24 Batalion Celny
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 |
| Rozformowanie |
1923 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
II/VI batalion etapowy |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Stanisław Kowalski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
24 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.7300/Mob. z dnia 9 czerwca 1921 w miejsce batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 24 batalion celny powstał w granicach DOG Lwów, a zorganizowano go na bazie II/VI i III/VI batalionu etapowego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3].
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[4].
W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[5]. 24 batalion celny znalazł się w strukturze 6 Brygady Celnej[6].
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[7]. 24 batalion celny przemianowany został na 24 batalion Straży Granicznej.
Służba celna[edytuj | edytuj kod]
Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[8]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[9]. Do 3 listopada 1921 batalion obsadził odcinek granicy na terenie powiatu sarneńskiego[10][11]. Jego odcinek rozpoczynał się w Radziwiłowiczach (wył.), a kończył na granicy województwa wołyńskiego. Dowództwo batalionu stacjonowało w Snowidowicach. Zgodnie z rozkazem inspektora wojskowego granicy wschodniej, dowódca batalionu miał podzielić swój odcinek na trzy pododcinki kompanijne. Czwarta kompania stanowiła odwód[12].
- Sąsiednie bataliony
- 26 batalion celny ⇔ 33 batalion celny – IX 1921
- 36 batalion celny ⇔ 40 batalion celny – XII 1921[13]
Kadra batalionu[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| płk | Stanisław Kowalski[1] | IX 1921 – II 1922[14] | |
| płk | Aleksander Szukiewicz[1] | III 1922 – X 1922[14] | emeryt[15] |
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
| Ordre de Bataille 24 batalionu celnego w Rokitnie na dzień 1 sierpnia 1921[14] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompanie | 1. Myszakówka | 2. Snowidowicze | 3. Bleżowo | 4. Rokitno |
| dowódcy | kpt. Jan Zachodny | por. Stefan Lubich | por. Henryk Lutyński | por. Tadeusz Wiktorczyk |
| placówki | Szopy Ustjańskie | Okopy | Młynki Sobiczowskie | |
| Młynok | Derczy | Futor Butyn | ||
| Myszakówka | Ostki | Kupiel | ||
| Korecka Huta | Snowidowicze | Podjasienierz | ||
| Pomiary | Leśniczówka | Dubień Bułakowa | ||
| Bobryki | Białowiż | Ilinne | ||
| Perełysianka | ||||
| Woniacze | ||||
| Tartak | ||||
| Żarnoście | ||||
| Netreba | ||||
| Ordre de Bataille 24 batalionu celnego w Rokitnie na dzień 1 marca 1922[14] | ||||
| kompanie | 1. Białowież | 2. Rokitno | 3. Snowidowicze | 4. Netreba |
| dowódcy | ppor. Andrzej Gibowski | ppor. Władysław Tomala | por. Franciszek Bożek | kpt. Dyonizy Bilobram |
| placówki | Stila | Płaskowacha | Irady | |
| Dobrodzieje | Ostrówek | Tartak | ||
| Pawła | Debryl | chutor Wasyłowa | ||
| Młynki Sobiczyńskie | Jajówka Stwiga | Kamionka | ||
| Czerczycha | chutor Olewskoje | |||
| Guś | ||||
| Ordre de Bataille 24 batalionu celnego w Rokitnie na dzień 1 października 1922[14] | ||||
| kompanie | 1. Młynki Sobiczyńskie | 2. Derti | 3. Snowidowicze | 4. Netreba |
| dowódcy | kpt. Leon Radziwiński | ppor. Józef Strzałkowski | por. Franciszek Bożek | kpt. Dyonizy Bilobram |
| placówki | chutor Kryćka Jerenza | chutor Jansowa Niwa | Budki Snowidowickie | Barak Krzemieniec |
| chutor Kozielce | chutor Dobry Ostrów | chutor Oś | chutor Grzegorza Kryżowa | |
| Ostrówek | chutor Dubny | chutor Grzegorza Szeremety | ||
| Debryl | chutor Serebranka | |||
Dyslokacja batalionu w listopadzie 1921[16]:
- dowództwo batalionu – Rokitno
- 1 kompania celna – Nietreba
- 2 kompania celna – Snowidowicze
- 3 kompania celna – Białowiż
- 4 kompania celna − Rokitno (w rezerwie)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 14.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
- ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
- ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
- ↑ Materiały dotyczące dyslokacji IWGW ↓, s. 1.
- ↑ Materiały dotyczące dyslokacji IWGW ↓, s. 35.
- ↑ Materiały dotyczące dyslokacji IWGW ↓, s. 3.
- ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
- ↑ a b c d e OdeB batalionów celnych ↓, s. 24bc.
- ↑ Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓, s. 23.
- ↑ Inspektorat „Polesie” ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
- Materiały dotyczące dyslokacji Inspektoratu Wojskowego Granicy Wschodniej Województwa Poleskiego, 1921–1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
- Rozkazy organizacyjne Komendy Głównej Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.