Darżyńska Struga

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Darżyńska Struga
Ilustracja
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Lokalizacja

Wysoczyzna Damnicka

Struga
Długość ok. 12,5 km
Powierzchnia zlewni

ok. 55,6 km²

Źródło
Miejsce Darżyno
Wysokość

ok. 72,5 m n.p.m.

Ujście
Recypient Łupawa
Miejsce

na zachód od Strzyżyna

Wysokość

ok. 56,7 m n.p.m.

Współrzędne

54°29′04″N 17°23′50″E/54,484444 17,397222

Położenie na mapie powiatu słupskiego
Mapa konturowa powiatu słupskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”

Darżyńska Struga[1] – struga[1] w województwie pomorskim, powiecie słupskim, przepływająca przez tereny gmin Potęgowo i Damnica, stanowiąca prawobrzeżny dopływ rzeki Łupawa w jej środkowym biegu, o długości ok. 12,5 km. Górny i środkowy odcinek strugi jest uregulowany. Zlewnia ma charakter typowo rolniczy. Stwierdzono obecność pięciu gatunków ryb, w tym licznie występującego na całej długości ciernika, i minoga strumieniowego (2005). Woda cieku ma II klasę jakości (2015). Struga jest odbiornikiem oczyszczonych ścieków z oczyszczalni w Potęgowie. Wymienia się ją jako istotną dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Struga przepływa przez obszar dwóch gmin: Potęgowo, na znacznej długości, i Damnica – tylko niewielki odcinek ujściowy. Zgodnie z ewidencją gruntów i budynków płynie przez obręby ewidencyjne: Darżyno, Potęgowo, Głuszynko, Głuszyno, Piaseczno i Strzyżyno[2][a]. Według regionalizacji fizycznogeograficznej Jerzego Kondrackiego jest położona na obszarze mezoregionu Wysoczyzna Damnicka[3][b]. Mezoregion ten zaliczany jest do typu wysoczyzn młodoglacjalnych w większości o charakterze gliniastym, falistym lub płaskim[4][5].

Początek bierze we wsi Darżyno, w okolicy jej północno-wschodnich zabudowań, na wysokości ok. 72,5 m n.p.m. Uchodzi prawobrzeżnie do Łupawy, w jej środkowym biegu[1], na zachód od wsi Strzyżyno na wysokości ok. 56,7 m n.p.m.[2][c] W początkowym biegu płynie w kierunku południowo-zachodnim, po czym na wysokości zachodnich zabudowań Darżyna zmienia bieg na północ. W Głuszynku skręca na zachód i płynie tak aż pod Piaseczno. Tam po raz kolejny obiera kierunek południowy nie zmieniając go aż do samego ujścia[2][c]. W górnym i środkowym biegu płynie wolno uregulowanym korytem, głównie przez pola i nieużytki, w odcinku dolnym – płytką doliną przez lasy, ma na tym odcinku nurt szybszy niż na odcinku górnym i środkowym[6].

Hydrologia[edytuj | edytuj kod]

Jest to ciek drugiego rzędu (identyfikator hydrograficzny według KZGW – 47436) o długości ok. 12,5 km[7][d]. W górnym biegu, na wysokości Potęgowa, ciek ma 1,0-1,5 m szerokości i do 0,5 m głębokości. W Głuszynie, w środkowym biegu, szerokość dochodzi do 2 m, przy głębokości od 0,4 do 0,6 m. W Strzyżynie, w biegu dolnym, osiąga szerokość do 3 m i głębokość w zakresie od 0,2 do 0,4 m[8]. Zlewnia o typowo rolniczym charakterze[9] zajmuje powierzchnię ok. 55,6 km². Jej krajowy kod jednolitej części wód powierzchniowych to RW20001747436[7][e].

Geologia[edytuj | edytuj kod]

Budowa dna doliny Darżyńskiej Strugi i jej stoków związana w głównej mierze z ostatnią glacjacją. W rejonie Głuszyna, zarówno osady stokowe, jak i wypełniające dno doliny, zalegają na piaskach gliniastych. Na nich, na dnie doliny, leży bruk erozyjny z frakcją kamienistą. Bruk pokrywają osady torfowe o miąższości ok. 25 centymetrów, te z kolei silnie zapiaszczone namuły. Na nich zalega jeszcze ok. 10-centymetrowa warstwa osadów deluwialnych, głównie piasków różnoziarnistych, których horyzontalny sposób ułożenia może oznaczać ich fluwialną genezę. Stok również pokrywają piaski o różnym uziarnieniu. Proces ich powstawania przebiegał dwuetapowo, na co wskazuje obecność wyraźnego stoku kopalnego. Część starsza jest w korelacji z osadami dna doliny, przez co jej wiek można oszacować na subboreał i subatlantyk. Część młodsza datowana jest na okres od średniowiecza, co wskazuje na jej antropogeniczne pochodzenie; klasyfikowana jest jako diamikton rolny[10][11][f].

Ichtiofauna[edytuj | edytuj kod]

W 2005 w wodach cieku stwierdzono obecność pięciu gatunków ryb. W górnym biegu dominował ciernik (Gasterosteus aculeatus). Złowiono także pojedyncze okazy cierniczka północnego (Pungitius pungitius). W środkowym biegu, oprócz wyżej wymienionych, odnotowano pstrąga potokowego (Salmo trutta) i głowacza pręgopłetwego (Cottus poecilopus). W dolnym biegu dodatkowo pojawił się lipień pospolity (Thymallus thymallus), nie zauważono natomiast cierniczka. Dominował pstrąg. W odcinku dolnym odnotowano również minoga strumieniowego (Lampetra planeri)[12]. Ten skład gatunkowy, poza cierniczkiem, jest charakterystyczny dla całego, środkowego biegu Łupawy[13].

Badania przeprowadzone w 2007 wykazały nieprzydatność wód cieku do bytowania ryb łososiowatych. Wskaźnikami decydującymi o nieprzydatności były wartości biochemicznego zapotrzebowania tlenu mierzone w ciągu pięciu dób (BZT5), azotynów i fosforu ogólnego[14][15][g].

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Właściwy w sprawach gospodarowania wodami jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku[7][h]. Ciek wymieniony jest w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub części stanowiących własność publiczną jako istotny dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa[16].

Według danych WIOŚ w Gdańsku woda w strudze w 2004 charakteryzowała się IV klasą jakości, zarówno sanitarną, jak i ogólną. Pomiaru dokonano w Głuszynie, w odległości 1,2 km od ujścia[17]. W 2009 roku umiarkowany stan ekologiczny wód pod kątem wskaźnika okrzemkowego i słabszy niż dobry pod kątem zawartości ogólnego węgla organicznego zadecydował o nadaniu III klasy jakości. Stan chemiczny wód był dobry[18]. W 2012 roku wodzie przyznano II klasę, co wynikało również ze stanu fitobentosu (wskaźnik okrzemkowy IO), a także stężenia związków azotu i chemicznego zapotrzebowania tlenu. Stan chemiczny wód nie był badany[19]. Podobna sytuacja była w 2015 roku[20]. Darżyńska Struga jest odbiornikiem oczyszczonych ścieków z oczyszczalni komunalnej w Potęgowie, wykorzystującej mechaniczno-biologiczny sposób usuwania nieczystości. Woda spływająca do cieku charakteryzuje się chemicznym zapotrzebowaniem na tlen (ChZT) rzędu 96% oraz BZT5 – 99%. Zawiesina redukowana jest w 97%[21].

W górnym i środkowym biegu struga jest uregulowana[6]. Uregulowanie koryta i działania melioracyjne stały się przyczyną obniżenia poziomu wody w strudze i w osadach równiny zalewowej[22].

W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły na lata 2016-2021 nie przewidziano inwestycji znacząco oddziałujących na jednolitą część wód, a głównie działania podstawowe wynikające z konieczności porządkowania systemu gospodarki ściekowej[23].

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Spotkać można również warianty nazewnicze Głuszynka[6] oraz Darżynka[21]. Nazwa Darżyńska Struga na swoje odzwierciedlenie w niemieckiej Dansiner Bach, widniejącej na przedwojennych mapach topograficznych[24].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ na podstawie danych Państwowego Rejestru Granic, w: Geoportal Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej, op. cit.
  2. ↑ na podstawie warstwy dot. regionów fizyczno-geograficznych Polski, w: Centralna Baza Danych Geologicznych, op. cit.
  3. ↑ a b na podstawie warstwy mapy rastrowej, w: Geoportal Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej, op. cit.
  4. ↑ na podstawie modułu Zestawienie obiektów piętrzących przy pomocy funkcji identyfikacja, w: Geoportal Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, op. cit.
  5. ↑ na podstawie modułu Jednolite części wód powierzchniowych (2013) przy pomocy funkcji identyfikacja, w: Geoportal Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, op. cit.
  6. ↑ opis dla jednej z dwóch odkrywek geologicznych wykonanych przez Florek i in. (2008), op. cit.
  7. ↑ Pod pojęciem wód łososiowatych zgodnie z rozporządzeniem rozumie się ryby z rodzaju Salmo, z rodziny siejowatych lub gatunku lipień pospolity (Thymallus thymallus)
  8. ↑ na podstawie modułu Właściwe władze (2013), w: Geoportal Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, op. cit.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 51, ISBN 83-239-9607-5.
  2. ↑ a b c Geoportal Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej.. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. [dostęp 2017-01-27].
  3. ↑ Centralna Baza Danych Geologicznych. Państwowy Instytut Geologiczny. [dostęp 2017-01-12]. (pol.).
  4. ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014, s. 46. ISBN 978-83-01-16022-7.
  5. ↑ Jerzy Kondracki, Andrzej Richling. Regiony fizycznogeograficzne, skala 1:1500000. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 1994
  6. ↑ a b c Radtke i in. 2006 ↓, s. 73
  7. ↑ a b c Geoportal Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. geoportal.kzgw.gov.pl. [dostęp 2017-01-27]. (pol.).
  8. ↑ Radtke i in. 2006 ↓, s. 74
  9. ↑ Zasoby przyrodnicze dorzecza Słupi i Łupawy. Słupsk: Związek Miast i Gmin Dorzecza Rzeki Słupi i Łupawy, 2002, seria: Materiały do Monografii - Związek Miast i Gmin Dorzecza Rzeki Słupi i Łupawy. ISBN 83-87-30233-3.
  10. ↑ Florek i in. 2008 ↓, s. 48
  11. ↑ Florek i in. 2008 ↓, s. 49
  12. ↑ Radtke i in. 2006 ↓, s. 79
  13. ↑ Radtke i in. 2006 ↓, s. 80
  14. ↑ Wody powierzchniowe do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych oraz umożliwiające migrację ryb. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku. s. 1. [dostęp 2017-01-27]. (pol.).
  15. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U. z 2002 r. nr 176, poz. 1455)
  16. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub części stanowiących własność publiczną (Dz.U. z 2003 r. nr 16, poz. 149)
  17. ↑ Stan czystości rzek kontrolowanych w 2004 r. gdansk.stat.gov.pl. [dostęp 2017-01-13]. (pol.).
  18. ↑ Dorota Dowgiałło, Rafał Fabrykiewicz, Agnieszka Gorzeń, Elżbieta Korzec, Grzegorz Łużecki, Ryszard Potrykus, Ewa Sajek, Mirosław Sasal, Małgorzata Stenka, Zdzisław Szczepkowski, Tomasz Włodarski, Wiesława Woźnicka, Alicja Załupka, Adam Zarembski, Renata Zaręba, Marcin Ziółkowski, Tomasz Żukowski, Ewa Liana, Tomasz Gendolla, Michał Pobudejski: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2009 roku. Gdańsk: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku, 2010, s. 52, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-7217-293-8.
  19. ↑ Iwona Czeszumska, Katarzyna Damps, Dariusz Dufke, Rafał Fabrykiewicz, Barbara Gdaniec, Agnieszka Gorzeń, Elżbieta Korzec, Grzegorz Łużecki, Ryszard Potrykus, Jarosław Stańczyk, Piotr Trybuszewski, Alicja Załupka, Renata Zaręba: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2012 roku. Gdańsk: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku, 2013, s. 53, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-936217-0-5.
  20. ↑ Iwona Czeszumska, Katarzyna Damps, Joanna Jóźwik, Elżbieta Korzec, Anna Kulig-Priebe, Iwona Naumowicz, Jakub Piekart, Ryszard Potrykus, Jarosław Stańczyk, Piotr Trybuszewski, Alicja Wojtaszek, Adam Zarembski: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2015 roku. Gdańsk: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku, 2016, s. 58, 125, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-936217-0-5.
  21. ↑ a b Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Słupskiego na lata 2014 - 2017 z perspektywą do 2021 roku. Biuletyn Informacji Publicznej Powiatu Słupskiego, 2014. s. 30. [dostęp 2017-01-27]. (pol.).
  22. ↑ Florek i in. 2008 ↓, s. 52
  23. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz.U. z 2016 r. poz. 1911)
  24. ↑ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Generalstabskarte /1870 - 1944/. Königlich-Preussische Landesaufnahme, 1893.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Darżyńska_Struga&oldid=73376469”