Alojza Traugutt

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Alojza Traugutt
Aloiza Trauguttówna
Data urodzenia

ok. 1857-1859

Data i miejsce śmierci

26 sierpnia 1907
Warszawa

Zawód, zajęcie

nauczycielka

Narodowość

polska

Rodzice

Romuald, Anna

Krewni i powinowaci

Anna, Konrad, Justyna (rodzeństwo)

Grób Alojzy Traugutt na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Alojza Traugutt, także Aloiza oraz Trauguttówna (ur. ok. 1857-1859, zm. 26 sierpnia 1907 w Warszawie) – polska nauczycielka dykcji i deklamacji, córka Romualda Traugutta[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Alojza[a] (wzgl. Aloiza)[b][2] Traugutt według różnych wersji urodziła się w 1857[3][4][5][6], 25 kwietnia 1858 w Charkowie[7] lub w 1859 na Litwie w guberni grodzieńskiej[8][9]. Była córką Romualda Traugutta (1826-1864) i Anny z domu Pikiel (1831-1860)[8][9][10][7]. Miała rodzeństwo: Annę Innocentę (po mężu Korwin Juszkiewicz, 1853-1938)[11], Konrada (1859-1860)[12] i Justynę (ur., zm. 1859)[13]. Od dzieciństwa przejawiała zdolności muzyczne i filologiczne[9][8]. Po śmierci matki wychowywała się przy macosze, Antoninie Traugutt[8][9][14]. Jej ojciec był dyktatorem powstania styczniowego, a po jego straceniu (5 sierpnia 1864) władze carskie zamierzały zabrać jego córki do internatu instytutu w Moskwie i poddać rusyfikacji, jednak odłożono to wobec choroby ich macochy[15]. Potem tej sprawy nie podjęto i córki mogły kształcić się w Warszawie oraz w Paryżu[15].

Ukończyła naukę w pensji Pauliny Krakowowej w Warszawie[8][9]. Później uczyła się w zakładzie „Hôtel Lambert” dla córek emigrantów w Paryżu, utrzymywanym przez Czartoryskich[8][9]. Po powrocie na ziemie polskie poświęciła się zawodowi pedagogicznemu, pracując głównie na pensjach prywatnych[9][8]. Następnie studiowała dykcję, deklamację, poprawianie wymowy[8]. Po kilku latach została nauczycielką w tym zakresie[8][9][4]. Działała w tajnej oświacie narodowej[4]. Z uwagi na swoją pracę była powszechnie znana w całej Warszawie[9].

Interesowała się sztuką[8]. Pozostawiła po sobie poezje o charakterze religijnym, które publikowała oraz przekazywała znajomym[16][8][9]. Od 1900 do 1905 przy ul. Mostowej 16 prowadziła Tani Dom Noclegowy dla Włościan Przyjeżdżających do Warszawy[3].

Prywatnie do końca życia pozostała w stanie panieńskim[9]. Zmarła po długiej chorobie 26 sierpnia 1907 w wieku 47 lat w sanatorium dr. Dydyńskiego w Warszawie[2][16][9][8][17]. We wspomnieniu pośmiertnym na łamach „Słowa Polskiego” została określona jako „prawa, zacna i wytrwała kobieta, wysoko szanowana w szerokich kołach inteligencji”[9]. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie 28 sierpnia 1907 (kwatera 203, rząd 1, miejsce 22)[2][8][9][4][17]. Na jej nagrobku uwieczniono inskrypcję o treści: „Alojza Trauguttówna, córka Romualda, pożyteczna i serdeczna pracownica na niwie języka polskiego, prosi o zdrowaś maria za ojca i za siebie”[18]. W tym samym miejscu symbolicznie został upamiętniony jej ojciec Romuald oraz straceni wraz z nim Rafał Krajewski, Józef Toczyski, Roman Żuliński i Jan Jeziorański[17]. Spoczęła tam także jej siostra Anna Juszkiewicz[17].

O Alojzie Trauguttównie wspominała Dionizja Wawrzykowska-Wierciochowa w książce pt. Maria Bohuszewiczówna[19], a także Joanna Rusin w monografii pt. Człowiek świętego imienia. Legenda Traugutta w piśmiennictwie polskim XIX i XX wieku (2002)[6].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Imię Alojza nosiła matka Romualda Traugutta, z domu Błocka.
  2. ↑ Źródła z 1907 zgodnie podawały, że urodziła się w 1859 oraz przeżyty wiek 48 lat. W 2016 Andrzej Hennel podał rok urodzenia 1858.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Emil Noiński, „Jego córka... Córka dyktatora”. Losy Alojzy Trauguttówny w świetle wspomnień i korespondencji, [w:] Przypominać zapomniane, odkrywać nieznane. Polskie losy – Kościół – Syberia – Rosja (XIX–XX w.). Studia ofiarowane Profesorowi Eugeniuszowi Niebelskiemu w 70. rocznicę urodzin, redakcja naukowa Anna Barańska, Lublin 2019, s. 581-591.
  2. ↑ a b c Ś. P. Aloiza Traugutt. polona.pl. [dostęp 2023-02-13].
  3. ↑ a b Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 65.
  4. ↑ a b c d Zofia Czyńska, Danuta Jendryczko, Barbara Olszewska, Hanna Szwankowska, Jerzy Waldorff: Cmentarz Powązkowski w Warszawie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 286.
  5. ↑ Umarli... znajomi... kochani... Powązki 1790-1990 w poezji i prozie. Warszawa: Polonia, 1990, s. 272.
  6. ↑ a b Joanna Rusin: Człowiek świętego imienia. Legenda Traugutta w piśmiennictwie polskim XIX i XX wieku. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2002, s. 200.
  7. ↑ a b Andrzej Hennel: Alojza Stefania „Lizia” Traugutt, „Alo Trau”. geni.com, 2016-06-10. [dostęp 2023-02-13].
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m Ostatnia posługa. „Nowa Gazeta”. Nr 195, s. 2, 29 sierpnia 1907. 
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Ś.p. Aloiza Trauguttówna. „Słowo Polskie”. Nr 403, s. 3, 31 sierpnia 1907. 
  10. ↑ Andrzej Hennel: Anna Emilia Traugutt (Pikiel). geni.com, 2016-06-10. [dostęp 2023-02-13].
  11. ↑ Andrzej Hennel: Anna Innocenta Korwin-Juszkiewicz (Traugutt). geni.com, 2016-06-10. [dostęp 2023-02-13].
  12. ↑ Andrzej Hennel: Konrad Traugutt. geni.com, 2016-06-10. [dostęp 2023-02-13].
  13. ↑ Andrzej Hennel: Justyna Traugutt. geni.com, 2016-06-10. [dostęp 2023-02-13].
  14. ↑ Andrzej Hennel: Antonina Traugutt (Kościuszko Siechnowicka h. Pierzchała odm.). geni.com, 2016-06-10. [dostęp 2023-02-13].
  15. ↑ a b W. Nad trumną córki Traugutta. „Kurier Poranny”. Nr 156, s. 3, 8 czerwca 1938. 
  16. ↑ a b Ś. † p. Alojza Trauguttówna. „Gazeta Świąteczna”. Nr 35, s. 8, 1 września 1907. 
  17. ↑ a b c d Cmentarz Stare Powązki: ALOIZA TRAUGUTTÓWNA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-02-13].
  18. ↑ Bolesław Kuźmiński: Pierwsza żeńska. Szkoła im. Królowej Jadwigi w Warszawie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 79.
  19. ↑ Dionizja Wawrzykowska-Wierciochowa: Maria Bohuszewiczówna. Warszawa: Ksiazka i Wiedza, 1967, s. 33, 51.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alojza_Traugutt&oldid=73094736”