Adolf Kargel
 szkic autorstwa Friedricha Kunitzera(ok. 1940) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
publicysta |
| Partia | |
Adolf Kargel (ur. 20 listopada 1891 w Aleksandrowie, zm. 19 maja 1985 w Neufahrn)[1] – redaktor naczelny niemieckich gazet w Polsce, publicysta, propagandysta, członek NSDAP.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Kargel pochodził z Aleksandrowa Łódzkiego. Uczęszczał do rosyjskojęzycznej szkoły podstawowej i łódzkiego gimnazjum niemieckiego. W latach 1911–1913 studiował w Niemczech, Austrii i Rosji. Po studiach pracował w administracji miejskiej w Łodzi. Od 1913 był redaktorem „Lodzer Zeitung”, a następnie „Deutsche Lodzer Zeitung”. Od 1918 pracował w niemieckiej gazecie „Lodzer Freie Presse” (późn. „Freie Presse”)[2], gdzie w latach 1923–1939 był redaktorem naczelnym[3]. W latach 1929 do 1933 był prezesem Syndykatu Dziennikarzy Łódzkich[4].
Po wybuchu II wojny światowej władze polskie zamknęły drukarnię „Freie Presse”[5], a Kargela internowały[6]. Po wkroczeniu Wehrmachtu do Łodzi druk „Freie Presse” wznowiono[7], przekształcając w „Deutsche Lodzer Zeitung”, czyniąc redaktorem naczelnym Karla Scharpinga. a jego zastępcą Kurta Rapke[6]. Po uwolnieniu Kargel w latach 1939–1945 pełnił funkcję redaktora lokalnego w „Deutsche Lodzer Zeitung”, przekształconym w 1940 „Litzmannstader Zeitung”[6]. Według dziennikarza Adama Ochockiego, Kargel dostarczył Gestapo listę członków Syndykatu Dziennikarzy Łódzkich wraz z ich adresami zamieszkania i miejscem zatrudnienia – Niemców, Polaków i Żydów – niektórych z nich aresztowano i zamordowano[7]. Podczas wojny Kargel został także członkiem NSDAP, którego władze powierzyły mu w 1943 organizację archiwum partii w Łodzi[8].
Po II wojnie światowej Kargela spotkały krytyczne oceny zarówno ze strony środowisk demokratycznych, jak i komunistycznych w Polsce. W 1945 „Tygodnik Demokratyczny” opublikował artykuł nt. niemieckich zbrodniarzy wojennych z Łodzi i Lublina, wskazując obok działaczy SS Kargela jako „szpiega i chwalcę katów hitlerowskich”[9]. W 1946 „Głos Robotniczy” nazwał Kargela „gorliwym nadhitlerowcem łódzkim”, wskazując, że ten po przemówieniu Arthura Greisera w dniu rozpoczęcia jego urzędowania 12 września 1939 zarzucał Polakom domniemane wymordowanie 65 tysięcy Niemców. „Głos Robotniczy” wskazywał także na konieczność odszukania i powieszania Kargela[10].
Po 1945 Kargel zamieszkał w Hanowerze. W 1946 był tam jednym z założycieli Komitetu Pomocy dla Ewangelicko-Luterańskich Niemców z Polski Centralnej[11] oraz od 1949 był redaktorem czasopisma „Weg und Ziel”. Brał również udział w tworzeniu Ziomkostwa Wisły-Warty, w latach 1951–1957 pracował jako rzecznik prasowy Krajowego Komitetu Okręgowego Polski Centralnej organizacji i był również jej sekretarzem generalnym (Geschdftsfiihrerem)[8]. Był także członkiem Towarzystwa Numizmatycznego w Hanowerze oraz autorem licznych raportów i ekspertyz dotyczących monet i znalezisk archeologicznych w czasopismach specjalistycznych[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Doolia, Adolf Kargel, gestorben am 19.05.1985 (Traueranzeige/Todesanzeige auf Doolia.de) [online], Doolia.de [dostęp 2022-11-11] (niem.).
- ↑ Peter Emil Nasarski, Das Lodzer Deutsche Gymnasium. Im Spannungsfeld zwischen Schicksal und Erbe, 1906–1981, „Westkreuz-Verlag”, 1981, s. 1975.
- ↑ Wacław Pawlak, Das Gelobte Land. Dziennikarstwo niemieckojęzyczne w łodzi (1863-1945), „Kronika Miasta Łodzi” (3 (51)), 2010.
- ↑ Lucjan Dobroszycki, Reptile Journalism, 28 grudnia 1994, s. 12, DOI: 10.12987/9780300157444 [dostęp 2022-11-11].
- ↑ Jörg Riecke, Britt-Marie Schuster, Deutschsprachige Zeitungen in Mittel- und Osteuropa. Sprachliche Gestalt, historische Einbettung und kulturelle Traditionen, „Weidler Buchverlag”, 2005, s. 221.
- ↑ a b c Tadeusz Bojanowski, Łódź pod okupacją niemiecką w latach II wojny światowej (1939-1945), Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 1992, ISBN 978-83-7016-630-4 [dostęp 2022-11-12] (pol.).
- ↑ a b Artur Ossowski, Pozostało pióro i bilet..., „Bohaterowie trudnych czasów”, X, IPN Oddział w Łodzi, 2013, s. 56–70.
- ↑ a b Mirosław Cygański, Ziomkostwo Wiły-Warty w NRF, „Przegląd Zachodni” (1), 1969.
- ↑ Szukamy zbrodniarzy, „Tygodnik Demokratyczny” (24), 25 listopada 1945.
- ↑ Kłamstwo p. Greisera, „Głos Robotniczy” (172), 24 czerwca 1946.
- ↑ Hilfskomitee der evangl.-lutherischen Deutschen aus Polen – Kulturstiftung [online] [dostęp 2022-11-11] (niem.).
- ↑ Historische Kommission zu Berlin, Jahrbuch für die Geschichte Mittel- und Ostdeutschlands, 1971, s. 481.