Atomowe ogrodnictwo
Atomowe ogrodnictwo – rodzaj hodowli mutacyjnej, w której zmiany w genotypie, a następczo fenotypie, uzyskuje się poprzez ekspozycję roślin na promieniowanie jonizujące, np. promieniowanie gamma, którego źródłem może być cez-137[1] albo kobalt-60[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki atomowego ogrodnictwa sięgają 1948 roku, kiedy to Miuriel Howorth założyła Atomic Gardening Society, a jego członkom rozesłała nasiona napromieniowanych roślin[1].
Pierwszy specjalistyczny tzw. ogród gamma powstał w 1949 roku w Brookhaven w stanie stanie Nowy Jork[1]. W następnych latach, m.in w ramach projektu Atomu dla pokoju[3], powstały również w Norwegii, Szwecji, na Kostaryce, w Japonii, Indiach i Związku Radzieckim, w którym to hodowle te były objęte tajemnicą w ramach projektu "Kłos"[1].
Większość ogrodów gamma została z czasem zamknięta wraz z upowszechnieniem się modyfikacji genetycznych. Obecnie działa ich niewiele, w tym jedno prowadzone przez Instytut Hodowli Radiacyjnej we wsi Kamimurata w prefekturze Ibaraki w Japonii[1][4].
Powstałe odmiany[edytuj | edytuj kod]
W wyniku takiego oddziaływania powstało ponad 2000 nowych odmian roślin, z których większość jest obecnie wykorzystywana w produkcji rolnej[5]. Są to m.in
- odporna werticiliozę odmiana mięty pieprzowej o nazwie Todd's Mitcham[6]
- odmiany grejfruta rio star, star ruby czy rio red (stanowią 3/4 wszytskich grejfrutów uprawanianych w Teksasie)[1]
- odmiana orzeszków ziemnych o nazwie colorado irradiado[1]
Przedstawienie w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Perypetie jednego z postsowieckich, mołdawskich ogrodów gamma zostały przedstawione w filmie dokumentalnym Grădina Sovietică (The Soviet Garden) w reżyserii Dragosza Turea[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Projekt "Kłos". W: Miłosz Szymański: Kto zgasi światło? Opowieści z Mołdawii. Za Rubieżą, 2023, s. 102-110. ISBN 978-83-967889-1-7.
- ↑ Nicola Twilley, Strange and Beautiful Seeds From the Atom, [w:] Edible Geography [online], 21 kwietnia 2011.
- ↑ Alexander Trevi, Atomic Gardens [online], Pruned: On landscape architecture and related fields, 20 kwietnia 2011.
- ↑ Institute of Radiation Breeding.
- ↑ B.S. Ahloowalia, M. Maluszynski, K. Nichterlein, Global impact of mutation-derived varieties, „Euphytica”, 135 (2), 2004, s. 187–204, DOI: 10.1023/B:EUPH.0000014914.85465.4f [dostęp 2024-01-17] (ang.).
- ↑ A.M. van Harten: Mutation Breeding: Theory and Practical Applications. Cambridge: Cambridge University Press, 1998, s. 286–287. ISBN 978-0-521-47074-2.