Araucaria nemorosa
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Araucaria nemorosa | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Araucaria nemorosa de Laub. Trav. Lab. Forest. Toulouse 8(5): 1 1969[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Araucaria nemorosa – gatunek drzewa iglastego z rodziny araukariowatych. Jeden z 13 endemicznych gatunków araukarii z wyspy Nowa Kaledonia. Zachował się zaledwie na dwóch stanowiskach, z czego ponad 90% okazów rośnie w lasach wokół zatoki Port Boise w południowej części głównej wyspy (Grande Terre) a reszta kilka kilometrów na północ w głąb wyspy[4][5]. W sumie zasoby gatunku nie przekraczają 5 tys. okazów[4]. Rosną one w niskich zaroślach i lasach (do 10 m wysokości) z dominacją Baeckea ericoides, Gymnostoma i Melaleuca quinquenervia, wyrastając ponad ich pułap. Zbiorowiska te porastają tereny w pobliżu wybrzeża na glebach serpentynowych na obszarach o średniorocznych opadach wynoszących 2500–3000 mm[6][4]. Gatunek ma status krytycznie zagrożonego (CR) w czerwonej liście IUCN[4]. Zagrożeniem dla gatunku jest niszczenie siedlisk z powodu działalności górniczej i presji rekreacyjnej na wybrzeże oraz pożary[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewo osiągające 20 m wysokości i 70 cm średnicy pnia, początkowo o koronie stożkowatej, później kopulastej[5]. Kora na pniu szara, łuszcząca się cienkimi, poziomymi pasmami[5].
- Liście
- Młodociane liście łuskowate, lancetowate, wygięte do przodu[7][6]. Dorosłe liście lancetowatych, osiągające długość 10 mm i szerokość 4 mm, na wierzchołku tępe lub zaostrzone[5].
- Szyszki
- Te z kwiatami męskimi walcowate, o długości do ok. 12 cm[5] i średnicy do ok. 1,5 cm[7][6] rozwijają się na końcach pędów[5]. Na trójkątnych mikrosporofilach rozwija się 6 pylników (mikrosporangiów). Szyszki z kwiatami żeńskimi kulistawe lub jajowate, osiągają 12 cm długości i 10 cm średnicy. Łuski wspierające z wyciągniętymi i odgiętymi końcami, osiągające do 15 mm długości. Nasiona to orzeszki z jajowatymi skrzydełkami osiągające 3 cm długości[7][6].
Systematyka i taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Araukaria ta jest najbliżej spokrewniona z innymi nadbrzeżnymi przedstawicielami tego rodzaju z Nowej Kaledonii: A. columnaris i A. luxurians[6][8]. Gatunek wraz z innymi araukariami z Nowej Kaledonii tworzy sekcję Eutacta w obrębie rodzaju araukaria Araucaria. Nowokaledońska grupa araukarii ostatniego wspólnego przodka miała ok. 7–9 milionów lat temu, ostatniego wspólnego przodka z należącą do tej samej sekcji araukarią wyniosłą Araucaria heterophylla z wyspy Norfolk – ok. 14–16 milionów lat temu, a ze wszystkimi współczesnymi araukariami 81–94 milionów lat temu[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-14] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b Araucaria nemorosa de Laub.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2020-10-29]. (ang.).
- ↑ a b c d e f P. Thomas, Araucaria nemorosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-10-29] (ang.).
- ↑ a b c d e f I.Thomas, T.Jaffré, J. Munzinger, P.P. Lowry: Araucaria nemorosa de Laub.. [w:] Threatened Conifers of The World [on-line]. Royal Botanic Garden Edinburgh, 2019. [dostęp 2020-10-29].
- ↑ a b c d e Christopher J. Earle: Araucaria nemorosa. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2020-10-25].
- ↑ a b c John Silba: Encyclopedia Coniferae. Corvallis, Oregon: Phytologia Memoirs, 1986, s. 41.
- ↑ a b Mai Lan Kranitz, Edward Biffin, Alexandra Clark, Michelle L. Hollingsworth, Markus Ruhsam, Martin F. Gardner, Philip Thomas, Robert R. Mill, Richard A. Ennos, Myriam Gaudeul, Andrew J. Lowe, Peter M. Hollingsworth. Evolutionary Diversification of New Caledonian Araucaria. „PlosOne”. 9(10):e110308, 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0110308.