Eparchia banjalucka
 Sobór Chrystusa Zbawiciela w Banja Luce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Część składowa | |
| Siedziba | |
| Data powołania |
1900 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Sobór | |
| Biskup diecezjalny |
biskup banjalucki Efrem (Milutinović) |
| Dane statystyczne (1997) | |
| Liczba kapłanów |
78 |
| Liczba osób zakonnych |
23 |
| Liczba dekanatów |
7 |
| Liczba parafii |
98 |
| Liczba klasztorów |
5 |
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny  | |
 44°46′20,2″N 17°11′30,4″E/44,772278 17,191778
| |
Eparchia banjalucka – jedna z eparchii Serbskiego Kościoła Prawosławnego, z siedzibą w Banja Luce. Jej obecnym ordynariuszem jest biskup banjalucki Efrem (Milutinović), zaś funkcje katedry pełni sobór Chrystusa Zbawiciela w Banja Luce.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Eparchia została erygowana w 1900, jej terytorium wydzielono z metropolii Dabaru i Bośni, obejmowała Bośnię północną i zachodnią, gdzie funkcjonowało ponad 200 prawosławnych cerkwi i kaplic. W strukturach eparchii działały ponadto monastery Gomionica, Moštanica oraz Liplje. Początkowo eparchia podlegała Patriarchatowi Konstantynopolitańskiemu podobnie jak inne prawosławne administratury w Bośni pod okupacją austro-węgierską. W 1925 cały ten obszar uznany został za teren kanoniczny Serbskiego Kościoła Prawosławnego[1].
Przed II wojną światową eparchia banjalucka posiadała 205 parafii, z czego 103 dysponowały własnymi cerkwiami (łącznie budynków sakralnych na terenie administratury było 167). Placówki duszpasterskie obsługiwało 106 białych kapłanów i 6 hieromnichów. Funkcjonowały monastery Gomionica i Moštanica. Łączną liczbę wiernych oszacowano na 424 075 osób[1].
Terytorium administratury w czasie II wojny światowej znalazło się w granicach Niezależnego Państwa Chorwackiego (NDH), którego władze prowadziły agresywną politykę antyserbską i antyprawosławną. Według danych Synodu Biskupów Serbskiego Kościoła Prawosławnego do upadku NDH w 1945 na terenie eparchii zamordowanych zostało 100 tys. wiernych i 14 kapłanów, ponadto zniszczono jeden monaster i 64 cerkwie, zaś dalszych 21 świątyń parafialnych i trzy klasztory zostały poważnie uszkodzone. Z rąk ustaszy śmierć poniósł ordynariusz eparchii, biskup Platon, uznany następnie za świętego nowomęczennika[1].
W 1947 obrany został nowy biskup banjalucki i administratura wznowiła swoją działalność. Kolejne straty materialne eparchia poniosła w czasie wojny w Bośni i Hercegowinie w latach 1991–1995. Zniszczone wówczas zostały dwie cerkwie, trzy zaś poniosły znaczne straty. W 1997 w strukturach eparchii działało 98 parafii obsługiwanych przez 78 kapłanów oraz 5 klasztorów, w których życie mnisze prowadziły 23 osoby[1].
Biskupi banjaluccy[1][edytuj | edytuj kod]
- Eugeniusz (Letica), 1900–1907 (jurysdykcja Patriarchatu Konstantynopolitańskiego)
- Bazyli (Popović), 1908–1938 (od 1925 jurysdykcja Serbskiego Kościoła Prawosławnego)
- Platon (Jovanović), 1939–1941
- Bazyli (Kostić), 1947–1961
- Andrzej (Frušić), 1961–1980
- Efrem (Milutinović), od 1980