul. Zamkowej w Prudniku mieścił się niemiecki sąd kapturowy. Polaków skazanych przez sąd rozstrzeliwano w pobliskim Lesie Niemysłowickim[75]. Szpitale w Prudniku pełniły rolę lazaretów dla rannych żołnierzy i ochotników[76].

Synagoga w Prudniku

W tajnym raporcie Sicherheitsdienst z 1934, Prudnik został uznany za jeden z głównych ośrodków ruchu polskiego na Górnym Śląsku[77].

Adolf Hitler w Prudniku, 1938

Rankiem 7 października 1938 do miasta przyjechał pociągiem wódz III Rzeszy Adolf Hitler w ramach wizytacji Kraju Sudetów po układzie monachijskim. W Prudniku przesiadł się do samochodu i udał się do Trzebiny, a następnie w kierunku Karniowa i Bruntála. Wieczorem wrócił do Prudnika, z którego udał się pociągiem do Berlina[78]. Hitlerowi towarzyszyli: Hermann Göring, Heinrich Himmler, Gerd von Rundstedt, inspektor generalny Luftwaffe Erhard Milch, Hans-Jürgen Stumpff, generał Hans von Salmuth, nadprezydent prowincji śląskiej Josef Wagner i SS-Brigadefuhrer Hellmut Körner[79]. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938, bojówki hitlerowskie spaliły prudnicką synagogę zbudowaną w 1877 z inicjatywy Samuela Fränkla[80][81]. W mieście aresztowano wszystkich żydowskich mężczyzn w wieku od 20 do 60 lat[82]. W 1939 w sierpniu i we wrześniu prudnickie Gestapo na czele z Maxem Krausem przystąpiło do aresztowania polskich powstańców i działaczy Związku Polaków w Niemczech. Osoby te zostały następnie skierowane do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Wśród 20 aresztowanych znaleźli się m.in.: B. Augustyn, J. Augustyn, K. Chrząszcz, J. Dominik, F. Kwoczek, A. Sosna, W. Szpiler i inni[83].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Niemieckie wojsko na Rynku w Prudniku

W trakcie II wojny światowej, od 1941 w klasztorze bonifratrów ponownie funkcjonował lazaret, z filiami w budynku szkolnym przy ul. Szkolnej i w pałacu w Mosznej[84]. W mieście przetrzymywano polskie Żydówki i jeńców angielskich. 26 września 1944 w zakładach włókienniczych w Prudniku założono podobóz niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz, do którego skierowano około 400 kobiet; głównie Żydówki z Węgier, a także Niemki, Polki i Ukrainki[85]. 39 więźniarek zostało zamordowanych lub zmarło z powodu trudnych warunków pracy. Ich zwłoki chowano na prudnickim cmentarzu żydowskim. Pozostałe, w styczniu 1945, zostały ewakuowane pieszo do obozu Groß-Rosen. W tymże miesiącu przez Prudnik przeszły także kolumny więźniów z innych obozów. W toku tzw. marszu śmierci wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców[86].

Prudnicki Rynek po wojnie

W marcu 1945 wojska Armii Czerwonej zaczęły planować uderzenie na Prudnik, które było najważniejszą częścią operacji górnośląskiej. Na miasto miało pójść ponad 400 tysięcy żołnierzy. Do operacji przewidziano 988 czołgów, 1727 samolotów i prawie 6000 dział[87]. 17 marca 1945 Armia Czerwona zdobyła miasto. Na początku kwietnia Rosjanie utworzyli mieszkańcom getto na ulicy Chrobrego i Królowej Jadwigi, do którego przeniesiono około 9 tysięcy osób. Kolumnę cywilów pod eskortą zapędzono do Lubrzy, a następnie do Żabnika[88]. Prudnik miastem frontowym był aż do maja 1945 w związku z tym, że w niewielkiej odległości od miasta broniły się oddziały niemieckie, które skapitulowały dopiero w maju 1945. W walkach o miasto brało udział około 200 tysięcy żołnierzy. Zginęło 673 żołnierzy radzieckich (na ich cześć wkrótce po wojnie na Placu Wolności wzniesiono Pomnik Wdzięczności)[89]. 23 kwietnia prudnicki Rynek, Plac Farny i Plac Zamkowy zostały zbombardowane przez lotnictwo radzieckie. Nie wiadomo jednak, czy bombardowanie było celowe. Według proboszcza Franza Pietscha było spowodowane wystrzeleniem błędnych znaków świetlnych przez pijanych Rosjan[90]. W wyniku działań wojennych Prudnik stracił około 15% stanu zabudowy. Zniszczone zostało m.in. sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, schronisko „Szwedzki Szaniec”, ciężko uszkodzona została północna pierzeja Rynku z Urzędem Miejskim (rozebrany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku)[91].

Polska Ludowa[edytuj | edytuj kod]

Odbudowa i porządkowanie zniszczeń wojennych w Prudniku

Po wyparciu oddziałów niemieckich w Prudniku w budynku przy ul. Armii Krajowej 16 utworzono powiatową radziecką komendanturę wojskową[92]. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[93]. Wówczas Prudnik i okolice zostały zasiedlone między innymi przez część polskich przesiedleńców z Kresów Wschodnich – z Nadwórnej[94][95] i okolic Tarnopola[96] a także przez osadników z centralnej Polski i repatriantów z Czerniowców na Bukowinie[97]. Większość niemieckojęzycznej ludności została wysiedlona na zachód.

W 1945 miasto otrzymało nazwę Prądnik. Oficjalna zmiana nazwy na Prudnik miała miejsce 7 maja 1946[98]. Zmianę poprzedziła wielomiesięczna debata w lokalnej prasie, a przez jakiś czas funkcjonowały obie nazwy jednocześnie[99].

Pierwszym polskim burmistrzem miasta został Antoni Błaszczyński, a pierwszym polskim starostą prudnickim Józef Sopa. Trzy miesiące po przejęciu władzy Sopa wydał sprawozdanie z działań żołnierzy Armii Czerwonej na terenie Prudnika i okolicznych wsi: „Codzienne meldunki donoszą o wypadkach zrabowania bydła, inwentarza martwego, o obrabowaniu mieszkań i gwałceniu kobiet. W jednym wypadku została zgwałcona kobieta ponad 60-letnia. W innym wypadku dziewczynka lat 15. Gminne posterunki MO meldują, że ostatnie rabunki po wsiach wzrosły w gwałtowny sposób, że są zupełnie bezsilne. (...) Ludność wiejska żyje w ustawicznym strachu i wiecznym pogotowiu. (...) W mieście żołnierze Armii Czerwonej rabują na wielką skalę, zajeżdżając autami pod domy i wywożąc wszystko, co w mieszkaniu jest do wzięcia, a więc ubrania, pościel itp. Ofiarą padają nie tylko mieszkania niemieckie – opuszczone, ale i zajęte przez Polaków, o ile w danej chwili nikogo w mieszkaniu do obrony nie było.”[100]

Żołnierze w Ośrodku Szkolenia Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku

3 czerwca 1945 grupa czeskich żandarmów i ochotników ze Zlatých Hor przybyła do Prudnika, obsadziła tutejszy ratusz i wywiesiła na nim czechosłowacką flagę. Ogłosiła przyłączenie Prudnika do Czechosłowacji. Wieczorem przybyli uzbrojeni polscy żołnierze. Zażądali od Czechów opuszczenia Prudnika i oddania broni. Ostatecznie zrezygnowano z rozbrojenia żandarmów, musieli jednak rankiem następnego dnia wycofać się za linię graniczną[101][102]. Po zajęciu przez czechosłowackie wojska niektórych terenów Śląska podczas konfliktu granicznego, marszałek Michał Rola-Żymierski rozkazał 10. Sudeckiej Dywizji Piechoty i 1. Drezdeńskiemu Korpusowi Pancernemu przemieszczenie się w rejon Prudnika[103][104]. W okresie PRL-u w Prudniku stacjonowały jednostki wojskowe: 48 Komenda Odcinka Prudnik (1945–1948)[105], 71 Batalion Ochrony Pogranicza (1948–1951)[106], 15 Pułk KBW Ziemi Opolskiej (1949–1966)[107], 45 Batalion WOP (1951–1984 i 1976–1989)[108], 15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej (1966–1989)[109], 28 Rezerwowa Dywizja Zmechanizowana (1972–1989).

Budynek, w którym mieściła się siedziba Powiatowego UB
Pomnik upamiętniający pobyt Stefana Wyszyńskiego w Prudniku

W latach 1945–1956 przy ul. Klasztornej w Prudniku funkcjonował Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W jego piwnicach przetrzymywano i torturowano przeciwników władzy komunistycznej (w tym żołnierzy wyklętych, m.in. Józefa Pacejkowicza). W mieście i okolicy działała antykomunistyczna podziemna organizacja Krajowa Armia Podziemna[110]. Od 6 października 1954 do 27 października 1955 w klasztorze franciszkanów w Prudniku-Lesie internowany był prymas Polski Stefan Wyszyński razem ze swoim kapelanem Stanisławem Skorodeckim. Podczas pobytu w Prudniku Wyszyński zaczął pisać modlitwę Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, które dokończył po przewiezieniu do Komańczy[111][112].

Widok na Rynek w Prudniku (1965)

W maju 1959 działalność rozpoczęło Muzeum Ziemi Prudnickiej[113]. W tym samym roku utworzono Nadleśnictwo Prudnik[114]. „Podział administracyjny województwa opolskiego według stanu na dzień 31 sierpnia 1964 r.” wymienia integralne części miasta: Chocim, Górka, Lipy, Młyn Czyżyka[115]. W latach 1964–1974 na południu miasta powstało spółdzielcze osiedle Marcelego Nowotki (od 1990 osiedle Wyszyńskiego) na ponad 600 mieszkań[116]. W połowie lat 70. we wschodniej części Prudnika rozpoczęto budowę osiedla Jasionowe Wzgórze. Obecnie jest to największe osiedle mieszkaniowe w powiecie prudnickim[117]. W sierpniu 1977 Prudnik i okolice nawiedziła powódź spowodowana obfitymi opadami deszczu. Fala wezbraniowa zniszczyła wiadukt kolejowy przy ul. Słowiczej[118].

Antykomunistyczna demonstracja w Prudniku (1981)

We wrześniu 1980 w Zakładach Przemysłu Bawełnianego „Frotex” w Prudniku doszło do największej akcji protestacyjnej w województwie opolskim. Strajkowało około 1500 osób. Akcję zakończyło porozumienie zawarte 10 września. Za przykładem „Frotexu” poszli pracownicy innych zakładów pracy z terenu Prudnika, między innymi: zakład rymarsko-tapicerski w Prudnickiej Spółdzielni Pracy Różnej Wytwórczości Ogniwo, Spółdzielnia Transportu Wiejskiego w Prudniku, Zakład Usług Telewizyjnych, Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Państwowy Ośrodek Maszynowy i Opolska Fabryka Mebli (zakład nr. 4 w Prudniku)[119].

III Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

Wyrwanie z ziemi pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej

Po pierwszych wyborach do samorządu terytorialnego w Polsce po jego przywróceniu w 1990 roku burmistrzem miasta został Jan Roszkowski[120]. W grudniu 1990 pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej znajdujący się na Placu Wolności został wyrwany z ziemi i wywieziony[121]. Na jego miejscu w 1996 powstał pomnik Żołnierza Polskiego[122].

Prudnik był pierwszym miastem w Polsce zalanym podczas powodzi w lipcu 1997. W nocy z 6 na 7 lipca woda na Złotym Potoku zniosła kładkę dla pieszych na remontowanym moście przy ul. Kościuszki. Woda wlała się na niżej położone tereny wzdłuż biegu rzeki Prudnik, m.in. ulice: Kochanowskiego, Morcinka, Chrobrego, Batorego, Powstańców Śląskich, Kolejowa, Ogrodowa, Nyska. Zalane zostały liczne zakłady przemysłowe. Z miasta i okolicznych wsi ewakuowano 192 osoby. W usuwaniu skutków powodzi w Prudniku pomagali żołnierze z Ukrainy[123]. Straty w gminie Prudnik oszacowano na 8,6 miliona złotych (86 miliardów „starych” złotych)[124]. Zalane zostały 102 budynki, 836 ha gruntów rolnych, 119 domów jednorodzinnych, 3 obiekty sportowe, 3 przedszkola, 4 budynki szkolne, 17 budynków produkcyjnych, a liczbę poszkodowanych wyznaczono na 2425 osób[125].

Wieża Woka po renowacji

W czerwcu 1997 została oddana do użytku miejska oczyszczalnia ścieków przy ul. Poniatowskiego[126]. W ramach reformy administracyjnej w Polsce w 1999 Prudnik ponownie stał się siedzibą powiatu prudnickiego[127]. W kwietniu 2003 Ośrodek Badań Wyborczych zorganizował w Prudniku prareferendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, traktowane jako „próba generalna” przed prawdziwym referendum w czerwcu[128]. 81% głosujących mieszkańców opowiedziało się za wejściem do Unii. Wyniki prareferendum w Prudniku analizowały ogólnopolskie media[129].

W 2009 Wieża Woka została gruntownie odrestaurowana przez gminę Prudnik i obecnie pełni rolę punktu widokowego[130]. 20 czerwca 2015 Prudnik przystąpił do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Dobrego Życia Cittàslow[131].

Uchwałą z 18 grudnia 2020 Rady Miejskiej Prudnika wyznaczono na terenie gmin Prudnik i Głuchołazy aglomerację Prudnik o równoważnej liczbie mieszkańców 30667 oraz zlokalizowaną na terenie miejscowości: Prudnik, Chocim, Dębowiec, Jarnołtówek, Łąka Prudnicka, Moszczanka, Niemysłowice, Pokrzywna z oczyszczalnią ścieków w Prudniku[132].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Prudnik miał 21170 mieszkańców (6. miejsce w województwie opolskim i 212. w Polsce), powierzchnię 20,50 km² (10. miejsce w województwie opolskim i 284. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 1033 os./km²[3].

Mieszkańcy Prudnika stanowią około 37,77% populacji powiatu prudnickiego, co stanowi 2,15% populacji województwa opolskiego.

Prudnik podlega pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[133].

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 21170 100 11241 53,1 9929 46,9
gęstość zaludnienia

(mieszk./km²)

1033 548 485

Liczba mieszkańców miasta[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Ludność Prudnika.
1534 – 114[134]
1667 – 2558[135]
1675 – 2527[135]
1754 – 2905[135]
1764 – 2722[135]
1774 – 3048[135]
1781 – 3248[135]
1782 – 3696[136]
1800 – 3469[135]
1820 – 4046[135]
1824 – 4749[135]
1830 – 4939[135]
1838 – 5363[135]
1861 – 8700[134]
1868 – 9735[135]
1885 – 16093[134]
1890 – 17577[137]
1910 – 18856[134]
1925 – 17052[137]
1939 – 17339[137]
1946 – 10886[138]
1956 – 14900[134]
1962 – 18200[134]
1980 – 22402[139]
1990 – 26400[140]
1995 – 24350[134]
1998 – 24300[141]
2000 – 23800[142]
2002 – 23630[142]
2003 – 23528[135]
2004 – 23376[142]
2005 – 23234[142]
2006 – 23078[142]
2007 – 22927[134]
2008 – 22787[142]
2009 – 22663[142]
2010 – 22514[142]
2011 – 22164[142]
2012 – 21979[142]
2013 – 21778[142]
2014 – 21676[142]
2015 – 21472[142]
2016 – 21368[142]
2017 – 21237[142]
2018 – 21170[142]
Liczba mieszkańców


Piramida wieku mieszkańców Prudnika w 2014[edytuj | edytuj kod]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół pw. św. Michała (1612, 1730–1738)
Kościół i klasztor bonifratrów z l. 1783-1787
Rynek
Cmentarz żydowski z końca XIX w.
Kamieniczki przy ul. Zamkowej
Willa przy ul. Nyskiej 2
Willa rodziny Fränkel
 Z tym tematem związana jest kategoria: Zabytki w Prudniku.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[143]:

  • stare miasto, w granicach średniowiecznego założenia
  • kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, wzniesiony w 1279, w dokumentach wzmiankowany w 1321, pierwotnie drewniany, z 1612, obecnie istniejący kościół zbudowano w l. 1730–1738
  • zespół klasztorny bonifratrów, z l. 1783-1787: kościół par. pw. św. Apostołów Piotra i Pawła i klasztor oo. bonifratrów, został zbudowany w 1783, znajduje się przy obecnej ulicy Piastowskiej
  • ruina klasztoru, z XVIII w.
  • kaplica przydrożna, z XIX w.
  • kapliczka przydrożna pod wezwaniem św. Antoniego, ul. Poniatowskiego 17 (d. Wiejska), z XVIII w.
  • plebania, z XVIII w./XIX w.
  • cmentarz komunalny, ul. Kościuszki, z 1870: mogiła zbiorowa ofiar II wojny światowej
  • cmentarz żydowski, ul. Kolejowa, z k. XIX w.:,
  • bożnica
  • mogiła zbiorowa ofiar II wojny światowej
  • park miejski, z k. XIX w.
  • wieża zamkowa zwana wieżą Woka, z XIII/XIV w., XV w., pozostałość starego, średniowiecznego murowanego zamku zbudowanego prawdopodobnie przed 1262 przez Woka z Rożemberka, usytuowana jest w zachodniej części Starego Miasta, na lekkim wzniesieniu. Z dawnego zamku pozostała cylindryczna, murowana z kamienia wieża tzw. stołp (wieża ostatniej szansy) o dwu kondygnacjach zaznaczonych odsadzkami oraz z trzecią niższą kondygnacją o rzucie ośmioboku. Od północy, w połowie wysokości znajduje się otwór w obramieniu kamiennym z dwoma konsolkami. Po gruntownej renowacji w 2009 wieża Woka stała się punktem widokowym zarządzanym przez Muzeum Ziemi Prudnickiej
  • mury obronne – zachowany m.in. fragment z dwiema basztami murowanymi z kamienia i cegły z XV-XVI w. w chwili obecnej jest siedzibą Muzeum Ziemi Prudnickiej; ponadto zachowała się Brama Dolna, w dokumentach wzmiankowana w 1481, usytuowana w południowej pierzei obecnej ulicy Batorego. Do wysokości drugiej kondygnacji wieży wbudowana jest w mury zbudowanych później kamienic. Wieża jest murowana, otynkowana, posiada trzy kondygnacje i jest zwieńczona murowanym hełmem stożkowym. Została odremontowana w 2006.
  • ratusz miejski, z XVIII w., 1840, jako obiekt drewniany istniał już w średniowieczu, murowany powstał w 1782 a obecny kształt uzyskał w latach 1894–1896
  • „Dom Katolicki”, pl. Farny 1, z poł. XIX w.
  • domy, ul. Batorego 7, z poł. XIX w.
  • dom, ul. Batorego 11
  • dom, ul. Bolesława Chrobrego 34, z poł. XIX w.
  • dom, ul. Bolesława Chrobrego 51, z XVIII w./XIX w., nie istnieje
  • domy, ul. Damrota 21, 23, z k. XVIII w., nie istnieją
  • dom, ul. Górna 1, z XVIII w.
  • dom, ul. Jagiellońska 3 (d. 21), z XIX w.
  • Willa Rodziny Fränkel, obecnie dom kultury, ul. Kościuszki, z k. XIX w.
  • areszt śledczy, ul. Kościuszki 7, z l. 1856-90
  • dom, ul. Krótka 1 / ul. Łukowa 1
  • domy, ul. Krótka 2 (d. 5), 3 (d. 2), 4 (d. 6), z XVIII w./XIX w., nie istnieją
  • dom, ul. Krótka d. 3, z XVIII w./XIX w.
  • dom z oficyną, ul. Młyńska 1/3, z poł. XIX w., XX w.
  • willa, ul. Nyska 2, z poł. XIX w.
  • willa Hermanna Fränkla, ul. Kościuszki 1, z pocz. XX w.
  • dom, ul. Parkowa 2, z pocz. XX w.
  • łaźnia miejska, ul. Parkowa 4 (d. 6), zbudowana w 1908 – pocz. XX w., posiada kryty basen
  • domy, ul. Piastowska 9, 22, z XIX w.
  • budynek liceum medycznego, ul. Piastowska 26, z 1873: ogrodzenie, metalowe
  • zajazd, ul. Piastowska 65, z poł. XVIII w.
  • dom, ul. Ratuszowa 7, z XIX w.
  • domy, Rynek 2 (d. 40) z 1769, 3 (d. 41), 26 (d. 11)
  • domy, Rynek 22 (d. 32) 25 (d. 2)
  • domy, ul. Sobieskiego 2, 4, 5 (d. 3), 6, 7 (d. 5), 8, 13 (d. 11), z XVII w., XVIII w., XIX w.
  • domy, ul. Sobieskiego 9 (d. 7), 30, XVIII w., z poł. XIX w.
  • domy – renesansowe kamieniczki mieszczańskie, ul. Zamkowa 1-2 (d. 2), 3-7 (d. 3), 3-7 (d. 4), 3-7 (d. 5), 3-7 (d. 6), 3-7 (d. 7), z XVII w., XVIII w.
  • młyn wodny zwany Młynem Czyżyka, z 1788
  • wschodnie skrzydło d. szpitala ob. domu św. Jana Bożego wraz z ogrodzeniem w zespole klasztornym bonifratrów oraz klatkę schodową w północnym skrzydle d. szpitala przyległą do budynku klasztoru wraz z gruntem w granicach fundamentowania, ul. Piastowska 6 (1896, 1914–1916)[144]
  • kamienica, ul. Kołłątaja 2[144]
  • szkoła wraz z gruntem w granicach fundamentowania, ul. Kościuszki 55 (l. 20. XX w.)[144]

inne zabytki:

  • klasztor franciszkanów w Prudniku-Lesie[145] – klasztor powstał w 1852. Wtedy to przybył tu franciszkański odłam alkantarystów. Wybierając zaciszne miejsce w pobliżu Prudnika, zrezygnowali z osiedlenia się w klasztorze na Górze Świętej Anny. W wyniku konfliktu z diecezją alkantaryści opuścili Prudnik, ich miejsce zajął pustelnik. W 1866 na stałe zamieszkali tu franciszkanie. Ich dziełem był kilkukrotnie rozbudowywany klasztor (Kościół pw. św. Józefa – 1866, klasztor – 1900 i 1921). Przy klasztorze powstała droga krzyżowa, a w 1904 uroczyście poświęcono grotę lurdzką. Szczególną czcią otaczano znajdujący się w kościele obraz św. Józefa. W klasztorze tym w okresie od 6 października 1954 do 28 października 1955 był więziony kardynał Stefan Wyszyński. Znajduje się tam sala pamięci upamiętniająca to uwięzienie. Po skierowaniu prymasa do Komańczy postanowiono zamienić budynki klasztorne na prewentorium dla dzieci wojskowych. Prace były już zaawansowane, ale wskutek oporu mieszkańców Prudnika postanowiono oddać franciszkanom (Prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych) ich własność. W 1996 biskup opolski, abp Alfons Nossol, podniósł kościół do rangi sanktuarium św. Józefa. Obecnie jest to jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w Górach Opawskich, czemu sprzyja istniejąca na Koziej Górze (316 m n.p.m.) od 2009 wieża widokowa[146]
  • kolumna maryjna, ufundowana w 1694 przez notariusza miejskiego Piotra Ortmana i jego żonę dla uczczenia ofiar dżumy w 1625. Usytuowana w północno-zachodniej części Rynku
  • figura św. Jana Nepomucena w Rynku, barokowa z 1733
  • fontanna, barokowa z 1695, także w Rynku.

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Tkalnia byłych Zakładów Przemysłu Bawełnianego „Frotex”
Elewator zboża

W Prudniku do 2010 największym pracodawcą w mieście były Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”[147], które w latach świetności zatrudniały 4 tysiące pracowników. Drugim co do wielkości, już nieistniejącym przedsiębiorstwem były Prudnickie Zakłady Obuwia „Primus“[148], które zostały zlikwidowane w 2004 (zatrudniały przeszło tysiąc osób).

W 2019 wskaźnik bezrobocia w Prudniku wynosił 12,0%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Prudniku wynosiło 3 847,86 zł[142].

34,0% aktywnych zawodowo mieszkańców Prudnika pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i przemysł wydobywczy), 23,1% w sektorze przemysłowym (przemysł przetwórczy i budownictwo), a 13,5% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 2,2% pracuje w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości)[142].

Przedsiębiorstwa[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Przedsiębiorstwa w Prudniku.

W Prudniku, przy ul. Przemysłowej, mieści się Podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 12,5 ha.

Od 1996, przy ulicy Legionów 6 znajduje się firma Artech Polska Sp. z o.o., która zajmuje się produkcją kaset do drukarek. Obecnie pracuje w niej ponad 250 osób[149]. Przy ulicy Stefana Batorego 35 znajduje się Spółdzielnia „Pionier”, w której są produkowane części do samochodów. Przy ulicy Prężyńskiej 1 znajduje się Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska[150].

W miejscowości działało państwowe gospodarstwo rolneStadnina Koni Prudnik[151]. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o.[152]

We wrześniu 2016[153] w Prudniku uruchomiono amerykański koncern Henniges Automotive (dostawca uszczelek i komponentów amortyzujących drgania na potrzeby przemysłu motoryzacyjnego). Funkcjonuje on w halach po dawnej fabryce „Frotex”. Jest pierwszą inwestycją tego przedsiębiorstwa w Polsce[154]. Pod koniec 2017, pracowało tam około 150 osób. W ciągu 5 lat ma tam pracować ponad 500 osób[155]. Prudnik jest położony 150 kilometrów na północ od fabryki Henniges Automotive w Hranicach w kraju ołomunieckim w Czechach, która została uruchomiona w 2008[156].

Przy ulicy Kościuszki 15 znajduje się główna siedziba firmy TBO Group, która zajmuje się produkcją wind, dźwigów i platform dla niepełnosprawnych[157]. Przy ulicy Prężyńskiej 19 swoją siedzibę ma firma Torkonstal, producent pojemników i kontenerów metalowych[158]. Przy ulicy Przemysłowej 11 znajduje się siedziba firma Furnika, zajmująca się lamp i taśm LED, żarówek LED, klipsów LED, zasilaczy, rozdzielaczy, kabli, kontrolerów i wyłączników[159]. Przy drodze prowadzącej z Prudnika do Dębowca znajduje się kopalnia szarogłazu. Przy ulicy Meblarskiej 1 znajduje się oddział firmy Steinpol Central Services Sp. z o.o. z siedzibą w Rzepinie, która zajmuje się produkcją mebli tapicerowanych[160].

W Prudniku przy ul. Meblarskiej 2 znajduje się elewator zbożowy firmy Polskie Młyny S.A.[161] Przy ulicy Prężyńskiej 38A znajduje się siedziba firmy Cream Sp. z o.o., która produkuje urządzenia dla przemysłu spożywczego[162].

Handel[edytuj | edytuj kod]

Premium Park

W mieście znajdują się m.in. placówki handlowe sieci: Aldi[163], Biedronka, Castorama, Delikatesy Centrum, Kaufland, Lidl, Media Expert, Pepco, Rossmann, Żabka, a także centra handlowe: Czerwona Torebka oraz QM. Na obszarze gminy Lubrza, w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań Prudnika, znajduje się centrum handlowe Premium Park[164]. Jest to jeden z największych obiektów tego typu na południu województwa opolskiego, ulokowały się w nim m.in. marki: 4F, KiK, TEDi, Martes Sport, Monnari Trade, Neonet, Pepco, Smyk, Biedronka, CCC, Deichmann, Sinsay, McDonald’s, Shell, Rossmann, Bricomarché[165]. W 2013 oddano do użytku halę targową przy ul. Starej[166].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

DK40 i DK41 w Prudniku

Przez Prudnik przebiegają drogi krajowe:

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

Chociaż w 2003 zbudowano obwodnicę, nie obejmuje ona ruchu do Czech, który prowadzi przez miasto[167].

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

Stacja kolejowa w Prudniku

Stacja kolejowa w Prudniku znajduje się przy ul. Dworcowej. Miasto jest węzłem kolejowym[168]. Z Prudnika odjeżdżają pociągi Polregio i PKP Intercity, do Brzegu, Gliwic, Jeleniej Góry, Katowic, Kędzierzyna-Koźla, Kłodzka, Krakowa, Nysy, Wałbrzycha i Zabrza[169].

Linia kolejowa nr 137 relacji KatowiceLegnica, zwana magistralą podsudecką, została doprowadzona do Prudnika w 1876[170]. Połączyła ona uprzemysłowione miasta Przedgórza Sudeckiego z kopalniami Górnego Śląska[171]. Została zaliczona do linii pierwszorzędnych o najważniejszym znaczeniu państwowym[172].

Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika do Gogolina. Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Goglin została oddana do użytku w 1896[173]. Powódź w 1997 zniszczyła most na Odrze w Krapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik – Krapkowice została oddana do użytku w 2016[174][175]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy[176].

Transport autobusowy[edytuj | edytuj kod]

Centrum przesiadkowe

Dworzec autobusowy w Prudniku znajduje się w pobliżu centrum miasta, przy ul. Kościuszki 9. W październiku 2021 został zamknięty w celu przebudowy[177]. W styczniu 2023 zakończono budowę nowego budynku dworca[178]. Centrum przesiadkowe zostało otwarte 1 marca 2023[179]. Zajezdnia autobusowa znajduje się na ul. Kościuszki 74, przy skrzyżowaniu z ul. Grunwaldzką[180].

Autobus komunikacji miejskiej na ul. Strzeleckiej

W latach 1953–1960 w Prudniku funkcjonowała stacja terenowa PKS-u okręgu katowickiego. W 1960 utworzono placówkę terenową PKS-u Nysa. Następnie, od 1980 do 1990 działał oddział PKS w ramach dyrekcji w Opolu. W 1990 zlikwidowano dyrekcję okręgową i utworzono PPKS Prudnik. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[181]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[182], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[183]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[184]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Prudniku i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[185][186]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[187].

Na terenie miasta funkcjonuje komunikacja miejska, świadczenie usług zleca Urząd Miasta. Obsługa komunikacji odbywa się przez firmy zewnętrzne wyłonione w drodze ogłaszanego co roku przetargu. Zgodnie z uchwałą przyjętą w 2021, komunikacja miejska w Prudniku została ustanowiona bezpłatną dla pasażerów[188]. W 2022 przetarg na przewozy miejskiej komunikacji autobusowej wygrało Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe „Fox”[189].

Oświata[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Oświata w Prudniku.

Na terenie Prudnika działa: 8 przedszkoli, 5 szkół podstawowych, 3 licea ogólnokształcące, 4 szkoły branżowe I stopnia, 3 technika, szkoła muzyczna i 4 szkoły policealne.

Przedszkola
Publiczne Przedszkole nr 6
  • Publiczne Przedszkole nr 1 im. Jana Brzechwy, ul. Mickiewicza 5[190]
  • Publiczne Przedszkole nr 2, ul. Szkolna 12[191] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2)
  • Publiczne Przedszkole nr 3, ul. Piastowska 69[192]
  • Publiczne Przedszkole nr 4, ul. Mickiewicza 9[193]
  • Publiczne Przedszkole Specjalne nr 5, ul. Młyńska 1[194] (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu)
  • Publiczne Przedszkole nr 6, ul. Podgórna 9a[195] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1)
  • Publiczne Przedszkole nr 7, ul. Ogrodowa 1[196]
  • Niepubliczne Przedszkole „Skrzat”, ul. Grunwaldzka 66[197]
Szkoły podstawowe
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1
  • budynek filialny, ul. Armii Krajowej 1
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2, ul. Szkolna 12[191] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2)
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Śląskich, ul. Szkolna 12[199] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2)
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej, ul. Dąbrowskiego 2[200] (Zespół Szkół)
  • Publiczna Szkoła Podstawowa Specjalna nr 5, ul. Młyńska 1[201] (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu)
Inne
Szkoły ponadgimnazjalne
I Liceum Ogólnokształcące
Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego
Szkoły policealne
Zespół Szkół Medycznych
  • Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 1, ul. Piastowska 26
  • Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 2, ul. Kościuszki 76
  • Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 3, ul. Podgórna 5
  • Zespół Szkół Medycznych im. Janusza Korczaka, ul. Piastowska 26

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Muzeum Ziemi Prudnickiej
XII Festiwal Jazzowy w Prudniku
Zespół Coast Patrol w Prudniku
 Z tym tematem związana jest kategoria: Kultura w Prudniku.

Stałe imprezy kulturalne[edytuj | edytuj kod]

Odniesienia w kulturze masowej[edytuj | edytuj kod]

Zespoły muzyczne[edytuj | edytuj kod]

Media lokalne[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Media w Prudniku.

Prasa[edytuj | edytuj kod]

Siedziba Tygodnika Prudnickiego

Telewizja[edytuj | edytuj kod]

  • TV Prudnik (TV Pogranicza)
  • Telewizja Kablowa Prudnik

Radio[edytuj | edytuj kod]

Portale[edytuj | edytuj kod]

Religia[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Religia w Prudniku.
Kościół Zboru Zielonoświątkowego
Kościół św. Józefa w Prudniku-Lesie
Cmentarz komunalny

Katolickim patronem miasta jest bł. Stefan Wyszyński[235].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Kościół rzymskokatolicki[edytuj | edytuj kod]

Dekanat Prudnik

Kościół Zielonoświątkowy w RP[edytuj | edytuj kod]

Świadkowie Jehowy[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowy Ruch Raeliański[edytuj | edytuj kod]

  • świątynia „Atom Nieskończoności”[238]

Cmentarze[edytuj | edytuj kod]

Nieistniejące obiekty sakralne[edytuj | edytuj kod]

Sport[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Prudniku.

Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jest Ośrodek Sportu i Rekreacji w Prudniku. Z dniem 1 stycznia 2020 został połączony z Agencją Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik tworząc Agencję Sportu i Promocji[241].

W sierpniu 1945 utworzono Podokręg Związku Piłki Nożnej w Prudniku – pierwszy okręgowy związek sportowy na Opolszczyźnie[242].

Obiekty sportowe[edytuj | edytuj kod]

Stadion Miejski
Hala „Obuwnik”
Tor łuczniczy

Agencja Sportu i Promocji zarządza także Centrum Sportowym i boiskiem w Niemysłowicach (131a), a także boiskami sportowymi w Niemysłowicach, Łące Prudnickiej, Moszczance, Szybowicach, Czyżowicach, Rudziczce i Mieszkowicach[243].

Kluby sportowe[edytuj | edytuj kod]

Zawodnicy KS Pogoń Prudnik w meczu ze Spójnią Stargard (2017)
Mecz MKS Pogoń Prudnik z LZS-em Racławiczki (2018)

W mieście działały również m.in. kluby piłkarskie WKS Kabewiak Prudnik i LUKS Flora Prudnik, kluby kolarskie LZS Prudnik, LKS Zarzewie Prudnik, Włókniarz Prudnik, Pogoń Prudnik, Zryw Prudnik, PTTK Prudnik, Góral Ziemia Prudnicka, SKS Prudnik[245] i klub hokeja na lodzie Pogoń Prudnik. W Prudniku utworzono jedyny w województwie opolskim męski Koszykarski Ośrodek Sportowego Szkolenia Młodzieży PZKosz[246].

Zawody sportowe[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Zawody sportowe w Prudniku.
69. edycja Tour de Pologne w Prudniku

W 1968 w Prudniku odbyły się mistrzostwa Polski w kolarstwie przełajowym, a w latach 1975, 1982, 1989 i 2004 Mistrzostwa Polski w łucznictwie. W 1976[248], 1994[249] i 2012[250] przez Prudnik przebiegała trasa wyścigu Tour de Pologne.

Sportowcy związani z Prudnikiem[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie sportu związani z Prudnikiem.

Z Prudnika pochodzili m.in. kolarze Stanisław Szozda (dwukrotny wicemistrz olimpijski, pięciokrotny medalista mistrzostw świata) i Franciszek Surmiński (trener m.in. Szozdy, Zająca, Kocota i Barcika), łuczniczki Jadwiga Wilejto (olimpijka, pięciokrotna medalistka mistrzostw świata), Joanna Helbin (olimpijka) i Karolina Farasiewicz (halowa mistrzyni Europy), koszykarze Tomasz Włodowski, Andrzej Chybziński, Mirosław Kalinowski i Czesław Biliński, piłkarze Zenon Zaczyński, Aleksander Zaczyński, Janusz Semerga i Peter Peschel, lekkoatleta Radosław Kłeczek (wicemistrz Europy w przełajach), żużlowiec Marek Mróz.

Polityka[edytuj | edytuj kod]

Urząd Miejski
Starostwo Powiatowe

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Grzegorz Zawiślak[251], zaprzysiężony na urząd 20 listopada 2018[252]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Kościuszki 3. W mieście, przy ul. Kościuszki 76, znajduje się starostwo powiatu prudnickiego.

W ratuszu mieści się Urząd stanu cywilnego, Gminny Zarząd Oświaty i Wychowania, a także Biuro Euroregionu Pradziad.

Rada Miejska[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: Rada Miejska w Prudniku.

Mieszkańcy Prudnika wybierają do swojej Rady Miejskiej 16 radnych (16 z 21). Pozostałych 5 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Prudnik.


Liczba radnych poszczególnych ugrupowań w Radzie Miejskiej w latach 1990–2024[c]:

Lp. Ugrupowanie Kadencja
1990–1994[253] 1994–1998[254] 1998–2002[255] 2002–2006[256] 2006–2010[257] 2010–2014[258] 2014–2018[259] 2018–2024[260]
1 Akcja Wyborcza Solidarność 10
2 Forum Samorządowe 3
3 Forum Samorządowe Plus 1
4 Forum Samorządowe Powiatu Prudnickiego 4 5
5 Koalicja Obywatelska 6
6 Komitet Obywatelski „Solidarność” 25
7 Liga Polskich Rodzin 2
8 Nasza Ziemia 3 1 5 4 2
9 Niezależna Prawica 3
10 Niezależni 4
11 Niezależni Razem 3
12 Platforma Obywatelska 6 8 6
13 Polskie Stronnictwo Ludowe 2 3 2
14 Prawo i Sprawiedliwość 5 4 2 9
15 Prudnicki Blok Centroprawicowy 2
16 Prudniczanie 4
17 Przymierze Społeczne 1
18 Ruch Samorządności 2
19 Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej 1
20 Sojusz Lewicy Demokratycznej 6 9 7 1
21 Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół
Dzieci Niepełnosprawnych
1
22 Stowarzyszenie Rozwój Ziemi Prudnickiej 2
23 Stronnictwo Demokratyczne 1
24 Tylko Razem 4
25 Unia Wolności 8 2
26 radni niezależni 2 6

Wybory i referenda[edytuj | edytuj kod]

Ratusz

Mieszkańcy Prudnika wybierają parlamentarzystów do Sejmu z okręgu wyborczego nr 21, a do Senatu z okręgu wyborczego nr 51, zaś posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 12. Miasto podzielone jest na 18 Obwodowych Komisji Wyborczych (w tym 14 stałych).

W referendum w 2003 mieszkańcy Prudnika opowiedzieli się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej[261].

W wyborach parlamentarnych do Sejmu w 2005, 2007 i 2011 w mieście wygrała Platforma Obywatelska[262][263][264]. W 2015 i 2019 w Prudniku zwyciężyło Prawo i Sprawiedliwość[265][266]. W 2023 łącznie większość głosów zdobyły partie: Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga, Nowa Lewica[267].

W wyborach prezydenckich w 2005 mieszkańcy Prudnika opowiedzieli się za Donaldem Tuskiem[268], w 2010 za Bronisławem Komorowskim[269], w 2015 i 2020 za Andrzejem Dudą[270][271].

Biura poselskie bądź senatorskie w Prudniku posiadali parlamentarzyści Platformy Obywatelskiej: Janina Okrągły, Leszek Korzeniowski, Tomasz Kostuś[272]; Prawa i Sprawiedliwości: Jerzy Czerwiński, Katarzyna Czochara[273], Marcin Ociepa[274]; Sojuszu Lewicy Demokratycznej: Lidia Geringer de Oedenberg[275].

Budżet miasta[edytuj | edytuj kod]

Budżet miasta Prudnika
Lp. Rok Budżet
1 2010 85,1 mln zł.
2 2011 85,4 mln zł.
3 2012 80,6 mln zł.
4 2013 74,7 mln zł.
5 2014 77,0 mln zł.
6 2015 81,3 mln zł.
8 2016 95,2 mln zł.
9 2017 102,0 mln zł.

Lista burmistrzów Prudnika[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Burmistrzowie Prudnika.

Pierwszą siedzibą burmistrzów prudnickich był ratusz w centrum Rynku. W 1896 wzniesiono nowy gmach Urzędu Miejskiego przy miejscowym rynku, rozebrany w latach 50.–60. XX wieku. Od tej pory siedzibą burmistrzów jest Urząd Miejski przy ul. Kościuszki 3.

Burmistrzowie i zarządcy przed 1809[edytuj | edytuj kod]

Czasy niemieckie[284][edytuj | edytuj kod]

  • Emanuel Weidinger (1809–1816)
  • Karl Diebiutsch (1816)
  • Gottfried Schultze (1816–1821)
  • Karl von Adlersfeld (1821–1833)
  • Julius Richter (1833–1837)
  • Josef Spillmann (1837–1842)
  • Eduard Kutzen (1842–1847)
  • Johann Memler (1847–1849)
  • Emanuel Bock (1849–1852)
  • Paul Bielau (1852–1862)
  • Eduard Diebitsch (1863)
  • Josef Kammler (1863–1876)
  • Heinrich Engel (1876–1904)
  • Heinrich Metzner (1904–1909)
  • Paul Lange (1909–1920)
  • Robert Rathmann (1920–1934)
  • Felix Scholz (1934–1945) (NSDAP)

Rzeczpospolita Polska i PRL[edytuj | edytuj kod]

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

III Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

Współpraca międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]

Drogowskaz z miastami partnerskimi Prudnika

Współpraca zagraniczna Prudnika obejmuje przede wszystkim płaszczyznę kulturalną, oświatową, naukową, gospodarczą czy sportową ze swoimi miastami partnerskimi, z którymi podpisano umowę o wzajemnej współpracy oraz z miastami zaprzyjaźnionymi.

Miasta i gminy partnerskie
Miasto Kraj Data podpisania umowy
Northeim  Niemcy 26 marca 1990[289]
Bogumin (Bohumín)  Czechy 17 czerwca 2000[289]
Nadwórna (Nadwirna)  Ukraina 17 czerwca 2000[289]
Karniów / Krnów (Krnov)  Czechy 15 stycznia 2002[290]
San Giustino  Włochy 12 kwietnia 2002[291]

Ponadto, miastem zaprzyjaźnionym z Prudnikiem jest Racibórz[292].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Prudnik jest jednym z miast o największych walorach turystycznych w województwie opolskim[293]. Posiada rozwiniętą turystykę, jednak nie jest to typowo turystyczne miasto[294]. Jest tu dobrze rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna. Położenie miasta sprawia, że stanowi ono bazę wypadową na polsko-czeskim pograniczu. Tutaj zaczyna się, ciągnący się przez całe Sudety (do Świeradowa-Zdroju) Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza – jedna z dwóch najważniejszych oznakowanych tras pieszych w polskich górach. Ze względu na kolarskie tradycje Prudnika (miejsce pochodzenia Stanisława Szozdy i Franciszka Surmińskiego), szczególną rolę w turystyce miasta odgrywa turystyka rowerowa[295]. W lipcu 2010 w Prudniku obchodzony był VI Europejski Tydzień Turystyki Rowerowej, w którym wzięło udział 605 rowerzystów z całej Europy[296]. Prudnik jest jedną z najczęściej odwiedzanych miejscowości w Górach Opawskich. Sanktuarium św. Józefa w Prudniku-Lesie – miejsce internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego – jest ważnym centrum pielgrzymkowym[295]. Oprócz Polaków, Prudnik odwiedzają też turyści z Czech i Niemiec, przez co w mieście można znaleźć trójjęzyczne tablice informacyjne[297]. W mieście ma swoją siedzibę Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich”, który m.in. przyznaje turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej za zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej[298].

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Schemat pieszych szlaków turystycznych w Lesie Prudnickim

Przez Prudnik prowadzą szlaki turystyczne[299][300]:

  • szlak turystyczny czerwony Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (440 km): Prudnik – Świeradów-Zdrój
  • szlak turystyczny niebieski Szlak Historyczny Lasów Królewskiego Miasta Prudnik (17,5 km): Park Miejski w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kapliczna GóraKobylicaDębowiec – rozdroże pod Trzebiną – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Prudnik–Lipy – Park Miejski w Prudniku
  • szlak turystyczny żółty Prudnik – Wieszczyna – Trzebina (19,5 km): Prudnik (stacja kolejowa) – Łąka PrudnickaTrupinaWieszczyna – Trzebina
  • szlak turystyczny żółty Ścieżka spacerowa „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego” (5,3 km): kościół Miłosierdzia Bożego w Prudniku – Czyżykowa Góra – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie
  • szlak turystyczny zielony Ścieżka dydaktyczna „Las Prudnicki” (7 km): ul. Dąbrowskiego w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kobylica – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – ul. Dąbrowskiego w Prudniku

Szlaki rowerowe[edytuj | edytuj kod]

Przez Prudnik prowadzą szlaki rowerowe[299][301][302]:

  • szlak rowerowy niebieski Turystyczna trasa rowerowa Gór Opawskich (40 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Chocim – Dębowiec – Wieszczyna – PokrzywnaJarnołtówekKonradówGłuchołazyGierałciceBiskupówBurgrabiceSławniowice
  • szlak rowerowy niebieski Trasa rowerowa PTTK nr 60-c: Prudnik – Prudnik, Osiedle Tysiąclecia – Lipno – Prudnik-Las – Dębowiec – Pokrzywna – Jarnołtówek – Konradów – Głuchołazy – Kolonia Jagiellońska – Gierałcice – Biskupów – Burgrabice – KijówGościce
  • szlak rowerowy zielony Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla I (20 km): Prudnik – Łąka Prudnicka - Moszczanka – Wieszczyna – Dębowiec – Prudnik
  • szlak rowerowy zielony Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla II (13,5 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – rozdroże pod Trzebiną - Dębowiec – Prudnik
  • szlak rowerowy zielony Prudnik – Pokrzywna (10 km): Prudnik – Łąka Prudnicka – Moszczanka – Pokrzywna
  • szlak rowerowy niebieski Prudnik – Jindřichov (10 km): Prudnik – Dębowiec – granica państwa (PL-CZ) – Jindřichov
  • Via Montana (9 km): Prudnik – Dębowiec – Wieszczyna – Jindřichov
  • szlak rowerowy zielony Śladami Kardynała Stefana Wyszyńskiego (3 km): Park Miejski w Prudniku – Prudnik–Lipy – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie
  • szlak rowerowy zielony Trasa rowerowa PTTK nr 266-z: LubrzaOlszynkaLaskowiceDytmarów-StacjaDytmarówKrzyżkowice – góra Kłobuczek – Trzebina – Prudnik-Las – Trzebina – SkrzypiecJasiona – Lubrza
  • Ścieżka rowerowa z Prudnika do Mosznej: Prudnik – Lubrza – DobroszewiceBiałaKrobuszMosznaZielina[303]

Szlaki konne[edytuj | edytuj kod]

Prudnik zalicza się do największych ośrodków jeździeckich w województwie opolskim. Przez obszar Prudnika przebiega wyznaczony jeden szlak konny[304]:

  • szlak konny (11 km): biegnie przez Las Prudnicki między Moszczanką a Kozią Górą

Baza noclegowa[edytuj | edytuj kod]

W Prudniku znajdują się 2 hotele trzygwiazdkowe („Olimp” i „Oaza”)[305][306], a także całoroczne schronisko turystyczne „Dąbrówka” z filią „U Króla Gór Opawskich” w Wieszczynie[307].

Punkty widokowe[edytuj | edytuj kod]

Wieża widokowa na Koziej Górze
  • Wieża Woka – pozostałość po XIII-wiecznym zamku, najstarsza prywatna budowla obronna na terenie Polski. Po gruntownym odrestaurowaniu w 2009 pełni rolę punktu widokowego. Liczy 41 m wysokości, rozpościera się z niej widok na panoramę Prudnika i Gór Opawskich.
  • Wieża Katowska – jedna z pozostałości po XV-wiecznych murach miejskich, wchodzi w skład tzw. „Arsenału”, czyli siedziby głównej Muzeum Ziemi Prudnickiej. Po rewitalizacji 2014 pełni rolę punktu widokowego. Na jej szczycie znajduje się taras widokowy, z którego można oglądać panoramę Prudnika[308].
  • wieża widokowa na Koziej Górze – dostępna całorocznie drewniana wieża widokowa na Koziej Górze, ok. 3 km na południe od centrum Prudnika, w pobliżu sanktuarium św. Józefa. Otwarta w 2009, ma 15 m wysokości, przy czym górny taras widokowy znajduje się na wysokości 11 m. Z najwyższego tarasu rozciąga się widok na Góry Opawskie (masyw Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy), Prudnik, a przy dobrej widoczności na Górę Świętej Anny. Pod wieżą znajdują się stoliki z ławkami[309].
  • platforma widokowa przy stawach paciorkowych – drewniana platforma widokowa nad ostatnim z pięciu stawów paciorkowych na południu miasta. Niecki służą dłuższemu utrzymaniu wody w lokalnym środowisku przyrodniczym. Z platformy roztacza się widok na Prudnik[310].
  • platforma widokowa na Czyżykowej Górze – drewniana platforma widokowa postawiona w najwyższym punkcie alei w kompleksie ogrodów działkowych na Czyżykowej Górze między ul. Łuczniczą a Wiejską. Powstała w kwietniu 2015 w ramach ścieżki spacerowej PTTK „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego”. Z platformy rozpościera się widok na Prudnik[311].
  • trzy platformy widokowe przy ścieżce pieszo-rowerowej wokół stawu przy ul. Poniatowskiego, zbudowane w 2018[312].

Wieże widokowe w Prudniku wchodzą w skład programu turystycznego Wieże Pogranicza, który ma zachęcić turystów do odwiedzenia punktów widokowych i poznawania atrakcji pogranicza polsko-czeskiego w Górach Opawskich i Jesionikach[313]. Ponadto, w północnej części miasta znajduje się prywatna wieża widokowa przy hotelu, a w pobliskiej Wieszczynie dostępna całorocznie wieża widokowa wybudowana w 2009 w ogrodzie schroniska młodzieżowego, z widokiem na masyw Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy, podobna do wieży na Koziej Górze[314].

Służba zdrowia[edytuj | edytuj kod]

Szpital w Prudniku

Służby mundurowe[edytuj | edytuj kod]

Komenda Policji w Prudniku

Ludzie związani z Prudnikiem[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Prudnikiem.

Szczególną rolę w rozwoju miasta odegrała rodzina żydowskich fabrykantów Fränklów i Pinkusów. W Prudniku mieszkał Paul Ehrlich, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 1908, medalista mistrzostw świata w kolarstwie Stanisław Szozda, generał Kazimierz Raszewski, prymas Polski Stefan Wyszyński, mistrzyni świata w łucznictwie Jadwiga Wilejto, pisarz Harry Thürk, filmowiec Andrzej Barszczyński, działacz narodowy Filip Robota i żołnierka Waleria Nabzdyk. Urodzili się tu m.in.: wojenny gubernator Paryża Dietrich von Choltitz, odkrywca laseczek zgorzeli gazowej Eugen Fraenkel, kompozytor Matthäus Apelt, założyciel Lednicy 2000 Jan Góra, humanista renesansowy Mikołaj Henel, narzeczona Franza Kafki Felice Bauer, oficer Grzegorz Kaliciak, profesor sztuk plastycznych Andrzej Klimczak-Dobrzaniecki, profesor nauk biologicznych Bogusław Pawłowski, piosenkarz Jarosław Wasik, aktorka Aleksandra Konieczna, as lotnictwa Cesarstwa Niemieckiego Kurt Wintgens, mistrzyni Europy w łucznictwie Karolina Farasiewicz, generał Adam Świerkocz, a także współzałożycielka zakonu Elżbietanek Klara Wolff.

Honorowi Obywatele Miasta[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Prudnika.
Czasy niemieckie
Czasy polskie

Zasłużeni dla Miasta i Gminy Prudnik[edytuj | edytuj kod]

Odznaka honorowa „Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik” została ustanowiona Uchwałą Rady Miejskiej Nr XLV/375/1998 z dnia 26 marca 1998. Jest ona przyznawana osobom, instytucjom, organizacjom społecznych, gospodarczych i politycznych jako wyraz uznania i wdzięczności za zasługi dla miasta i gminy Prudnik[326].

Osoby wyróżnione
Instytucje wyróżnione

Wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Na czeskiej mapie Moraw i Śląska z 1888 roku wydanej przez dr. Karela Schobera jest nazwa Brudník, choć jest to raczej błąd literowy niż prawdziwa nazwa, gdyż mapy niemieckie z tego okresu nie podają takiej nazwy. Mapa Moraw i Śląska z 1888 roku.
  2. Vok, jedno z rodowych imion Panów z Rożmberka, był zapewne starym zdrobnieniem imienia Vojtěch (tak, jak starą czeską formą imienia Petr był Pek). Możliwe jednak, że imię to ma związek z germańskimi imionami Ulf, Wolf, Wolcan, Woco.
  3. Wykaz obejmuje przynależność radnych do ugrupowań w dniu publikacji wyników wyborów (w niektórych przypadkach radni zmienili w trakcie trwania kadencji swoją przynależność, bądź stali się radnymi niezależnymi).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Prudnik, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 27.
  2. a b Prudnik, www.mimuw.edu.pl [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-30].
  3. a b GUS, Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r. Stan w dniu 30 VI, stat.gov.pl, 12 października 2018 [dostęp 2019-04-15] (pol.).
  4. Położenie – Nadleśnictwo Prudnik – Lasy Państwowe, prudnik.katowice.lasy.gov.pl [dostęp 2019-04-15].
  5. Geo-System, Prudnik – System Informacji Przestrzennej – e-mapa.net, prudnik.e-mapa.net [dostęp 2020-03-06] (pol.).
  6. Andrzej Dereń, Prudnik ma nowy plan miasta, 20 czerwca 2018 [dostęp 2020-04-30] (pol.).
  7. Krzysztof Badora. Mikroregiony fizycznogeograficzne Opolszczyzny. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”. Nr 37, s. 18–22, 2017. Opole. ISSN 1896-1460. OCLC 1051268260. 
  8. Zygmunt Boras: Związki Śląska i Pomorza Zachodniego z Polską w XVI wieku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1981, s. 60. OCLC 9281477. Cytat: Górny Śląsk zaś dzielił się na księstwa: opolskie, […] niemodlińskie […]. (pol.).
  9. Włodzimierz Kaczorowski. Opieka społeczna i zdrowotna w Prudniku w XV–XIX w.. „Studia Śląskie”. 60, s. 73, 2001. Wiesław Lesiuk (red. nacz.). Opole: Wydawnictwa Państwowego Instytutu Naukowego Instytutu Śląskiego. ISSN 0039-3355. [dostęp 2023-01-24]. (pol.). 
  10. Andrzej Dereń: Historia powiatu prudnickiego. powiatprudnicki.pl. [dostęp 2023-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-24)]. (pol.).
  11. Krzysztof Strauchmann, Góry Opawskie najzimniejszym miejscem na Opolszczyźnie. Najcieplejsze jest Jezioro Turawskie, nto.pl, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-10] (pol.).
  12. Klimat: Prudnik: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-03-06].
  13. a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  14. a b Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
  15. a b c Triest 1865 ↓, s. 1044.
  16. a b c Knie 1830 ↓, s. 598.
  17. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 178. ISBN 978-83-910595-2-4.
  18. Konrad Kretschmer, Historische Geographie von Mitteleuropa, BoD – Books on Demand, 2 stycznia 2016, ISBN 978-3-8460-0361-9 [dostęp 2020-10-17] (niem.).
  19. Knie 1830 ↓, s. 981.
  20. Leopold Zedlitz-Neukirch, Der preussische staat in allen seinen beziehungen, A. Hirschwald, 1837, s. 133 [dostęp 2020-02-11] (niem.).
  21. Józef Lompa, Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 11 [dostęp 2020-02-11] (pol.).
  22. Mały śpiewak, czyli zbiór pieśni dla szkół polskich w bibliotece Polona
  23. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego., isap.sejm.gov.pl, 21 sierpnia 1945 [dostęp 2020-02-11].
  24. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  25. Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. IX, Po-Q, hasło „Prudnik”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2013, s. 265. ISBN 978-83-64007-04-0.
  26. Kasza 2020 ↓, s. 7.
  27. Oliwia Kopcik, Sekretna strona Polski. Jakie tajemnice kryje nasz kraj?, – Gazetakrakowska.pl, 28 sierpnia 2019 [dostęp 2020-03-06] (pol.).
  28. a b Andrzej Dereń, Najstarszy prudnicki wojownik, tygodnikprudnicki.pl, 4 sierpnia 2010 [dostęp 2021-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2021-09-19].
  29. Fryderyk Kremser, Góry Opawskie, czyli okolice Biskupiej Kopy, Opole: Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej, 1986.
  30. Prądnik – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX, dir.icm.edu.pl [dostęp 2022-01-29].
  31. Kasza 2020 ↓, s. 8.
  32. Augustin Bogislaus Weltzel: Historia miasta Prudnika na Górnym Śląsku. Opole: Wydawnictwo MS, 2005. ISBN 83-8894-560-2.
  33. Jak Czesi założyli Prudnik, Nowa Trybuna Opolska, 23 maja 2013 [dostęp 2020-08-26] (pol.).
  34. Kasza 2020 ↓, s. 865.
  35. Dziewulski 1973 ↓, s. 324.
  36. Leszek Bobowski, Miasto w ogniu, tygodnikprudnicki.pl, 22 września 2010 [dostęp 2019-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-07].
  37. Herb i flaga – Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl [dostęp 2020-03-15] (pol.).
  38. Andrzej Dereń, Chwała oręża polskiego a średniowieczny Prudnik, 15 sierpnia 2017 [dostęp 2019-01-25] (pol.).
  39. Franciszek Dendewicz, Maćko z Prudnika, miejsca-tajemne.pl, 11 maja 2009 [dostęp 2019-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-26].
  40. Dziewulski 1973 ↓, s. 338–339.
  41. Dominiak 2016 ↓, s. 61.
  42. Tadeusz Kwaśniewski, Nie zapłacili za księcia, nto.pl, 16 sierpnia 2002 [dostęp 2018-08-18] (pol.).
  43. Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska. Handel, – Wikiźródła [dostęp 2019-06-16].
  44. Bolesław Bezeg, Kartka z kalendarza, Radio Opole, 24 stycznia 2022 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  45. Andrzej Dereń, Ziemia Prudnicka jest Kobietą, terazprudnik.pl, 11 lutego 2021 [dostęp 2021-02-11] (pol.).
  46. Marta Hatalska. Prudnik – miejscem obrad sejmiku opolsko-raciborskiego od połowy XVI do połowy XVIII w. „Ziemia Prudnicka”, 2004. Prudnik: Spółka Wydawnicza „ANEKS”. 
  47. Marcin Husak, Prudnicki burmistrz Mathias der altere Bilitzer, czyli... słów kilka o sposobie sprawowania władzy pod panowaniem Habsburgów cz. 2, „Tygodnik Prudnicki”, 8 (1313), 24 lutego 2016, s. 14, ISSN 1231-904X.
  48. Kasza 2020 ↓, s. 868.
  49. Prudnik – pieczecie, Dokumenty Śląska [dostęp 2020-03-06].
  50. Jan Kwak, Miasta księstwa opolsko-raciborskiego w XVI-XVIII wieku, Opole 1977, s. 97–98.
  51. Andrzej Dereń, W Głuchołazach upamiętnią ofiary procesów o czary, Teraz Prudnik!, 16 listopada 2023 [dostęp 2023-11-17] (pol.).
  52. Marcin Kopiec: Król Sobieski na Śląsku w kościołach w drodze pod Wiedeń. Mikołów: SW Karola Miarki, 1920, s. 67.
  53. a b Piotr Kulczyk, Prudnik w okresie wojen śląskich 1740–1763, „Ziemia Prudnicka”, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 56–57.
  54. Kasza 2020 ↓, s. 789.
  55. Andrzej Dereń, Bitwa o Świętego Rocha, tygodnikprudnicki.pl, 19 sierpnia 2009 [dostęp 2020-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20] (pol.).
  56. Kasza 2020 ↓, s. 631.
  57. Marcin Husak, Słów kilka o Königerach (cz.2), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 44 (1192), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 października 2013, s. 13, ISSN 1231-904X.
  58. Marcin Husak: Niecodziennik! Prudnik mniej znany... Agencja Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik, 2018, s. 77. ISBN 83-65916-45-2.
  59. Wojciech Dobiecki, Wspomnienia wojskowe Wojciecha Dobieckiego, 1862, s. 232 [dostęp 2020-08-28] (pol.).
  60. Kasza 2020 ↓, s. 18.
  61. Centrum Tradycji Tkackich – Muzeum Ziemi Prudnickiej, muzeumprudnik.pl [dostęp 2019-03-04].
  62. Centrum Tradycji Tkackich w Prudniku – Prudnik – Slezsko bez hranic, silesiatourism.com [dostęp 2019-03-04].
  63. Franciszek Dendewicz, Prudniczanie w powstaniu styczniowym, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 5 (635), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 29 stycznia 2003, s. 18, ISSN 1231-904X.
  64. Prudnik (st) • Województwo opolskie (PL) / © Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji, www.atlaskolejowy.net [dostęp 2020-03-06].
  65. 100 lat polskiego ruchu robotniczego kronika wydarzeń. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 41.
  66. Andrzej Dereń, Wojskowe serce Prudnika, tygodnikprudnicki.pl, 23 maja 2007 [dostęp 2020-03-11] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-05].
  67. Piotr Świerc: Filip Robota. W: Emanuel Rostworowski: Polski Słownik Biograficzny. T. XXI. Kraków-Wrocław-Warszawa: Polska Akademia Umiejętności: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988.
  68. Leszek Bobowski, Kiedy powstawała straż w Prudniku, tygodnikprudnicki.pl, 13 października 2010 [dostęp 2019-03-27] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-08].
  69. Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
  70. Joanna Banik, klasztor oo. Bonifratów, zabytek.pl, 17 października 2015 [dostęp 2024-01-21] (pol.).
  71. Prudnik, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-02-05].
  72. Bolesław Bezeg, „Na Linii Korfantego” 05.03.2021, „Na Linii Korfantego” 05.03.2021, 5 marca 2021 [dostęp 2021-03-30] (pol.).
  73. Piotr Kopczyk, Polskie oddziały dywersyjne w maju 1921 roku na ziemi prudnickiej, raclawice.net [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  74. Violetta Ruszczewska, 2 maja w całym regionie upamiętniamy setną rocznicę III Powstania Śląskiego, opolskie.pl, 30 kwietnia 2021 [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  75. Stanisław Sobota, Udział ludności powiatu prądnickiego w Powstaniu Śląskim, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 14 (54), Prądnik [Prudnik]: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 30 kwietnia 1947, s. 1.
  76. Andrzej Dereń, Unikalne ujęcia filmowe z okresu powstań śląskich z Prudnika!, Teraz Prudnik!, 20 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-21] (pol.).
  77. Sebastian Rosenbaum, Mirosław Węcki, Nadzorować, interweniować, karać. Nazistowski obóz władzy wobec Kościoła katolickiego (1934–1944). Wybór dokumentów, Katowice: Instytut Pamięci Narodowej, 2010, s. 60.
  78. Krzysztof Strauchmann, Wizyta Hitlera w Prudniku. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów, web.archive.org, 14 lipca 2018 [dostęp 2018-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-14].
  79. Andrzej Dereń. Swastyka nad miastem. „Tygodnik Prudnicki”, s. 5, 2000. ISSN 1231-904X. 
  80. Andrzej Dereń, Listopadowa noc wstydu prudniczan, tygodnikprudnicki.pl, 7 grudnia 2007 [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-05-25].
  81. Synagoga w Prudniku (ul. Kościuszki), sztetl.org.pl [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-03].
  82. Ewa Cichoń, Wokół oleskich Żydów i ich cmentarza, „Rocznik Powiatu Oleskiego”, Andrzej Szklanny – redaktor, 11, Olesno: Starostwo Powiatowe, 2018, s. 33, ISBN 978-83-7342-609-2, ISSN 1899-4210.
  83. Andrzej Kurek, Niemieckie więzienia sądowe na Śląsku w czasach Trzeciej Rzeszy, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2007, s. 137–138, ISBN 978-83-7308-863-4.
  84. Adam Lutogniewski, O garnizonie prudnickim przed 1945 rokiem, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (478), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 20 stycznia 2000, s. 7, ISSN 1231-904X.
  85. Obóz pracy – Arbeitslager Neustadt – Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2018-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-02] (pol.).
  86. Jan Poniatyszyn, Prudnicki obóz śmierci – Radio Opole, radio.opole.pl, 27 stycznia 2014 [dostęp 2018-10-17] (pol.).
  87. Kasza 2020 ↓, s. 44.
  88. Krzysztof Strauchmann, Zajęcie Prudnika w 1945 roku przez Armię Czerwoną. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów, opolskie.regiopedia.pl, 18 marca 2011 [zarchiwizowane z adresu 2018-04-12] (pol.).
  89. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 494.
  90. Kasza 2020 ↓, s. 50.
  91. Kasza 2020 ↓, s. 72.
  92. Kasza 2020 ↓, s. 80.
  93. Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  94. Moje kresy. Nadwórna – brama Gorganów, nto.pl, 2 października 2010 [dostęp 2019-04-22] (pol.).
  95. Prudnik nadal wspiera Ukraińców z partnerskiej Nadwórnej, Onet, 17 marca 2015 [dostęp 2019-04-22] (pol.).
  96. Historia miejscowości, sztetl.org.pl [dostęp 2019-04-22].
  97. Tadeusz Kukiz, Prof. Kazimierz Feleszko i jego wspomnienia o Prudniku, „Ziemia Prudnicka”, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 117–118.
  98. M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85.
  99. Rocznik Ziem Zachodnich: Tom 2, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  100. a b c Franciszek Dendewicz, Maj 1945 roku na ziemi prudnickiej, tygodnikprudnicki.pl, 31 maja 2006 [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20].
  101. Andrzej Dereń, Historia: Zdobyli Prudnik na wozie drabiniastym, tygodnikprudnicki.pl, 12 stycznia 2011 [dostęp 2020-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-26].
  102. Piotr Pałys, Na krawędzi konfliktu zbrojnego: incydent raciborski z czerwca 1945 r. i jego bezpośrednie reperkusje, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2015, s. 98.
  103. 11 czerwca 1945 r. Przeciwdziałanie czechosłowackiej agresji, nowahistoria.interia.pl, 11 czerwca 2015 [dostęp 2019-03-04] (pol.).
  104. Mariusz Nowik, Rocznica dziwnej wojny: 70 lat temu czeskie wojska weszły do Polski, polityka.pl, 10 czerwca 2015 [dostęp 2019-03-04] (pol.).
  105. Kasza 2020 ↓, s. 485.
  106. Kasza 2020 ↓, s. 486.
  107. Kasza 2020 ↓, s. 500.
  108. Kasza 2020 ↓, s. 494.
  109. Kasza 2020 ↓, s. 502.
  110. Jan Poniatyszyn, Kolejna rocznica aresztowań żołnierzy antykomunistycznego podziemia w Szybowicach, Radio Opole, 6 marca 2018 [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  111. Krzysztof Ogiolda, Prudnik Las. Tu odgrodzili prymasa Wyszyńskiego od świata, 6 października 2014 [dostęp 2018-12-21].
  112. Klasztor z celą kard. Wyszyńskiego w Prudniku, 19 czerwca 2009 [dostęp 2018-12-21].
  113. Krzysztof Strauchmann, 60 lat działalności muzeum Ziemi Prudnickiej. To dzieło ludzi z pasją, Nowa Trybuna Opolska, 13 maja 2019 [dostęp 2024-02-14] (pol.).
  114. Andrzej Kwarciak, Historia – Skarby z poprzedniej epoki, laspolski.pl, 15 stycznia 2019 [dostęp 2024-02-14].
  115. Podział administracyjny województwa opolskiego według stanu na dzień 31 sierpnia 1964 r., „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 9, Opole: Urząd Wojewódzki w Opolu, 3 września 1964, s. 13.
  116. Andrzej Dereń, Ulica Stefana Wyszyńskiego: Od komunisty do błogosławionego, Teraz Prudnik!, 19 października 2019 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  117. Andrzej Dereń, Osiedle Jasionowe Wzgórze: Nowy Prudnik z „wielkiej płyty”, 28 lutego 2019 [dostęp 2019-03-04] (pol.).
  118. Kasza 2020 ↓, s. 548.
  119. Krzysztof Strauchmann, Wielka księga opozycji na pograniczu: władza, społeczeństwo i działalność opozycyjna na pograniczu Śląska Opolskiego i Czechosłowacji w latach 1945–1989, Zbigniew Bereszyński, Radosław Roszkowski (red.), powiat prudnicki, 2014 [dostęp 2018-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-28].
  120. Damian Wicher, Ojciec i syn, tygodnikprudnicki.pl, 4 kwietnia 2007 [dostęp 2019-03-15] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-07] (pol.).
  121. Andrzej Dereń, Rocznica „wyzwolenia”, „Tygodnik Prudnicki”, 11 (746), 16 marca 2005.
  122. Odsłonięcie pomnika, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 35 (301), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 września 1996, s. 1, 3, ISSN 1231-904X.
  123. Ryszard Nowak, Dwa i pół tysiąca poszkodowanych, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (861), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2007, s. 12, ISSN 1231-904X.
  124. Damian Wicher, Na szczęście wytrzymała zapora w Jarnołtówku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (861), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2007, s. 13, ISSN 1231-904X.
  125. Kamila Jamioł, Wielka woda, „Gazeta Pogranicza”, Jarosław Okrągły – redaktor naczelny, 10 (12), Prudnik: TelArt Studio, 19 lipca 2017, s. 13, ISSN 2543-9081.
  126. Oczyszczalnia ze wstążką, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 22 (341), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 czerwca 1997, s. 1, ISSN 1231-904X.
  127. Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego – Starostwo Powiatowe w Prudniku, powiatprudnicki.pl [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-16].
  128. Piotr Moc, Prudnik: Ponad 81 procent za wejściem Polski do UE, rmf24.pl, 28 kwietnia 2003 [dostęp 2024-02-14] (pol.).
  129. Prudnik: „Tak” dla UE, wydarzenia.interia.pl, 27 kwietnia 2003 [dostęp 2024-02-14] (pol.).
  130. Wieża Woka – Zakres „Wieże i punkty obserwacyjne” – Slezsko bez hranic, silesiatourism.com [dostęp 2019-03-20].
  131. Dorota Kalinowska, Cittaslow – promocja życia bez pośpiechu i sposób na unijne pieniądze, gazetaprawna.pl, 16 stycznia 2016 [dostęp 2019-03-04].
  132. Uchwała Rady Miejskiej w Prudniku nr XXXIV-590-2020 z dnia 18 grudnia 2020 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Prudnik, bip.prudnik.pl [dostęp 2022-04-26].
  133. Czy wiesz, że..., [w:] Andrzej Dereń, Polska bardziej polska, „Tygodnik Prudnicki”, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 8 grudnia 2004, ISSN 1231-904X.
  134. a b c d e f g h Demografia – Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2019-01-06].
  135. a b c d e f g h i j k l m Prudnik – HKKNOS [dostęp 2019-01-06] (pol.).
  136. Renata Klimek, Identyfikacja barier przekształceń terenów poprzemysłowych w Prudniku. Przykład zakładów przemysłu bawełnianego „Frotex”, „Studia Miejskie” (nr 11), 2013, ISSN 2082-4793 [dostęp 2020-02-24] (pol.).
  137. a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt, web.archive.org, 6 września 2017 [dostęp 2019-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-06].
  138. Rocznik statystyczny. R. 11, 1947, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1947 [dostęp 2019-03-21].
  139. LUDNOŚĆ W 1980 R. Spia treśol. x Uwagi ogólne Ludność... 4 s # 2. Ruch naturalny ludności PDF, docplayer.pl [dostęp 2019-02-22].
  140. Prudnik – plan miasta, Nysa: P.H.U. „Juwex” Krzysztof Wezner, 1990 [dostęp 2020-02-24].
  141. Prudnik – Słownik miast polskich – Wirtualny Wszechświat, wiw.pl [dostęp 2019-02-26].
  142. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Prudnik w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  143. Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 110–113. [dostęp 2013-01-10].
  144. a b c Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego – stan na dzień 31 maja 2020 r.. [w:] Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. 2020-05-31. s. 159–164. [dostęp 2020-08-04]. (pol.).
  145. Antoni Kazimierz Dudek: Prudnik – Las. Przewodnik. Sanktuarium św. Józefa i miejsce uwięzienia Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Wrocław: Franciszkańskie Wydawnictwo św. Antoniego, 2007. ISBN 978-83-60791-57-8.
  146. „Cudze chwalimy, swego nie znamy..., czyli wieże widokowe koło Prudnika” http://www.skps.wroclaw.pl/index.php?function=show_all&no=2124.
  147. Historia firmy Frotex.
  148. Zakład obuwniczy Primus.
  149. Artech Polska Sp. z o.o. Producent kaset do drukarek., Drukarki – sprzedaż, serwis – Wyszukiwarka firm BiznesFinder.pl, biznesfinder.pl [dostęp 2018-01-15] (pol.).
  150. OSM Prudnik, OSM Prudnik [dostęp 2020-03-06] (pol.).
  151. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990..., isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  152. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz..., isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  153. Maciej Dobrzański, Amerykanie w Prudniku: Henninges rusza we wrześniu, „Prudnik24”, 17 września 2016 [dostęp 2018-03-22] (pol.).
  154. Henniges Automotive w ciągu pięciu lat chce zatrudnić w Prudniku ponad 500 osób. interia.pl, 14 lipca 2016. [dostęp 2016-07-14].
  155. Tomasz Wróblewski: Henniges Automotive zainwestuje w Prudniku. 500 miejsc pracy. nto.pl, 14 lipca 2016. [dostęp 2016-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)].
  156. Henniges Hranice, s.r.o.. ir.kompass.com. [dostęp 2016-07-14]. (ang.).
  157. Producent wind TBO Group – Dźwigi towarowe – Windy osobowe – Serwis, TBO Aufzug [dostęp 2020-02-21] (pol.).
  158. Strona główna – Torkonstal, torkonstal.com.pl [dostęp 2020-02-21].
  159. Furnika [dostęp 2020-02-21] (pol.).
  160. Steinpol Central Services Sp. z o.o., www.steinpol.com.pl [dostęp 2020-02-21].
  161. Polskie Młyny SA – Prudnik – Młyny i spichrze • pkt.pl, www.pkt.pl [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  162. Cream. Sp. Z O.o., Cylex Polska [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  163. Andrzej Dereń, Aldi buduje się na terenie byłej zajezdni, Teraz Prudnik!, 21 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  164. Andrzej Dereń, Znamy datę otwarcia Premium Park Lubrza!, Teraz Prudnik!, 13 października 2021 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  165. Premium Park w Lubrzy w nowych rękach, Rzeczpospolita, 3 stycznia 2022 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  166. Boguslaw Zator, Prudnickie targowisko zamiera, Prudnik24, 4 kwietnia 2014 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  167. Andrzej Dereń, Trzy w jednym, „Tygodnik Prudnicki”, 39 (669), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 września 2003, s. 3, ISSN 1231-904X.
  168. Andrzej Dereń, Ulica Dworcowa: Dawna brama na świat Prudnika, Teraz Prudnik!, 29 stycznia 2019 [dostęp 2024-01-26] (pol.).
  169. Rozkład jazdy PKP na przystanku Prudnik, e-podroznik.pl [dostęp 2024-01-26].
  170. Kasza 2020 ↓, s. 104.
  171. O linii 137 – Magistrala Podsudecka, kolejpodsudecka.pl [dostęp 2024-01-26].
  172. Dz.U. z 2019 r. poz. 552
  173. Kasza 2020 ↓, s. 105.
  174. Maciej Dobrzański: Pociągi wracają na linię Prudnik-Krapkowice. prudnik24.pl, 2016-08-03. [dostęp 2019-03-02]. (pol.).
  175. Radosław Dimitrow: Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą. nto.pl, 2016-08-30. [dostęp 2020-02-15]. (pol.).
  176. a b Wielkie ćwiczenia. Nam niedogodności nie grożą, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 8 (1722), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 lutego 2024, s. 6, ISSN 1231-904X.
  177. Maciej Dobrzański, Remont dworca: zmiana ruchu już jutro, Prudnik24, 20 października 2021 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  178. Jan Poniatyszyn, Nowy dworzec autobusowy w Prudniku gotowy. Na otwarcie trzeba poczekać, Radio Opole, 12 stycznia 2023 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  179. Maciej Dobrzański, Nowy dworzec PKS w Prudniku. Inwestycja za 9 mln zł, opole.tvp.pl, 1 marca 2023 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  180. Bezpieczne wakacje – autokary do kontroli, KPP Prudnik, 29 maja 2019 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  181. Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  182. Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  183. Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2023-04-27].
  184. Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach, transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  185. Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie?, Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  186. Maciej Dobrzański, Komunikacja. Opolskie PKS wyjaśnia temat, Prudnik24, 30 czerwca 2019 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  187. Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację, Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  188. Andrzej Dereń, Miejskim za darmo, Teraz Prudnik!, 26 listopada 2021 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  189. Andrzej Dereń, „FOX” zawiezie nas na zakupy, Teraz Prudnik!, 4 stycznia 2022 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  190. Dane teleadresowe PP nr 1 – Urząd Miejski w Prudniku, bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  191. a b Strona główna podmiotu Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 w Prudniku, zsp2prudnik.bip.gov.pl [dostęp 2020-02-08].
  192. Publiczne Przedszkole Nr 3 w Prudniku – Urząd Miejski w Prudniku, bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  193. Dane teleadresowe Publiczne Przedszkole nr 4 – Urząd Miejski w Prudniku, bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  194. Publiczne Przedszkole nr 5 Specjalne w Prudniku – Młyńska, Prudnik, przedszkolowo.pl [dostęp 2020-02-09] (pol.).
  195. Publiczne Przedszkole Nr 6 – Urząd Miejski w Prudniku, bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  196. szkolnastrona – Publiczne Przedszkole nr 7 – Strona główna –, pp7prudnik.szkolnastrona.pl [dostęp 2020-02-08].
  197. Niepubliczne Przedszkole Skrzat Prudnik, Ul. Grunwaldzka, 66 – Przedszkole – Miejsca w Interia.pl, miejsca.interia.pl [dostęp 2020-02-08].
  198. ZSP nr 1 w Prudniku, sp1prudnik.wodip.opole.pl [dostęp 2020-02-08].
  199. Dane teleadresowe PSP nr 3 – Urząd Miejski w Prudniku, bip.prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  200. O instytucji – Zespół Szkół w Prudniku, zsprudnik.szkolna.net [dostęp 2020-02-08].
  201. Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5 Specjalna W Prudniku, Młyńska 1, Prudnik, www.eduranking.pl [dostęp 2020-02-08].
  202. Państwowa Szkoła Muzyczna I st. w Prudniku [dostęp 2020-02-08] (pol.).
  203. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Prudniku – Aktualności, lo1prudnik.wodip.opole.pl [dostęp 2020-02-08].
  204. II LO w Prudniku, lo2prudnik.wodip.opole.pl [dostęp 2020-02-08].
  205. IIi Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych – Prudnik – Publiczne szkoły średnie • pkt.pl, www.pkt.pl [dostęp 2020-02-08] (pol.).
  206. a b Strona główna – Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Prudniku, ckziu-prudnik.pl [dostęp 2020-02-08].
  207. a b Zespół Szkół Rolniczych w Prudniku [dostęp 2020-02-08] (pol.).
  208. DFK Prudnik / Neustadt
  209. POK Prudnik – Dni Prudnika, pok-prudnik.pl [dostęp 2018-12-15].
  210. POK Prudnik – Jazz Festiwal, pok-prudnik.pl [dostęp 2018-12-18].
  211. Krzysztof Erdmann, Rock Festiwal Prudnik 2022 z muzyką Motörhead, Wieści Prudnickie, 24 lipca 2022 [dostęp 2022-07-24].
  212. POK Prudnik – Festiwal, pok-prudnik.pl [dostęp 2018-12-18].
  213. XXVI Śląski Festiwal Ziemi Prudnickiej im. Ludwiga van Beethovena zakończony – Aktualności – Starostwo Powiatowe w Prudniku, powiatprudnicki.pl [dostęp 2018-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-19].
  214. Wystawa Twórców Ludowych i Rzemiosła Artystycznego Pogranicza Polsko-Czeskiego – Promujemy Prudnik, inkubatory.prudnik.pl [dostęp 2019-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-08].
  215. Helena Lemańska i inni, Dziewczęta z Prudnika. Szkoła przysposobienia zawodowego w Prudniku, „Polska Kronika Filmowa”, Warszawa: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych, 10 czerwca 1953 [dostęp 2019-02-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-15] (pol.).
  216. Bogusław Zator, Ukazało się „Lato Umarłych Snów”!, Prudnik24, 30 stycznia 2015 [dostęp 2019-02-19] (pol.).
  217. Andrzej Ziemiański, Zapach szkła, Fabryka Słów Sp. z o.o., 10 lutego 2016, ISBN 978-83-7964-054-6 [dostęp 2019-01-21] (pol.).
  218. Elektryczne Gitary – UCIECZKA 5:55, www.elektrycznegitary.pl [dostęp 2020-04-12].
  219. David Rodriguez, The Rise and Fall of the Great Barbate, AuthorHouse, 8 grudnia 2011, ISBN 978-1-4678-5315-6 [dostęp 2019-01-17] (ang.).
  220. Nie ma jak Polska – odc. 14 „Opolskie”, TVP [dostęp 2018-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-12].
  221. Grzegorz Weigt, Spotkanie z Barbarą Sośnicą-Czekałą, Teraz Prudnik! [dostęp 2020-12-19] (pol.).
  222. Andrzej Dereń, Ten film będzie kręcony w Prudniku: „Brigitte Bardot cudowna” – Teraz Prudnik!, 3 października 2018 [dostęp 2019-01-17] (pol.).
  223. Andrzej Dereń, Tu dziś kręcili film: Piotr Machalica w Prudniku – Teraz Prudnik!, 19 października 2018 [dostęp 2019-01-17] (pol.).
  224. Grzegorz Weigt, U progu sławy, tygodnikprudnicki.pl, 8 sierpnia 2007 [dostęp 2020-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20].
  225. Polish Heavy Metal Page, www.dorosledzieci.cba.pl [dostęp 2020-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-18].
  226. Arturro, Kaseta Stilon Gorzów C-60: KONFLIKT PSYCHICZNY My jesteśmy konflikt psychiczny!, Kaseta Stilon Gorzów C-60, 13 listopada 2012 [dostęp 2020-03-13].
  227. Andrzej Dereń, Strefa Cztery8200: Smesz, Meff, Zizou, 18 listopada 2019 [dostęp 2020-03-13] (pol.).
  228. Szamot - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2020-07-07].
  229. Teraz Prudnik.
  230. Tygodnik Prudnicki – Twoja ulubiona gazeta, tygodnikprudnicki.pl [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-03].
  231. prudnik24.pl.
  232. prudnicka.pl.
  233. wprudniku.pl. wprudniku.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-13)]..
  234. eprudnik.pl.
  235. Maciej Dobrzański, Prymas Wyszyński patronem Prudnika, Prudnik24, 22 września 2021 [dostęp 2023-06-01] (pol.).
  236. Znajdź Kościół, kz.pl [dostęp 2023-08-08].
  237. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-11].
  238. Strona prudnickiej grupy raelian.
  239. Oswajanie różnorodności, opole.gosc.pl [dostęp 2023-08-08].
  240. Synagoga w Prudniku (ul. Kościuszki), sztetl.org.pl [dostęp 2023-08-08].
  241. Andrzej Dereń, OSiR łączy się z Agencją Promocji [dostęp 2020-02-27] (pol.).
  242. Janusz Stefanko, Damian Wicher, Jubileusz Podokręgu, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 48 (783), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 listopada 2005, s. 19, ISSN 1231-904X.
  243. Agencja Sportu i Promocji w Prudniku
  244. Serca do siatkówki, Prudnik24, 16 października 2013 [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  245. Bogdan Kociński, Janusz Stefanko, Jan Siekaniec, Radosław Roszkowski: Śladami Mistrzów Pogranicza. Prudnik: Starostwo Powiatowe, 2022, s. 85–117. ISBN 978-83-962065-0-3.
  246. Lista ośrodków KOSSM PZKosz, mlodeasyparkietow.pl [dostęp 2022-12-12].
  247. Agnieszka Lubczańska, Polecamy – IV Memoriał Stanisława Szozdy już w niedzielę w Prudniku – Radio Opole, radio.opole.pl, 5 września 2017 [dostęp 2018-12-15] (pol.).
  248. Antoni Weigt, Witamy uczestników Tour de Pologne, „Głos Włókniarza”, 24 (278), Prudnik: Samorząd Robotniczego PZPB, 1 września 1976, s. 2.
  249. Dookoła Polski przez Prudnik, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 38 (201), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 25 września 1994, s. 9, ISSN 1231-904X.
  250. Światowe gwiazdy w Prudniku i Białej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1123), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2012, s. 8, ISSN 1231-904X.
  251. Wybory samorządowe 2018, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  252. Krzysztof Strauchmann, Pierwsza sesja nowej Rady Miasta Prudnika. Przewodniczącą została Alicja Isalska z PiS, Nowa Trybuna Opolska, 20 listopada 2018 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  253. Z frekwencją powyżej średniej, „Głos Włókniarza”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 12 (661), Opole: Opolskie Wydawnictwo Prasowe, 15 czerwca 1990, s. 2.
  254. Wyniki wyborów samorządowych, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 26 (189), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 26 czerwca 1994, s. 1, 4, ISSN 1231-904X.
  255. Wybory gminne w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 41 (412), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 15 października 1998, s. 3, ISSN 1231-904X.
  256. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe, wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  257. Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza, wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  258. Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo opolskie – Powiat prudnicki – gm. Prudnik, wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  259. PKW – Samorząd 2014, samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  260. Wybory samorządowe 2018, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2020-02-06].
  261. Serwis PKW – Referendum 2003. [dostęp 2023-10-16].
  262. Serwis PKW – Wybory 2005 (parlament). [dostęp 2023-10-16].
  263. Serwis PKW – Wybory 2007. [dostęp 2023-10-16].
  264. Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 2023-10-16].
  265. Serwis PKW – Wybory 2015 (parlament). [dostęp 2023-10-16].
  266. Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-10-16].
  267. Serwis PKW – Wybory 2023. [dostęp 2023-10-16].
  268. Serwis PKW – Wybory 2005 (prezydent). [dostęp 2023-10-16].
  269. Serwis PKW – Wybory 2010. [dostęp 2023-10-16].
  270. Serwis PKW – Wybory 2015 (prezydent). [dostęp 2023-10-16].
  271. Serwis PKW – Wybory 2020. [dostęp 2023-10-16].
  272. Damian Wicher, Nowe biuro poselskie, Teraz Prudnik!, 20 kwietnia 2018 [dostęp 2023-10-16] (pol.).
  273. Maciej Dobrzański, Posłanka otwarła biuro, Prudnik24, 25 lipca 2016 [dostęp 2023-10-16] (pol.).
  274. Maciej Dobrzański, Wiceszef MON otworzył biuro poselskie w Prudniku, Prudnik24, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2023-10-16] (pol.).
  275. Biuro europejskiego parlamentarzysty, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 38 (872), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 19 września 2007, s. 18, ISSN 1231-904X.
  276. Kasza 2020 ↓, s. 912.
  277. Kasza 2020 ↓, s. 393.
  278. Marcin Husak, Prudnicki burmistrz Mathias der altere Bilitzer, czyli... słów kilka o sposobie sprawowania władzy pod panowaniem Habsburgów cz.1, „Tygodnik Prudnicki”, 7 (1312), 17 lutego 2016, ISSN 1231-904X.
  279. Kasza 2020 ↓, s. 286.
  280. Kasza 2020 ↓, s. 239.
  281. Kasza 2020 ↓, s. 617.
  282. Kasza 2020 ↓, s. 618.
  283. Kasza 2020 ↓, s. 240.
  284. Rolf Jehke, Stadt Neustadt O.S., territorial.de [dostęp 2018-03-20].
  285. Andrzej Dereń, Co w nowym Tygodniku (nr 15)?, tygodnikprudnicki.pl, 7 kwietnia 2015 [dostęp 2019-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-28].
  286. https://searcharchives.pl/45/1742/0/?q=naczelnik+miasta+prudnik&wynik=8&rpp=15&page=1#tabZespol.
  287. https://searcharchives.pl/45/1815/0/?q=naczelnik+miasta+prudnik&wynik=7&rpp=15&page=1#tabZespol.
  288. Urząd Miasta i Gminy w Prudniku – Szukaj w Archiwach, Szukaj w Archiwach [dostęp 2020-01-26].
  289. a b c Miasta partnerskie - Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl [dostęp 2021-04-27].
  290. Prudnik i Krnov. Miasta znalazły pomysł na współpracę, Nowa Trybuna Opolska, 16 czerwca 2012 [dostęp 2021-04-27] (pol.).
  291. Wioleta Kosek, 15-lecie współpracy z włoskim miastem San Giustino - Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl, 26 września 2017 [dostęp 2021-04-27] (pol.).
  292. Krzysztof Erdmann, Delegacja z Raciborza znów w Prudniku, Wieści Prudnickie, 26 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-26].
  293. Wiesław Drobek, Ewa Dawidejt-Drobek. Nowe turystyczne funkcje wsi na Śląsku Opolskim w kontekście pamięci przeszłości. „Studia Obszarów Wiejskich”. 54, s. 28, 2019. Warszawa: PAN IGiPZ. ISSN 1642-4689. 
  294. Jan Poniatyszyn, Samorządowa Loża Radiowa z Prudnika, Radio Opole, 27 lipca 2019 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  295. a b Prudnik – urokliwe miasto na pograniczu polsko-czeskim, Onet Podróże, 27 sierpnia 2020 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  296. Prudnik przez tydzień będzie rowerowym sercem Europy, nto.pl, 12 lipca 2010 [dostęp 2024-01-26] (pol.).
  297. Przykładowa trójjęzyczna tablica (przy pomniku Chłopaka i Dziewczyny).
  298. Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej, prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  299. a b Tadeusz Górecki, Szlaki turystyczne – Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl, 21 marca 2012 [dostęp 2019-03-20] (pol.).
  300. Ścieżki piesze – Starostwo Powiatowe w Prudniku, powiatprudnicki.pl [dostęp 2019-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-20].
  301. Trasy rowerowe – Starostwo Powiatowe w Prudniku, powiatprudnicki.pl, 13 października 2018 [dostęp 2022-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13].
  302. Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  303. Andrzej Dereń, Dalej, niż do Mosznej, Teraz Prudnik!, 20 czerwca 2021 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  304. Szlak konny, InfoPrudnik [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  305. Hotel Olimp, www.hotel-olimp.pl [dostęp 2022-02-02].
  306. Oaza – Hotel i restauracja Prudnik [dostęp 2022-02-02].
  307. Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Dąbrówka” w Prudniku, schroniskoprudnik.pl [dostęp 2022-02-02].
  308. Rewitalizacja dwóch wież: Małej oraz Katowskiej, muzeumprudnik.pl [dostęp 2022-02-02].
  309. Nowa atrakcja turystyczna w Prudniku, naszesudety.pl [dostęp 2022-02-02].
  310. Andrzej Dereń, Dronem nad stawami paciorkowymi, Teraz Prudnik!, 17 marca 2019 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  311. Prudnik z platformy, „Express Prudnicki”, Adam Myśków, 8 (25), 24 kwietnia 2015, s. 5.
  312. Andrzej Dereń, Powstanie ścieżka pieszo-rowerowa wokół stawu, Teraz Prudnik!, 18 maja 2018 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  313. Wieże i punkty widokowe, InfoPrudnik [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  314. Wieża widokowa w Wieszczynie – Prudnik – Slezsko bez hranic, silesiatourism.com [dostęp 2022-02-02].
  315. Opis spółki, pcm.prudnik.pl [dostęp 2024-02-04].
  316. Krzysztof Strauchmann, W Prudniku odbył się IV zjazd garnizonu, Nowa Trybuna Opolska, 13 maja 2010 [dostęp 2020-09-04] (pol.).
  317. Andrzej Dereń, Cmentarz zapomnienia, www.miejsca-tajemne.pl, 10 maja 2009 [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-03].
  318. Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa: 1971, s. 414.
  319. Grzegorz Weigt, Kapliczka patronów, tygodnikprudnicki.pl, 1 lipca 2009 [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-05].
  320. Krzysztof Strauchmann, Prudnik. Ojciec Jan Góra honorowym obywatelem, Nowa Trybuna Opolska, 25 września 2008 [dostęp 2020-02-03] (pol.).
  321. Kamila Drzazga, Uchwała Nr XLI/612/2009 Rady Miejskiej w Prudniku z dnia 29 czerwca 2009 r. w sprawie nadania tytułu Honorowego Obywatela Gminy Prudnik – Biuletyn Informacji Publicznej – Urząd Miejski w Prudniku, bip.biuletyn.info.pl, 2 sierpnia 2011 [dostęp 2020-02-03].
  322. Barbara Muszyńska, Uchwała Nr XLVII/731/2009 z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie nadania tytułu Honorowy Obywatel Gminy Prudnik – Biuletyn Informacji Publicznej – Urząd Miejski w Prudniku, bip.biuletyn.info.pl, 20 kwietnia 2010 [dostęp 2019-04-21].
  323. Andrzej Dereń, Franciszek Surmiński odebrał miejskie odznaczenie, 28 lutego 2020 [dostęp 2020-02-28] (pol.).
  324. Maciej Dobrzański, Kaliciak uhonorowany, Prudnik24, 3 października 2020 [dostęp 2020-10-03] (pol.).
  325. LXIX Sesja w dniu 28 listopada 2022, prudnik.esesja.pl [dostęp 2022-12-30].
  326. Tadeusz Górecki, Odznaka honorowa Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik – Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl, 22 marca 2012 [dostęp 2019-01-05].
  327. Andrzej Dereń, Zmarł nadbrygadier Jerzy Seńczuk, Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik, tygodnikprudnicki.pl, 7 stycznia 2017 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-28].
  328. Andrzej Dereń, Zmarł Jan Dolny, przyjaciel Prudnika, 17 lutego 2019 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  329. Andrzej Dereń, List Jana Dolnego: Hamburczyk krytykuje Prudnik, tygodnikprudnicki.pl, 16 stycznia 2013 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-05].
  330. Andrzej Dereń, Turystyczna historia pałacu Habla: Wędrówki Konrada Habla, tygodnikprudnicki.pl, 29 czerwca 2011 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-10].
  331. a b c Tadeusz Górecki, Osoby wyróżnione tytułem Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik – Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl, 22 marca 2012 [dostęp 2019-01-05].
  332. Paweł Kawecki, Prudnicka Pięćdziesiątka, gosciniec.pttk.pl, 2005 [dostęp 2020-02-06].
  333. Bohater odznaczony, tygodnikprudnicki.pl, 1 października 2008 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-01].
  334. Andrzej Dereń, Niesamowite wyczyny Surmińskiego, tygodnikprudnicki.pl, 9 grudnia 2009 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-06].
  335. a b Damian Wicher, Raz było lepiej, innym razem gorzej, tygodnikprudnicki.pl, 16 czerwca 2010 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-05].
  336. Zmarł Stanisław Szozda – Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl, 23 września 2013 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  337. Protokół Nr 20/2012 z posiedzenia Komisji Spraw Obywatelskich i Porządku Publicznego odbytego w dniu 30 maja 2012 r.. [dostęp 2020-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 stycznia 2018)].
  338. O mnie – Urszula Rzepiela, 27 września 2014 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  339. a b Damian Wicher, Zasłużeni dla Miasta i Gminy Prudnik, tygodnikprudnicki.pl, 19 października 2014 [dostęp 2019-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-23].
  340. Wioleta Kosek, Maciej Dahms Zasłużonym dla Miasta i Gminy Prudnik – Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl, 3 października 2019 [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  341. Damian Wicher, Róże rozdane, tygodnikprudnicki.pl, 20 października 2010 [dostęp 2020-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-05].
  342. Nasza historia, prudnik.pttk.pl [dostęp 2020-02-06].
  343. a b c Tadeusz Górecki, Organizacje społeczne, gospodarcze i instytucje wyróżnione tytułem Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik – Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl, 22 marca 2012 [dostęp 2019-01-05].
  344. Producent form wtryskowych, obróbka plastyczna stali nierdzewnej, pionier.com.pl [dostęp 2020-02-11].
  345. Protokół Nr XXIX z sesji Rady Miejskiej w Prudniku odbytej w dniu 28 sierpnia 2008 r., bip.biuletyn.info.pl [dostęp 2020-02-11].
  346. Marek Radom, Protokół Nr XXXIII/2008 z sesji Rady Miejskiej w Prudniku odbytej w dniu 27 listopada 2008 r., bip.biuletyn.info.pl, 30 stycznia 2009 [dostęp 2020-02-11].
  347. Protokół Nr XXXIII/2008 z sesji Rady Miejskiej w Prudniku odbytej w dniu 27 listopada 2008 r., bip.biuletyn.info.pl [dostęp 2020-02-11].
  348. Protokół Nr XVI/2015 z sesji Rady Miejskiej w Prudniku odbytej w dniu 22 października 2015 r.
  349. Uchwała Rady Miejskiej w Prudniku z dnia 30 listopada 2016 r.
  350. Andrzej Dereń, Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik dla „Medyka” – Teraz Prudnik!, 4 listopada 2017 [dostęp 2019-01-05] (pol.).
  351. Wioleta Kosek, Odznaka zasłużonego dla miasta i gminy Prudnik dla „Medyka” – Urząd Miejski w Prudniku, 21 grudnia 2017 [dostęp 2019-01-05].
  352. Gmina Prudnik Symbolem Polskiej Samorządności 2017, Radio Doxa FM [dostęp 2022-02-11] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]