Żniwiarka
Żniwiarka – konna maszyna rolnicza do koszenia zboża[1] i rzepaku, kosząca i odkładająca koszone rośliny w porcje gotowe do wiązania w snopy oraz układająca je, tak by umożliwić następny przejazd maszyny bez przejazdu maszyny po skoszonych roślinach.
Żniwiarka zwana też apligierką lub zrzutką to kosiarka rozbudowana o mechanizm odsuwania skoszonego materiału, w wersjach późniejszych układająca urobek w postaci zbierek gotowych do wykonania snopów.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze żniwiarki były znane już w Galii w I wieku – opisał je Pliniusz Starszy, a potem Palladius. Był to dwukołowy wóz z przymocowanym z przodu grzebieniem przeznaczonym do zrywania kłosów pszenicy lub jęczmienia, które wpadały do skrzyni. Wóz pchany był od tył przez parę wołów[2]. Podobnych żniwiarek używano jeszcze w XIXw. w Polsce i Anglii do ścinania główek kończyny w uprawie nasiennej[2].
Pod koniec XVIII w. Szkot J. Smith skonstruował pierwszą kosiarkę do cięcia zbóż, która działała na zasadzie mechanizmu rotacyjnego[3][2].
Na ziemiach polskich pierwszą kosiarko-żniwiarkę z samoodkładaczem zboża skonstruował w Warszawie Abraham Stern[2][3].
Za twórcę żniwiarek uchodzi P. Bell, który w 1826 roku skonstruował dwukołową maszynę żniwną zaopatrzoną w układ nożycowy Mearesa i motowidło do nachylania zboża, pchana od tyłu przez konie[4][2].
Pierwsza amerykańską żniwiarkę ciągniętą przez konie, skonstruował w 1831 roku Cyrus McCormick. Elementem koszącym był rodzaj kosiarki listwowej, skoszony materiał odkładał się na stole za kosiarką. Początkowo osoba idąca obok maszyny zgarniała urobek ze stołu, w trakcie produkcji mechanizm udoskonalano zaopatrując w nagarniacze, przechylające zboże na stół, później opracowano mechanizm zgarniający materiał ze stołu. Kosiarka i nagarniacze były napędzane od koła jezdnego[5]. Maszyna mogła być ciągniona przez jednego lub dwa konie.
W 1839 roku w Anglii skonstruowano żniwiarkę ciągniętą przez konie. Była wyposażona w stół do odbierania zboża, nóż i motowidło poruszane kołem napędowym. Do formowania zboża w tzw. wiązki (garście) dodano robotnika z grabiami[4][2]. Tego typu maszyna zastępowała już prace 4-5 ludzi z kosami lub 12-16 osób zaopatrzonych w sierpy[4].
W roku 1852 McCormick opatentował pierwszą żniwiarkę z automatycznym zgarniaczem obrotowym (z czterema grabiami osadzonymi na osi pionowej)[4][2]. Po dalszych udoskonaleniach przetrwała do naszych czasów[2].
Wynalazek żniwiarki zastąpił kosiarkę listwową i wcześniej używaną ręczną kosę i sierp. Zastosowanie tej maszyny umożliwiło koszenie bez odbierania, nie zastąpiło wiązaczy snopów, lecz przyspieszyło ich prace i uniezależniało pracę maszyny od pracy wiązaczy. Przy dobrej organizacji pracy, kosiarką można było skosić do 0,5 ha dziennie.
Żniwiarka została następnie zaopatrzona w mechanizm do wiązania snopów. Takie urządzenie zwane jest snopowiązałką. Snopowiązałki zostały następnie wyparte przez kombajn rolniczy i maszyny do mechanicznego zbierania słomy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mała encyklopedia rolnicza, Warszawa: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964, s. 994.
- ↑ a b c d e f g h Bolesław Orłowski, Zbigniew Płochocki, Zbigniew Przyrowski (red.), Encyklopedia odkryć i wynalazków: chemia, fizyka, medycyna, rolnictwo, technika, Wyd. 1, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979, s. 424, ISBN 978-83-214-0021-1 [dostęp 2024-03-08].
- ↑ a b Archiwum | Okiem konesera Czym dawniej w Polsce łąki koszono? Historia kosiarki do trawy | AGROmechanika [online], www.agromechanika.net.pl [dostęp 2024-03-08].
- ↑ a b c d Historia maszyn żniwnych | RetroTRAKTOR.pl – Portal Miłośników Starej Techniki Rolniczej [online] [dostęp 2024-03-08] (pol.).
- ↑ McCormick Reaper Replica. [dostęp 2020-10-01].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Grain Harvesting History. vaes.vt.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-30)]. – historia rozwoju maszyn i narzędzi do zbioru zboża (strona w języku angielskim)