Abenomika

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Premier Shinzō Abe przedstawiający swój program w Londynie, 2013

Abenomika (z ang. Abenomics – zbitka wyrazowa Abe i economics) – program polityki gospodarczej w celu ożywienia gospodarki Japonii, wprowadzany przez japońskiego premiera Shinzō Abe od 2013 roku, opierający się na trzech filarach, tzw. „trzech strzałach”[a]: luzowaniu polityki pieniężnej, stymulacji fiskalnej i reformach strukturalnych.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

„Abenomika” pochodzi z ang. Abenomics – zbitki wyrazowej powstałej z połączenia dwóch wyrazów Abe – nazwiska premiera Shinzō Abe – i economics[1]. Jest nawiązaniem do reaganomiki (z ang. reaganomics – zlepek słów Reagan i economics).

Kontekst[edytuj | edytuj kod]

W okresie od lat 50. do lat 70. XX w. japońska gospodarka charakteryzowała się solidnym, stałym wzrostem gospodarczym[2]. Dochód na jednego mieszkańca był jednym z najwyższych na świecie, a Japonia stała się drugą potęgą gospodarczą po Stanach Zjednoczonych[2]. Pod koniec lat 80. XX w. doszło do przegrzania gospodarki, a na początku lat 90. nastąpiło zwolnienie tempa wzrostu gospodarczego i deflacji[2]. Bank Japonii, aby ratować sytuację, ustanowił stopy procentowe na poziomie zero. Sytuacja się jednak nie poprawiła i Japonia wpadła w ponad dwudziestoletnią stagnację[3], pogłębianą przez kryzysy światowe, które wystąpiły pod koniec lat 90. i w 2008 roku[4].

Japonia boryka się również z problemami natury strukturalnej – z kryzysem demograficznym, charakteryzującym się ogromnym spadkiem liczby urodzeń i starzeniem się społeczeństwa, wszechobecnym systemem nepotyzmu, spadkiem innowacyjności oraz eksportu, który wcześniej napędzał gospodarkę[5].

Po wygranej Partii Liberalno-Demokratycznej w wyborach w grudniu 2012 roku Shinzō Abe został desygnowany na premiera. Abe obiecywał naprawę japońskiej gospodarki poprzez wzrost wydatków publicznych, inwestycji prywatnych oraz prowadzenie energicznej polityki proeksportowej[5].

Program Abe[edytuj | edytuj kod]

Program opiera się na trzech filarach, tzw. „trzech strzałach”: luzowaniu polityki pieniężnej, stymulacji fiskalnej i reformach strukturalnych[6]. Miał przerwać błędne koło niskiego wzrostu gospodarczego i deflacji. Luźna polityka monetarna miała przezwyciężyć deflację, luźna polityka fiskalna pobudzić aktywność gospodarczą a reformy odbudować zaufanie przedsiębiorców i promować inwestycje prywatne, by zapewnić długofalowy wzrost gospodarczy[7]. Program jest połączeniem keynesowskiego wsparcia gospodarki w krótkim okresie z ekonomią podażową w długim okresie[1].

Polityka monetarna[edytuj | edytuj kod]

22 stycznia 2013 roku rząd Japonii premiera Abe i Bank Japonii kierowany przez Masaakiego Shirakawę wydali wspólne oświadczenie, wprowadzające po raz pierwszy w historii Japonii cel inflacyjny, który ustalono na poziomie 2%[8]. Bank Japonii zobowiązał się do prowadzenia luźnej polityki pieniężnej, by osiągnąć ten cel i przezwyciężyć deflację[8].

W marcu 2013 roku szefem Banku Japonii został Haruhiko Kuroda, który od kwietnia zaczął luzować politykę pieniężną (ang. Quantitative and Qualitative Monetary Easing, QQE), która była kolejno wzmacniana w 2014 i w 2015 roku[9]. Dzięki dwukrotnemu zwiększeniu bazy monetarnej Japonia miała osiągnąć swój cel inflacyjny 2% w ciągu 2 lat[10].

Celu nie udawało się jednak osiągnąć i 29 stycznia 2016 roku bank wprowadził ujemną stopę procentową na poziomie -0,1% na część nadwyżki na koncie instytucji finansowych w Banku Japonii (ang. QQE with a Negative Interest Rate)[9]. We wrześniu 2016 roku, na podstawie oceny skutków dotychczasowej polityki, bank wprowadził luzowanie połączone z kontrolą krzywej rentowności (ang. QQE with yield curve control)[9]. W lipcu 2018 roku Bank skorygował nieznacznie niektóre parametry luzowania[10].

Prowadzona od 2013 roku ekspansja monetarna spowodowała bezprecedensowy przyrost bilansu Banku Japonii[11], jednak nie doprowadziła do osiągnięcia wyznaczonego celu inflacyjnego na poziomie 2%[10]. W 2017 roku wskaźnik inflacji wynosił 0,5%, który według jesiennej prognozy Komisji Europejskiej z 2018 roku ma stopniowo wzrosnąć do 1,3% w roku 2020[12].

Polityka fiskalna[edytuj | edytuj kod]

Jednocześnie rząd Japonii miał prowadzić ekspansywną politykę fiskalną w celu pobudzenia popytu wewnętrznego poprzez inwestycje publiczne[8]. Finansowanie inwestycji miało odbywać się poprzez zwiększenie długu publicznego[8].

18 stycznia 2013 roku rząd przyjął nadzwyczajny pakiet działań stymulacyjnych wymagający zwiększenia wydatków publicznych na kwotę 13 bilionów jenów (ok. 520 miliardów złotych)[8]. Szacowano wówczas, że łączna kwota przedsięwzięć stymulacyjnych wyniesie 20 bilionów jenów (800 miliardów złotych), co byłoby największą stymulacją fiskalną w historii, nie licząc działań podjętych po upadku banku Lehman Brothers w 2008 roku[8]. Inwestowano w infrastrukturę – budowano mosty, drogi i tunele na obszarach dotkniętych trzęsieniem ziemi i tsunami w 2011 roku, wsparto wówczas również program emerytalny[1]. Stymulacja fiskalna miała przynieść 2% realnego wzrostu gospodarczego oraz powstanie 600 tysięcy nowych miejsc pracy[8].

Kolejne działania stymulacji fiskalnej podejmowano w grudniu 2013 roku, grudniu 2014 roku i kwietniu roku 2016[7]. Rząd początkowo planował zwiększenie wpływów do budżetu poprzez stopniowe podwyższanie stopy podatku od konsumpcji, jednak po pierwszej podwyżce wprowadzonej w kwietniu 2014 roku, po której nastąpiło spowolnienie wzrostu gospodarczego, kolejne podwyżki zostały odłożone w czasie[13]. W wyniku tych działań dług publiczny Japonii wzrósł do prawie 236% PKB w 2017 roku[12].

Reformy strukturalne[edytuj | edytuj kod]

Dla utrzymania wzrostu gospodarczego rząd miał przeprowadzić szereg reform dla pobudzenia inwestycji prywatnych, tworzenia nowych miejsc pracy i wzrostu wynagrodzeń[8]. Działania w tym zakresie obejmowały strategię restrukturyzacji przemysłu, liberalizację rynku pracy i aktywizację zawodową kobiet (ang. womenomics), stymulowanie innowacji, strategię kreowania nowych rynków, w tym rynku usług medycznych, energii, produktów rolno-spożywczych i rybołówstwa, modernizację rolnictwa[1]. We wrześniu 2015 roku premier Abe utworzył nowe stanowisko w gabinecie do spraw odwrócenia negatywnego trendu demograficznego[14].

Ponadto postawiono na ożywienie międzynarodowej współpracy gospodarczej poprzez udział w Partnerstwie Transpacyficznym i ekspansję eksportu[1].

Efekty[edytuj | edytuj kod]

W początkowym okresie polityki Abe, w 2013 roku odnotowano przyśpieszenie wzrostu gospodarczego i spadek stopy bezrobocia[15]. Jednak w 2014 roku, po podwyższeniu podatku od konsumpcji doszło do recesji, a poparcie dla premiera i jego polityki znacząco spadło[15]. Abe rozwiązał parlament i ogłosił wcześniejsze wybory, które odbyły się 14 grudnia 2014 roku[15]. Wybory, przy rekordowo małej frekwencji, wygrała ponownie Partia Liberalno-Demokratyczna, a Abe ponownie został premierem[15].

Opinie na temat efektywności abenomiki są podzielone[16]. Krótkookresowa stymulacja odniosła sukces w postaci powrotu na ścieżkę konsekwentnego wzrostu gospodarczego i spadku bezrobocia poniżej 3%, przy sprzyjającej koniunkturze globalnej, szczególnie w 2017 roku[16]. Nie udało się osiągnąć celu 2% inflacji[16]. Konsumpcja prywatna i płace realne nie wzrosły[14].

Pojawiają się obawy, że – pomimo wprowadzanych reform – abenomika nie jest w stanie sprostać wyzwaniom długookresowym związanym ze starzeniem się społeczeństwa japońskiego[16]. Wiele z zapowiedzianych reform strukturalnych wprowadzanych jest zbyt powolnie[14].

Ekonomiści wskazują również na ryzyka – od hiperinflacji wskutek polityki luzowania monetarnego do nadmiernego obciążenia długiem publicznym[14].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jest to nawiązanie do „Legendy trzech strzał”, opowieści o daimyō z okresu Sengoku o imieniu Motonari Mōri. W nadziei, że zachęci swoich trzech synów do współpracy na rzecz ich klanu, każdemu dał strzałę i kazał ją złamać, co było łatwe. Następnie podał im trzy połączone strzały, ale tego już nie potrafili zrobić.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Grabowiecki 2015 ↓.
  2. ↑ a b c Aramaki 2018 ↓, s. 1.
  3. ↑ Aramaki 2018 ↓, s. 15.
  4. ↑ Aramaki 2018 ↓, s. 17–19.
  5. ↑ a b Tomaszewski 2015 ↓.
  6. ↑ Informator ekonomiczny MSZ 2019 ↓.
  7. ↑ a b Aramaki 2018 ↓, s. 29.
  8. ↑ a b c d e f g h Yamanaka 2013 ↓.
  9. ↑ a b c Aramaki 2018 ↓, s. 288–289.
  10. ↑ a b c Shirai 2018 ↓.
  11. ↑ Ślusarczyk 2017 ↓.
  12. ↑ a b European Commission 2018 ↓.
  13. ↑ CIA World Factbook 2019 ↓.
  14. ↑ a b c d McBride 2018 ↓.
  15. ↑ a b c d Pletcher 2018 ↓.
  16. ↑ a b c d Merler 2018 ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Abenomika&oldid=68469210”