Czulice
50°07′36″N 20°11′17″E/50,126667 20,188056| wieś | |
 Centrum miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
519[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-010[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0322123 |
Położenie na mapie gminy Kocmyrzów-Luborzyca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
| 50°07′36″N 20°11′17″E/50,126667 20,188056[1]
| |
Czulice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Kocmyrzów-Luborzyca.
W latach 1954–1960 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czulice, po jej zniesieniu w gromadzie Kocmyrzów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Toponimia[edytuj | edytuj kod]
1325 Czulicz, 1374 Zulicz, 1397 Czuslicz, 1400 Czulicze, 1415 Culicze, 1420 Czulycze[4]
Dawna przynależność terytorialna[edytuj | edytuj kod]
- 1325 – dek. Płaszów[5]
- 1470-80 – archidiakonat krak.[6]
- 1490 – pow. krakowski
- 1529 – dek. Witów[7]
- 1581 – pow. proszowski[8]
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o Czulicach pochodzą z 1325 roku. W XIV w. wieś była własnością Czulickich herbu Czewoja, fundatorów znajdującego się tutaj kościoła. W 1370 roku jest odnotowany Chwalisz (Falisz) z Czulic[9],. W 1410 roku senior rodu, Imram, Imbram, Imramko senior, nazywany też antiquus Czulicki z Czulic (także z: Pobiednika i Wronińca)[10] poległ w bitwie pod Grunwaldem.
We wsi przebywali ponoć kronikarze Janko z Czarnkowa i Jan Długosz. Czuliccy byli w posiadaniu Czulic (i szeregu innych miejscowości) jeszcze przez ok. pięć wieków.
Kolejnymi właścicielami wsi byli Morscy (pierwszy z nich hrabia Zygmunt Morski był burgrabią zamku krakowskiego). Po roku 1820 wieś przeszła w posiadanie ordynata, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Adama Krzyżanowskiego (1785–1847)[11], a pod koniec tego wieku należała do Antoniego Dąbskiego.
Ostatnim właścicielem Czulic był Franciszek Van Wollen.
W czasie wojny w Czulicach ukrywało się wielu powstańców warszawskich wśród nich Władysław Bartoszewski i Kazimierz Kumaniecki. Po roku 1945 dobra dworskie przejął Związek Hodowców Roślin, a po roku 1950 Państwowe gospodarstwo rolne.
Jan Długosz w Liber beneficiorum diecesis Cracoviensis pisze:
Czulice Posiadłość, na terenie której położony jest drewniany parafialny kościół, poświęcony św. Mikołajowi, której dziedzic to Jan Czulicki herbu Czewoja, w której leży 8 łanów kmiecych, z których uwalnia się i odprowadza dziesięcinę zwykłą i konopną przez 4 [...]dla prebendy Krakowskiej zwanej Goszycką, której wartość ocenia się na 12 grzywien. Jest również w tej samej posiadłości dwór rycerski, w którego posiadaniu są pola, również 4 karczmy, posiadające pola, również 6 zagród posiadających pola, z których jest odprowadzana dziesięcina zwykła i konopna dla kościoła i jego plebana w Czulicach, a wartość jej ocenia się na 4 grzywny. Ma również tam kościół i pleban własne pola wolne i łąki dla swego pożytku i potrzeby.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- Kościół parafialny pw. św. Mikołaja, otoczenie ze starodrzewiem w granicach cmentarza;
- zespół dworski dwór, park z dawnymi ogrodami użytkowymi ze stawami, cmentarz wojenny nr 394, kamienny pomnik.
Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0322130 | Krzyżówki | część wsi |
| 0322146 | Podgórze | część wsi |
| 0322152 | Zabłocie | część wsi |
-
Kościół św. Mikołaja. -
Dwór van Wollenów -
Cmentarz wojenny nr 394 -
Cmentarz wojenny nr 396
_-_DSC06556_v1.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20898
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 201 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Kraków, cz.I, s.476-478; IH PAN; wer. internet. [dostęp: 20-04-2020]
- ↑ Monumenta Poloniae Vaticana (tzw. Rejestr Świętopietrza) , t. 1-6, wyd. J. Ptaśnik, s. 139
- ↑ J. Długosz Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, ed. L. Łętowski, t. 1-3, Kraków 1863-1864, t. 2, s. 40
- ↑ Księga dochodów i beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber Retaxationum), wyd. L. Leszczynska-Skrętowa, Wrocław 1968, s. 157
- ↑ Źródła dziejowe, t. 14-15: "Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym"; t.2-4 Małopolska, opr. A. Pawiński, Warszawa 1886, s. 17, 443
- ↑ Księgi ławnicze krakowskie 1365-1376 et 1390-1397 (Acta Scabinalia Cracoviensia), wyd. S. Krzyżanowski, Kraków 1904, 502
- ↑ Starodawne Prawa Polskiego Pomniki ("Antiquissimi libri iudiciales terrae Cracociensis"), ed. B. Ulanowski, Kraków 1884-1886, cz. 2, 801, 823, 940
- ↑ Libicki Piotr: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu, Poznań, Dom Wydawniczy „Rebis” Sp. z o.o. ISBN 978-83-7510-597-1 s. 63.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- L. Rotter, 450 lat kościoła w Czulicach, Kraków 1997.
- L. Rotter, Kościół pw. św. Mikołaja w Czulicach Historia i sztuka, Kraków 2004.
- Władysław Bartoszewski, Wspomnienia z ostatniego kwartału 1944 roku.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Czulice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 880.
- Czulice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 380.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Integralne części wsi |
|
