Amazonka jamajska
| Amazona collaria[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Amazonka jamajska, Saint Andrew (Jamajka) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Infrakrólestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Infratyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
amazonka jamajska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Amazonka jamajska (Amazona collaria) – gatunek chronionego, średniego ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Jest endemitem występującym na Jamajce. Po raz pierwszy został opisany przez Karola Linneusza w jego dziele Systema Naturae.
Systematyka
Takson po raz pierwszy opisany przez K. Linneusza w dziele Systema Naturae w 1758 roku pod nazwą Psittacus collarius. Jako miejsce typowe autor wskazał Amerykę (Jamajkę)[3].
Uważa się, że takson ten jest najbliżej spokrewniony z A. leucocephala oraz A. ventralis i być może stanowią jeden gatunek[4]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków[4][5].
Nazwa rodzajowa pochodzi od francuskiego słowa Amazone nadanego przez Buffona różnym gatunkom tropikalnych, amerykańskich papug[6]. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa collarium oznaczającego „kołnierz, obrożę” (collum – „szyja”)[7].
Charakterystyka
Papugi te dorastają do 28 cm. Ich upierzenie jest w większości zielone. Gardło i szyja są różowe[8], na końcach skrzydeł występuje kilka niebieskich piór[9], nad uszami pióra są ciemnoniebieskozielone, a wokół oczu i nad dziobem białe. Kantarek jest bladoniebieski, czoło wyraźnie niebieskie. Na szyi i karku zauważalny kratowany wzór wynikający z czarnych krawędzi i końcówek piór. Upierzenie ogona zielone z czerwonymi podstawami. Dziób żółty, tęczówki brązowe, a nogi różowe[8].
Dorosłe osobniki obu płci są identyczne z wyglądu. Młode można odróżnić po szarym ubarwieniu górnej części żuchwy[8].
Występowanie
Spotykane głównie w wilgotnych terenach Jamajki. Najliczniejsze populacje pojawiają się od Cockpit Country do Mount Diablo i John Crow Mountains[10] oraz lokalnie w Górach Błękitnych[2]. Preferują wilgotne lasy rosnące na wapiennym podłożu, na wzniesieniach do wysokości 1200 m. Pokonują znaczne odległości, latając do żerowisk, którymi nie raz są plantacje położone przy poziomie morza[10][11].
Tryb życia
Pokarm amazonki jamajskiej stanowią owoce, nasiona, kwiaty i pąki liści roślin takich jak: Cecropia, figowiec (Ficus), flaszowiec (Annona), cytrus (Citrus) i jeżyna (Rubus). Spożywa również owoce roślin uprawianych na plantacjach[4].
W okresie godowym, trwającym od marca do sierpnia, gniazdują w ubytkach drzewnych, a czasem w szczelinach skalnych lub opuszczonych dziuplach dzięciołów[10][11][4]. Samica składa 3-4 jaja, okres inkubacji wynosi 24-25 dni[4]. Pisklę pierzy się po 10 tygodniach[4].
Status, zagrożenie i ochrona
Pod koniec XX wieku zarówno zasięg, jak i liczebność tego gatunku, zmalały[10]. Dziś populacja z Cockpit Country liczy około 5000-8000 par lęgowych[12]. Ogólna liczebność gatunku została wstępnie oszacowana na 10-19 tysięcy, zaś dorosłych osobników na 6-15 tysięcy[2].
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) sklasyfikowała amazonkę jamajską jako gatunek narażony na wyginięcie (VU). Na mocy załącznika II do CITES znajduje się pod ochroną, a handel i eksport dziko złapanych osobników są nielegalne. Jej populacja jest pofragmentowana i o niewielkim zasięgu. Status zagrożonego gatunku wynika z utraty siedlisk, nielegalnego wyłapywania osobników na handel oraz wycinania drzew, na których istnieją dogodne warunki do gniazdowania. Ponadto są narażone na potencjalną hybrydyzację z nieendemicznymi papugami hodowlanymi, które sporadycznie wydostają się z klatek (np. w czasie huraganów)[2].
Przypisy
- ↑ Amazona collaria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Amazona collaria, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.1 (ang.).
- ↑ Karol Linneusz: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Sztokholm: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 102. (łac.).
- ↑ a b c d e f Nigel Collar, Peter Boesman: Yellow-billed Amazon (Amazona collaria). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-07-28]. (ang.).
- ↑ Frank Gill, David Donsker (red.): New Zealand parrots, cockatoos & parrots. IOC World Bird List: Version 5.2. [dostęp 2015-07-28]. (ang.).
- ↑ J. A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).
- ↑ J. A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).
- ↑ a b c Joseph M. Forshaw: Parrots of the World, an Indentification Guide. Princeton University Press, 2006. ISBN 0-691-09251-6. (ang.).
- ↑ Yellow-billed Amazon Amazona collaria. BirdLife International, 2008. [dostęp 2009-08-31]. (ang.).
- ↑ a b c d Juniper, T., Parr, M: Parrots: A guide to the parrots of the world. Robertsbridge: Pica Press, 1998. (ang.).
- ↑ a b Nigel J. Collar: Psittacidae (Parrots). W: Josep del Hoyo, Andy Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the birds of the world. Barcelona: Lynx Edicions, 1997, s. 280-477. (ang.).
- ↑ Koenig, S. E. The breeding biology of Black-billed Parrot Amazona agilis and Yellow-billed Parrot Amazona collaria in Cockpit Country, Jamaica. „Bird Conservation International”. 11, s. 205-225, 2001. (ang.).