Skalniczka (rodzaj ssaków)

Skalniczka
	Aconaemys
	Ameghino, 1891
	; Przedstawiciel rodzaju – skalniczka płowa (A. fuscus) na ilustracji z XIX wieku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Octodontoidea
Rodzina	koszatniczkowate
Rodzaj	skalniczka
	Typ nomenklatoryczny
	Schizodon fuscus Waterhouse, 1842
Synonimy
	Schizodon: Waterhouse, 1842; Acondemys: P.L. Sclater, 1899;
	Schizodon: Waterhouse, 1842; Acondemys: P.L. Sclater, 1899;
Gatunki
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skalniczka^[4] (Aconaemys) – rodzaj ssaków z rodziny koszatniczkowatych (Octodontidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w centralnych regionach zachodniej Argentyny i Chile zarówno w regionach przybrzeżnych, jak i w górach powyżej 2000 metrów n.p.m.^[5]^[6]^[7]

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 140–192 mm, długość ogona 55–85 mm, długość ucha 8–22 mm, długość tylnej stopy 26–37 mm; masa ciała 80–230 g^[6]^[8]. Gryzonie z rodzaju Aconaemys mają stosunkowo gruby tułów^[9], krótki ogon. Futro koloru brązowego lub czarnego. Ogon bywa wielobarwny. Górna część ciała jest innego koloru niż dolna. Gryzonie z rodzaju Aconaemys są roślinożercami.

Środowisko[edytuj | edytuj kod]

Skalniczki zamieszkują łąki i lasy. Są one w znacznym stopniu zwierzętami podziemnymi. Tworzą skomplikowane, znajdujące się płytko poniżej powierzchni ziemi systemy kanałowe. Nory są często połączone z terenem żerowiska.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1842 roku angielski przyrodnik George Robert Waterhouse na łamach Proceedings of the Zoological Society of London^[2]. Na gatunek typowy Waterhouse wyznaczył (oznaczenie monotypowe) skalniczkę płową (A. fuscus). Jednak nazwa, którą ukuł Waterhouse, okazała się młodszym homonimem rodzaju ryb promieniopłetwych, którą nazwano w 1829 roku, dlatego w 1891 roku argentyński przyrodnik, paleontolog, antropolog i zoolog Florentino Ameghino nadał rodzajowi gryzoni nową nazwę^[1].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Schizodon: gr. σχιζω skhizō ‘rozszczepić, rozłupać’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’^[10].
Aconaemys (Acondemys): gr. ακονη akonē ‘osełka’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[11].

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[12]^[8]^[5]^[4]:

Aconaemys porteri O. Thomas, 1917 – skalniczka stokowa – Andy w Chile i Argentynie
Aconaemys sagei O.P. Pearson 1984 – skalniczka mała – Andy w Chile i Argentynie
Aconaemys fuscus (Waterhouse, 1842) – skalniczka płowa – Andy w Chile i Argentynie

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nowa nazwa dla Schizodon Waterhouse, 1842.
↑ Młodszy homonim Schizodon Agassiz, 1829 (Actinopterygii).
↑ Wariant pisowni Aconaemys Ameghino, 1891.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b F. Ameghino. Mamiferos y Aves fosiles argentinas. — Especies nuevas, adiciones y correcciones. „Revista argentina de historia natural”. 1, s. 245, 1891. (hiszp.).
↑ ^a ^b G.R. Waterhouse. On a New Genus of Rodents allied to the Genera Poephagomys, Ctenomys, &c. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 9, s. 91, 1842. (ang.).
↑ P.L. Sclater: The geography of mammals. London: K. Paul, Trench, Trübner & co., 1899, s. 280. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 292. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 568. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b A. Ojeda: Family Octodontidae (Viscacha Rats, Degus, Rock Rats and Coruro). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 550–551. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Aconaemys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-18].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 366. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Univ. of Michigan pict.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 623.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 75.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999, ISBN 0-8018-5789-9.
Wilson DE, Reeder DM: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005 ISBN 0-8018-8221-4

[1] Nowa nazwa dla Schizodon Waterhouse, 1842.

[3] Młodszy homonim Schizodon Agassiz, 1829 (Actinopterygii).

[5] Wariant pisowni Aconaemys Ameghino, 1891.

[Ameghino-2] F. Ameghino. Mamiferos y Aves fosiles argentinas. — Especies nuevas, adiciones y correcciones. „Revista argentina de historia natural”. 1, s. 245, 1891. (hiszp.).

[Waterhouse-4] G.R. Waterhouse. On a New Genus of Rodents allied to the Genera Poephagomys, Ctenomys, &c. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 9, s. 91, 1842. (ang.).

[scl-6] P.L. Sclater: The geography of mammals. London: K. Paul, Trench, Trübner & co., 1899, s. 280. (ang.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 292. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 568. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Ojeda-9] A. Ojeda: Family Octodontidae (Viscacha Rats, Degus, Rock Rats and Coruro). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 550–551. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Aconaemys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-18].

[amw-11] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 366. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[12] Univ. of Michigan pict.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655779_623]-13] Palmer 1904 ↓, s. 623.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655178_75]-14] Palmer 1904 ↓, s. 75.

[mdd-15] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).

[a]

[1]

[b]

[2]

[c]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]