Bitwa pod Sluys

Bitwa morska pod Sluys

Wojna stuletnia
Bitwa pod Sluys (w ilustracji Jamesa W.E. Doyle’a)
Czas	24 czerwca 1340
Miejsce	w pobliżu Sluis (zach. Flandria)
Terytorium	Francji
Przyczyna	roszczenia króla Anglii Edwarda III do korony Francji
Wynik	zwycięstwo Anglików
Strony konfliktu
Anglia Flamandowie Francja najemnicy genueńscy
Dowódcy
Edward III Hugues Quiéret † Nicolas Béhuchet † Egidio Boccanegra
Siły
210 statków 24 000 zbrojnych 190 statków 25 000 zbrojnych
Straty
nieznaczne 15 000
Położenie na mapie Francji miejsce bitwy
51°21′00″N 3°22′30″E

Dramatyczna scena z przedstawienia bitwy (fragment miniatury z Kronik Jeana Froissarta)

Bitwa pod Sluys (Sluis) – bitwa morska pomiędzy flotą angielską i francuską, stoczona 24 czerwca 1340 roku na wodach koło portu Sluys w zachodniej Flandrii.

Była drugą bitwą morską wojny stuletniej. Po stronie angielskiej pod wodzą króla Edwarda III uczestniczyło 210 okrętów wobec 190 po stronie francuskiej, dowodzonych przez admirałów Huguesa Quiéreta i Nicolasa Béhucheta, w tym 20 genueńskich galer pod komendą Egidio Boccanegry (zwanego też Barbanera – „Czarnobrody”).

Działania poprzedzające

Celem działania Francuzów było zablokowanie portu Brugii, gdzie Anglicy mogliby wysadzić swe wojska dla podjęcia przeciw nim operacji lądowych i w ich następstwie skierować się na Paryż. Na obszarze rozległego ujścia Skaldy Francuzi rozmieścili swe siły w zatoce poprzedzającej dojście, z przepustem chronionym dodatkowo przez Sluys (dosł. „śluza”), jako swoistym awanportem Brugii. Edward III, który ze swą flotą zakotwiczył 23 czerwca pod Blankenberghe (na wysokości Brugii), rozpoznał ich pozycje, a rano dnia następnego jego okręty wpłynęły na wody zatoki pod Sluys.

Bitwa

Flota francuska została uszykowana w 4 linie wzdłuż brzegu w szyku czołowym, przy czym zakotwiczone okręty dodatkowo spięto łańcuchami, zgodnie z ówczesnymi zasadami walki w defensywie. Nie miały one jednolitego dowództwa (dowodzili równocześnie Quieret z Béhuchetem), a najemnymi kusznikami dysponowały głównie na okrętach genueńskich, które (wobec sprzeciwu Boccanegry), dla swobody manewru pozostawiono poza zwartym szykiem liniowym.

Szyk floty angielskiej składał się z dwóch linii okrętów, z których drugą dowodził sam król. Główną siłę zbrojną na ich pokładach stanowili łucznicy wyposażeni w długie łuki angielskie. Na czoło wysunięto w parach największe kogi z łucznikami, pomiędzy nimi umieszczając mniejszy okręt ze zbrojnymi. Z tyłu wspierały je pomniejsze jednostki, na ogół też obsadzone łucznikami.

Do starcia doszło około południa. Kogi angielskie przeszły przed frontem zakotwiczonych jednostek przeciwnika, a potem wykonały zwrot i zajmując pozycję na wprost, rozpoczęły atak czołowy, na wstępie silnie ostrzeliwując z łuków okręty przeciwnika. W następnej kolejności atakowane były one przez mniejsze jednostki i zdobywane abordażem lub niszczone przez podpalenie. W tym czasie reszta zakotwiczonych i spiętych okrętów szyku francuskiego pozostawała unieruchomiona i bezczynna.

Po kilkugodzinnym boju strona angielska osiągnęła widoczną przewagę, rozbijając pierwszą linię Francuzów, wobec czego załogi okrętów z dalszych linii ich szyku zaczęły opuszczać swe jednostki, uchodząc łodziami wiosłowymi na brzeg. Na lądzie rozproszone załogi zostały zaatakowane przez sprzymierzonych z Anglikami Flamandów, co ostatecznie przesądziło o klęsce Francuzów.

Podsumowanie

Spośród dowodzących Quieret zginął (według niektórych źródeł, został wzięty do niewoli i ścięty w odwecie za masakrę angielskich jeńców po bitwie pod Arnemuiden w 1338), Béhuchet został ujęty i powieszony na rei. Starcie zakończyło się niemal całkowitym zniszczeniem floty francuskiej (zdobyto bądź zatopiono 170 okrętów) i stratą ok. 15 tysięcy żołnierzy; z pogromu udało się ocalić jedynie czterem genueńskim galerom Boccanegry, który poza tym zdobył 2 kogi angielskie.

Bitwa ta wykazała niezwykłą skuteczność użycia angielskich łuczników nie tylko w starciach lądowych, lecz także w bitwach na morzu, we wstępnej fazie walki. Fakt, iż rozpoczęto ją regularnym starciem czołowym, które następnie przekształciło się w szereg indywidualnych walk okrętów, zdecydował o zwycięstwie Anglików, którzy w pełni wykorzystali czynnik manewrowości, jakiego zabrakło przeciwnikowi.

Uzyskana w wyniku tej batalii kontrola nad akwenem kanału La Manche umożliwiła Anglikom operację lądowania ich wojsk we Flandrii dla podjętego następnie oblężenia Tournai.

Bibliografia

• Edmund Kosiarz: Bitwy morskie. Wyd. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1973, s. 52-53
• Zygmunt Ryniewicz: Leksykon bitew świata. Warszawa: Alma-Press, 2004, ISBN 83-7020-138-5, s. 398-399
• Battle of Sluys, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-02-14]  (ang.).