Dziećmarów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dziećmarów
wieś
Ilustracja
Kościół św. Michała Archanioła
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

głubczycki

Gmina

Baborów

Wysokość

275–280 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

237[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-120[3]

Tablice rejestracyjne

OGL

SIMC

0491067

Położenie na mapie gminy Baborów
Mapa konturowa gminy Baborów, u góry znajduje się punkt z opisem „Dziećmarów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dziećmarów”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Dziećmarów”
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego
Mapa konturowa powiatu głubczyckiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Dziećmarów”
Ziemia50°11′55″N 17°57′15″E/50,198611 17,954167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dziećmarów (dawniej Dziećmarowy, cz. Dětmárov, niem. Dittmerau[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Baborów.

Dziećmarów jest najwyżej położonym miejscem w gminie. Powierzchnia miejscowości wynosi 9,7 km², z czego większą część stanowią użytki rolne, a na terenie sołectwa eksploatowane jest ujęcie wody, z którego zaopatrywana jest większa część gminy[5].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa dzierżawcza Dziećmarów wywodzi się od niemieckiego imienia Ditmar, prawdopodobnie zasadźcy wsi[6].

Heinrich Adamy w swoim spisie nazw miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 r. we Wrocławiu wywodzi nazwę Dziećmarowa od pierwotnej staropolskiej nazwy, mającej swój źródłosłów w połączeniu słów „dziecko” oraz „moru”[7]. Adamy jako najstarszą nazwę wymienia Dzieczmorów, podając jej znaczenie Kindersterbe (pol. umieranie dzieci)[7]. Nazwa nawiązuje być może do historycznego wydarzenia związanego z zarazą moru, w wyniku której śmierć poniosły dzieci. Została ona później fonetycznie zgermanizowana na Dittmerau[7] i wywodzona przez Niemców od imienia Ditmar lub Dziećmar.

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Dzieczmorow oraz nazwą zgermanizowaną Dittmerau[8].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość i kościół po raz pierwszy wzmiankowanoa w 1307 roku jako Ditmari villa[6]. Miejscowość ta należała później do księstwa kozielskiego. W 1311 poprzez kupno od ówczesnego posiadacza Jana Czesnitza stała się własnością Joannitów z Grobnik[9]. W Dziećmarowie nie istniał majątek. Prawdopodobnie była to miejscowość oczynszowana.

Do 1660 miejscowy kościół był filią parafii Babice w diecezji ołomunieckiej. W 1668 erygowano własną parafię, która należała później do diecezji wrocławskiej[10]. Jej grunty wynosiły 25 ha. Po wojnach śląskich znalazła się w granicach Prus. W 1818 przyłączono ją do powiatu głubczyckiego. W wyniku pożaru w 1785 spłonęła część miejscowości wraz z kościołem.

W 1723 w miejscowości był sołtys, 24 chłopów, 24 chałupników. Struktura mieszkańców Dziećmarowa uległa zmianie i w 1783 miejscowość zamieszkiwało: 26 chłopów, 29 małorolnych, 46 chałupników. W 1910: 22 chłopów, 76 małorolnych, 32 chałupników. Grunty rolne wynosiły 846 ha. Liczba mieszkańców Dziećmarowa wynosiła: 1783 rok – 646; 1845 – 718; 1880 – 857; 1910 – 979. Mieszkańcy posługiwali się polsko-śląskim dialektem sułkowskim, w przeciwieństwie do pobliskiego laskojęzycznego Baborowa, np. w 1910 stanowili oni 75% mieszkańców[4].

W 1880 doszło do komasacji pól. Od 1895 miejscowość posiadała kasę oszczędnościowo-pożyczkową, a od 1889 funkcjonował Związek Kombatantów. Na pieczęci Dziećmarowa widnieje bogini sprawiedliwości z wagą i mieczem. Kaplica św. Jana istnieje w miejscowości od czasu pożaru jaki miał miejsce w 1780. Szkoła w Dziećmarowicach istniała najprawdopodobniej od czasu, kiedy Babice stały się samodzielną parafią. W 1833 zniesiono starą drewnianą szkołę, budując w jej miejsce nową – dwuklasową. Obszar gruntów szkolnych wynosił 6,44 ha. W 1910 założono wiejską szkołę dokształcającą. W 1898 przy drodze w stronę Grobnik założono nowy 1,25-hektarowy cmentarz. Na miejscu starego cmentarza w 1900 zbudowano kaplicę Góry Oliwnej. W 1938 postawiono wieżę ciśnień, a w 1923 zelektryzowano Dziećmarów. W 1924 na wieży kościelnej założono nowe dzwony, które wcześniej usunięto i wykorzystano na potrzeby I wojny światowej. W wyniku działań wojennych w marcu 1945 wieś została zniszczona w 50%.

Na frontach I wojny światowej poległo 37 mężczyzn z Dziećmarowa. Po I wojnie światowej liczba mieszkańców wynosiła 731. Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Dziećmarowie 579 osób, z czego 449, ok. 77,5%, stanowili mieszkańcy (w tym 447, ok. 77,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 569 głosów (ok. 98,3% uprawnionych), w tym 569 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 559 osób (ok. 98,2%), a za Polską 10 osób (ok. 1,8%)[11].

W 1942 w miejscowości mieszkało 719 mieszkańców. W granicach Polski od końca II wojny światowej. W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa opolskiego.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[12]:

  • kościół par. pw. św. Michała Archanioła. Wybudowany w ciągu trzech lat po pożarze w 1786 jako barokowy kościół pod wezwaniem św. Archanioła Michała z fundacji joannitów, barokowo-klasycystyczny, który w latach 1896–1897 zmodernizowano i powiększono poprzez dobudowę kaplicy. Przed wybuchem II wojny światowej kościół ten pomalowano i założono nowe organy. W marcu 1945 kościół został trafiony bombą i zrównany z ziemią. Poświęcenie nowo wybudowanego kościoła dokonał ks. Adm. A. Kominek w 1949.
  • dom nr 16 a, d. 15, z poł. XIX w.
  • dom nr 79, z poł. XIX w.

Postaci[edytuj | edytuj kod]

Z Dziećmarowa pochodził ks. Anastazy Sedlag (1787–1856), od 1833 bp chełmiński.

Dane demograficzne[13][edytuj | edytuj kod]

„Według danych z 2021 r.: wieś Dziećmarów ma 237 mieszkańców, z czego 51,9% stanowią kobiety, a 48,1% mężczyźni. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców zmalała o 24,5%. Współczynnik feminizacji we wsi wynosi 108 i jest porównywalny do współczynnika feminizacji dla województwa opolskiego oraz porównywalny do współczynnika dla całej Polski.

62,0% mieszkańców wsi Dziećmarów jest w wieku produkcyjnym, 15,2% w wieku przedprodukcyjnym, a 22,8% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada we wsi Dziećmarów 61,2 osób w wieku nieprodukcyjnym. Ten wskaźnik obciążenia demograficznego jest więc mniejszy od wskaźnika dla województwa opolskiego oraz znacznie mniejszy od wskażnika obciążenia demograficznego dla całej Polski”[13].

Ogółem 237
Kobiety 123
Mężczyźni 114

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 28593
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 243 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b Mariusz Kowalski. Morawianie (Morawcy) w Polsce. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. 5, s. 115-131, 2016. 
  5. ↑ Zdjęcia lotnicze Dziećmarowa
  6. ↑ a b Magdalena Janus, Iwona Kopaniecka, Monika Prześlakiewicz, Tomasz Duchnowski, Dagmara Duchnowska: Analiza kulturowo-historyczna gminy Baborów. Baborów: Starostwo Powiatowe, 2013, s. 8–10.
  7. ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 78, OCLC 456751858 (niem.).
  8. ↑ Knie 1830 ↓, s. 112.
  9. ↑ Analiza..., 2013, s. 13.
  10. ↑ Katarzyna Maler. ZARYS DZIEJÓW KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO NA ZIEMI GŁUBCZYCKIEJ OD ŚREDNIOWIECZA DO 1945 ROKU. „WROCŁAWSKI PRZEGLĄD TEOLOGICZNY”. 23, s. 192, 2015. 
  11. ↑ Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 16. [dostęp 2015-02-12]. (fr. • pol.).
  12. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 19. [dostęp 2012-11-25].
  13. ↑ a b Wieś Dziećmarów (opolskie) » mapy, GUS, nieruchomości, regon, kod pocztowy, atrakcje, wypadki drogowe, kierunkowy, edukacja, demografia, tabele, zabytki, statystyki, linie kolejowe, liczba ludności [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-19] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Baborów
Miasto
Wsie
Część miasta
Przysiółki wsi

Herb gminy Baborów

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dziećmarów&oldid=72537421”