Kretoszczur wydmowy
| Bathyergus janetta[1] | |||
| O. Thomas & Schwann, 1904[2] | |||
 Bathyergus janetta | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | Phiomorpha | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kretoszczur wydmowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
Kretoszczur wydmowy[6] (Bathyergus janetta) – gatunek średniej wielkości ssaka z rodziny kretoszczurowatych (Bathyergidae) występujący na południu Afryki – w Południowej Afryce i Namibii[7]. Wiedzie samotniczy, podziemny tryb życia[5].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1904 roku brytyjscy zoolodzy Oldfield Thomas i Harold Schwann nadając mu nazwę Bathyergus janetta[2]. Holotyp pochodził z Port Nolloth, w przybrzeżnym Little Namaqualand, w Prowincji Przylądkowej Północnej, w Południowej Afryce[7].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[8].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Bathyergus: gr. βαθυεργεω bathuergeō „pracować głęboko”[9].
- janetta: etymologia nieznana, Thomas i Schwann nie wyjaśnili etymologii epitetu gatunkowego[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Kretoszczur wydmowy jest gryzoniem o średniej wielkości, cylindrycznej budowie ciała, z dość krótkimi, lecz grubymi kończynami. Długość ciała – około 25 cm. Sierść jest miękka, w części grzbietowej wybarwiona na srebrno-szaro, a od spodu na ciemno. Kończyny krótkie, silne, zakończone silnymi pazurami. Ogon określa się jako krótki (około 4 cm), czarny z wierzchu, jasny od spodu. Głowa jest duża, z charakterystycznymi jasnymi obwódkami wokół małych oczu. W efekcie przystosowania gatunku do życia pod powierzchnią ziemi B. janetta ma zredukowane uszy, oczy i ogon[10].
| tułów z głową | samice 170–205 mm, samce 170–235 mm |
| ogon | samice 40–50 mm, samce 41–52 mm |
| tylne łapy | 34 mm[2] |
| czaszka (najdłuższy wymiar) | 46,5 mm[2] |
| masa ciała | samice 195–540 g, samce 242–710 g |
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Po ciąży trwającej około 52 dni samica rodzi od dwóch do siedmiu młodych. Długość życia: do dwóch lat[5].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Kretoszczur wydmowy występuje w zachodniej części Południowej Afryce i w południowej Namibii[8] w trzech izolowanych populacjach[5]:
- od miasta Alexander Bay do rzeki Oranje,
- od miasta Port Nolloth do rzeki Groen,
- od miasta Steinkopf do Kamieskroon i gór Kamiesberge.
Gatunek zazwyczaj występuje na terenach położonych poniżej 300 m n.p.m.[5].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Kretoszczur wydmowy wiedzie samotniczy, podziemny tryb życia. Najchętniej zajmuje tereny nadmorskich wydm i gleb aluwialnych, na których średnia roczna opadów nie przekracza 400 mm[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bathyergus janetta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e O. Thomas & H. Schwann. Collection of mammals from Namaqualaud presented to the British Museum by Mr. C. D. Rudd. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 2, s. 6, 1904. (ang.).
- ↑ G.C. Shortridge & T.D. Carter. A new genus and new species and subspecies of mammals from Little Namaqualand and the North-West Cape province; and a new subspecies of Gerbillus paeba from the Eastern Cape Province. „Annals of the South African Museum / Annale van die Suid-Afrikaanse Museum”. 32, s. 290, 1938. (ang.).
- ↑ A. Roberts. Descriptions of numerous new subspecies of mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 20, s. 315, 1946. (ang.).
- ↑ a b c d e f S. Maree, Bathyergus janetta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-03-14] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 285. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Bathyergus janetta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-14].
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 544. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 134, 1904. (ang.).
- ↑ Chris Stuart, Tilde Stuart: Field Guide to Mammals of Southern Africa. Kapsztad: Struik, 2001, s. 272. ISBN 978-1770074040.
- ↑ R. Honeycutt: Family Bathyergidae (African Mole-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 367. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).