Chorab (Purgałki)
53°13′21″N 20°18′21″E/53,222500 20,305833| przysiółek wsi | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Część miejscowości | |
| Strefa numeracyjna |
23 |
| Kod pocztowy |
13-240[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NDZ |
| SIMC |
0116547 |
Położenie na mapie gminy Iłowo-Osada  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu działdowskiego  | |
| 53°13′21″N 20°18′21″E/53,222500 20,305833[1]
| |
Chorab (Chorap, niem. Chorapp) – przysiółek wsi Purgałki w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Iłowo-Osada[3].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.
Wieś Chorab została założona w XIX w. Nazwa wywodzona jest od biblijnego Korabia, jak nazywano pierwszą na wzgórzu wzniesioną chatę nad basenem dawnego jeziora, które stworzyli w 1480 Krzyżacy wykorzystując mokradła i obfitość wód Nidy. Budując tamę Kisińską, przyczynili się do powstania sztucznego jeziora, zwanego Miejskim bądź Młyńskim Stawem. Powierzchnia wynosiła 21 włók.
Powstanie wsi nie jest udokumentowane w źródłach. W przeszłości w tym miejscu istniała już od r. 1777 leśniczówka zamieszkana przez leśniczego nadzorującego „Las Brodowski” Rewiru Narzym podlegającego Królewskim Lasom w Napiwodzie. Pierwszym leśniczym był mieszkaniec Brodowa. W 1820 roku znajdowało się tu jedno gospodarstwo należące do leśnictwa (zapewne więc wspomniana leśniczówka) zamieszkana przez 7 osób[4]. Około 1840 na prawo od drogi prowadzącej do Prusek stała otoczona lasem stara leśniczówka. Po wykarczowaniu okolicznego lasu, sprzedaży pozyskanego drewna, uzyskaną ziemię rząd pruski rozparcelował z nadzieją pozyskania osadników. W związku, z tym że na tę ziemię nie było chętnych, rząd aby zachęcić nabywców zrezygnował z jej opodatkowania.
Z chwilą napływu chętnych do zagospodarowania parceli nadeszła konieczność nadania jej nazwy. W latach 1819-22 chłopi z Narzymia rozpoczęli osadnictwo na gruntach leśnych usytuowanych za Brodowem. Była propozycja nazwy „Freiland” (Wolna ziemia). Tej nazwie sprzeciwił się Kilian mieszkaniec starej leśniczówki na górce. W sądzie, czy na innym forum gdzie propozycję tej nazwy rozpatrywano miał zaprotestować i powiedzieć, że na taką nazwę „jego stara” bardzo by się rozgniewała. Na pytanie co za stara odpowiedział, że jego stara chałupa co stoi samotnie na górce nad rozlewiskami Nidy, wielkością i wyglądem bardzo podobna do biblijnej łodzi – Arki Noego „Korabia.” Po przyznaniu tej nazwy Niemcy zniekształcili ją na Chorapp, Mazurzy zaś nazywali ją Chorapś. Wczesne nazewnictwo miejscowości znajduje potwierdzenie w księgach rejestrowych parafii ewangelickiej Narzym (AP Olsztyn sygn.1336/2 Zeuf Register bei Narzymschen Kirche). W rejestrze tym wieś Chorap zapisywano na początku jako Korabch. Kiedy pierwsze domy remontowano w czasach późniejszych odkryto na kaflach piecowych wyrytą datę rok 1847, co zbiega się z okresem osuszenia sięgającego tych okolic Stawu Kisińskiego. Mimo to w spisie miejscowości powiatu nidzickiego (kreis Neidenburg) z 1848 roku, uwzględniającego nawet dwuzagrodowe folwarki, wieś jeszcze nie występuje, podobnie jak w roku 1861. Mogła być jednakże zaliczana do Brodowa.
Inaczej nazwę tej wsi interpretuje Fritz Gause w „Geschichte des Amtesder Stad Soldau Marburg/Lachn 1958, s. 25.powtórzył go Max Meyhofer w „Die Landgemeiden Des Kreises Neidenburg/Ostpreusen, Landshut 1969, s.54. Dowodzą oni, że nazwa ta powstała: „In diesem Jahre wurden dem Forster In Brodau-einige Scheffelplatze zugesprochen, die den Flurnamen Chrapp fuhrten. Wnioskować by można, że wymieniony „scheffelplatze”,to działka ziemi, należąca do leśnictwa, a nadawana w formie tzw. „ deputatu” pracownikom leśnym. Te informacje potwierdzały by dane z 1750 r., kiedy to pracownikom leśnym Rewiru Narzymskiego przydzielano służbowe grunty do upraw prywatnych, a ziemia ta znajdowała się na obszarze łąk nad rozlewiskami rzeki Działdówki. Ten obszar nadanych działek mógł zawierać nazwę, od której przyjęto nazwę leśniczówki, a następnie samej wsi.
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Chorap”[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 16240
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1067 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Topographische Uebersicht des Verwaltungs-Bezirks der Königlichen Preussischen Regierung zu Königsberg in Preussen, Königsberg 1820.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 14. ISBN 83-87424-77-3.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- E. Sukertowa-Biedrawina: Przewodnik krajoznawczo-historyczny.
- Tadeusz Szambora: Narzym wieś rycerska. T. Zeszyt historyczny Nr. 1.
- Walerian Kaczan, M. Gułajski: Monografia wsi Chorap. 1931.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chorap, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 629.
