Epidemia legionelli w województwie podkarpackim

Epidemia legionelli w Rzeszowie i okolicznych powiatach

Kolonie bakterii Legionella
Choroba	Choroba legionistów
Bakteria	Legionella pneumophila
Lokalizacja	Polska, województwo podkarpackie
Pierwsze wystąpienie	Rzeszów
Data wystąpienia	od 30 lipca 2023
Potwierdzone przypadki	165
Ofiary śmiertelne	25

Epidemia legionelli w województwie podkarpackim – epidemia choroby legionistów wywoływanej przez Legionelle, na terenie województwa podkarpackiego (głównie Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego) w sierpniu 2023 roku. Pierwsze zachorowania miały miejsce 30 lipca 2023, natomiast szczyt zachorowań odnotowano pomiędzy 12-16 sierpnia 2023.

Zakażenia legionellą w Polsce na przestrzeni lat

• 2023 (do 29 sierpnia) – 240 przypadków (najwięcej na Podkarpaciu)
• 2022 – 118 przypadków
• 2021 – 46 przypadków
• 2019 – 87 przypadków
• 2018 – 75 przypadków.

Choroba legionistów

To forma zapalenia płuc, która kończy się śmiercią u 5-15% osób zakażonych. Zwykle rozwija się 5-6 dni po infekcji, choć może to trwać dłużej. Rozpoczyna się od gorączki, dreszczy, bólu głowy i mięśni. Po tym następuje suchy kaszel i trudności w oddychaniu, które postępują do ciężkiego zapalenia płuc. Między 25% a 50% zarażonych pacjentów cierpi też na biegunkę, a około 50% doświadcza majaczenia lub poczucia splątania. Dokładna diagnoza wymaga przeprowadzenia testów laboratoryjnych.

Przebieg epidemii

18 sierpnia – obecność bakterii Legionella pneumophila potwierdzono u 15 osób. To mieszkańcy Rzeszowa (11), powiatu rzeszowskiego (2), powiatu ropczycko-sędziszowskiego (1) i powiatu niżańskiego (1).

21 sierpnia – dodatni wynik badania w kierunku legionelli uzyskano u 21 osób. Chorzy to mieszkańcy Rzeszowa (16), powiatu rzeszowskiego (3), powiatu ropczycko-sędziszowskiego (1) i powiatu niżańskiego (1).

22 sierpnia – rzeszowski sanepid potwierdził 51 przypadków zakażeń bakterią Legionella. Jedna osoba zmarła.

23 sierpnia – do 71 wzrosła liczba osób, u których potwierdzono zakażenie bakterią Legionella pneumophila: 50 osób z Rzeszowa, 14 osób z powiatu rzeszowskiego, 3 powiatu dębickiego i po jednej osobie z powiatów: ropczycko-sędziszowskiego, niżańskiego, stalowowolskiego i przemyskiego.

Do czterech wzrosła liczba osób, które zmarły po zakażeniu bakterią Legionella pneumophila. Drugą śmiertelną ofiarą bakterii Legionella jest 70-letni mężczyzna, który leczył się onkologicznie. Trzecia zmarła osoba zakażona tą bakterią to pacjent, który przebywał na oddziale chemioterapii w Podkarpackim Centrum Chorób Płuc przy ul. Rycerskiej w Rzeszowie. Czwartą ofiarą śmiertelną jest 70-letni mężczyzna, który zmarł w nocy w Szpitalu Miejskim w Rzeszowie. To był mieszkaniec powiatu rzeszowskiego, cierpiał na zaawansowaną chorobę onkologiczną.

24 sierpnia – Legionellę potwierdzono u 76 osób: 54 z Rzeszowa, 15 z powiatu rzeszowskiego, 3 z powiatu dębickiego oraz po jednym przypadku z powiatów: ropczycko-sędziszowskiego, niżańskiego, stalowowolskiego oraz przemyskiego.

W Szpitalu Miejskim w Rzeszowie zmarła kolejna, piąta osoba zakażona bakterią. Była to kobieta w wieku 79 lat, w bardzo złym stanie z chorobą nowotworową.

Pierwszy wyleczony pacjent przebywał w klinice gastrologii, gdzie zgłosił się z objawami legionellozy. 70-letni mężczyzna opuścił Uniwersytecki Szpital Kliniczny w dobrym stanie. Nie miał chorób współistniejących.

25 sierpnia – Sanepid poinformował, że legionellę potwierdzono u 113 pacjentów: 78 z Rzeszowa, 23 z powiatu rzeszowskiego, 3 z powiatu ropczycko-sędziszowskiego i dębickiego, 2 z powiatu łańcuckiego i 1 z powiatu niżańskiego, stalowowolskiego, przemyskiego i przeworskiego.

W związku z zakażeniem legionellą na Podkarpaciu zmarło już siedem osób – trzy kobiety i czterech mężczyzn. Wszyscy mieli tzw. choroby współistniejące. Dwie kolejne ofiary zakażenia to pacjenci w wieku 64 i 95 lat. Wszystkie osoby, które zmarły z powodu legionelli, korzystały z rzeszowskich wodociągów.

26 sierpnia – Zakażenie od początku wystąpienia ogniska zachorowań potwierdzono łącznie u 127 pacjentów z: Rzeszowa (86), powiatu rzeszowskiego (26), powiatu dębickiego (4), powiatu ropczycko-sędziszowskiego (3), powiatu łańcuckiego (2), powiatu jasielskiego (1), powiatu niżańskiego (1), powiatu stalowowolskiego (1), powiatu przemyskiego (1), powiatu przeworskiego (1) i w woj. lubelskim, powiecie opolskim (1) (mężczyzna przebywał wcześniej na terenie Podkarpacia).

Zmarła ósma osoba zakażona legionellą. Pacjent był obciążony chorobami przewlekłymi. Mężczyzna był hospitalizowany w Podkarpackim Centrum Chorób Płuc w Rzeszowie przy ul. Rycerskiej.

27 sierpnia – Zakażone są już 143 osoby. Pacjenci mieszkają w: 96 w Rzeszowie, 31 w powiecie rzeszowskim, 4 w powiecie dębickim, 3 w powiecie ropczycko-sędziszowskim, 2 w powiecie łańcuckim i 1 w powiatach: jasielskim, kolbuszowskim, niżańskim, przemyskim, przeworskim i stalowowolskim oraz w woj. lubelskim (powiat opolski).

Pierwszy przypadek zakażenia bakterią Legionella pneumophila stwierdzono w woj. małopolskim. To pacjentka jednego z domów pomocy społecznej. Kobieta została przewieziona w stanie ciężkim do szpitala.

28 sierpnia – Zakażenie potwierdzono łącznie u 143 pacjentów woj. podkarpackiego: 96 w Rzeszowie, 32 w powiecie rzeszowskim, 4 w powiecie dębickim, 3 w powiecie ropczycko-sędziszowskim, 2 w powiecie łańcuckim i 1 w powiatach: jasielskim, kolbuszowskim, niżańskim, przemyskim, przeworskim i stalowowolskim. 2 zakażenia potwierdzono w woj. wielkopolskim w Ostrowie Wielkopolskim, 1 w woj. lubelskim w powiecie opolskim oraz 1 w woj. małopolskim w powiecie brzeskim (zakażenia w woj. wielkopolskim i małopolskim nie mają związku z ogniskiem zachorowań na Podkarpaciu).

W wyniku zakażenia legionellą na Podkarpaciu zmarło już 11 osób. Ofiary miały od 64 do 95 lat. Dziesięć z nich było z Rzeszowa jedna z powiatu rzeszowskiego.

29 sierpnia – Zakażenie potwierdzono łącznie u 154 pacjentów: 103 w Rzeszowie, 34 w powiecie rzeszowskim, 4 w powiecie dębickim, 3 w powiecie ropczycko-sędziszowskim, 2 w powiecie łańcuckim, 1 w powiatach: jasielskim, kolbuszowskim, niżańskim, przemyskim, przeworskim i stalowowolskim, 1 w woj. lubelskim w powiecie opolskim.

Odnotowano 14 zgonów osób z potwierdzonym zakażeniem Legionella pneumophila, wszystkie osoby z chorobami współistniejącymi.

30 sierpnia – Legionelle potwierdzono łącznie u 155 pacjentów: 104 w Rzeszowie, 35 w powiecie rzeszowskim, 4 w powiecie dębickim, 3 w powiecie ropczycko-sędziszowskim, 2 w powiecie łańcuckim, 1 w powiatach: jasielskim, kolbuszowskim, niżańskim, przemyskim, przeworskim i stalowowolskim, 1 w woj. lubelskim w powiecie opolskim.

Odnotowano 16 zgonów po zakażeniu.

31 sierpnia – Legionelle potwierdzono łącznie u 157 pacjentów: 105 w Rzeszowie, 36 w powiecie rzeszowskim, 4 w powiecie dębickim, 3 w powiecie ropczycko-sędziszowskim, 2 w powiecie łańcuckim, 1 w powiatach: jasielskim, kolbuszowskim, niżańskim, przemyskim, przeworskim i stalowowolskim, 1 w woj. lubelskim w powiecie opolskim.

Odnotowano 18 zgonów z potwierdzonym zakażeniem Legionella pneumophila. U wszystkich osób, które zmarły występowały choroby współistniejące ( w tym 9 kobiet i 9 mężczyzn w przedziale wiekowym 53-98 lat).

1 września – Od początku wystąpienia ogniska legionellozę potwierdzono u 158 pacjentów: 106 w Rzeszowie, 36 w powiecie rzeszowskim, 4 w powiecie dębickim, 3 w powiecie ropczycko-sędziszowskim, 2 w powiecie łańcuckim, 1 w powiatach: jasielskim, kolbuszowskim, niżańskim, przemyskim, przeworskim i stalowowolskim, 1 w woj. lubelskim w powiecie opolskim.

2 września – Legionellozę potwierdzono u 160 pacjentów: 107 w Rzeszowie, 37 w powiecie rzeszowskim, 4 w powiecie dębickim, 3 w powiecie ropczycko-sędziszowskim, 2 w powiecie łańcuckim, 1 w powiatach: jasielskim, kolbuszowskim, niżańskim, przemyskim, przeworskim i stalowowolskim, 1 w woj. lubelskim w powiecie opolskim.

Odnotowano 19 zgonów z potwierdzonym zakażeniem Legionella pneumophila.

3 września – U 163 pacjentów wykryto legionellozę: 109 w Rzeszowie, 38 w powiecie rzeszowskim, 4 w powiecie dębickim, 3 w powiecie ropczycko-sędziszowskim, 2 w powiecie łańcuckim, 1 w powiatach: jasielskim, kolbuszowskim, niżańskim, przemyskim, przeworskim i stalowowolskim, 1 w woj. lubelskim w powiecie opolskim.

4 września – Łącznie odnotowano 165 potwierdzonych przypadków, w tym w mieście Rzeszowie 111, a w powiecie rzeszowskim 38. Pozostałe przypadki (16) zachorowań dotyczą innych powiatów.

5 września – Potwierdzono 166 przypadków legionellozy, w tym w mieście Rzeszowie 112, a w powiecie rzeszowskim 38. Pozostałe przypadki (16) zachorowań dotyczą innych powiatów.

6 września – Inspektorat Sanitarny nie poinformował o nowych zakażeniach, jest to pierwszy taki dzień od wystąpienia pierwszych przypadków.

Odnotowano 21 zgonów osób z potwierdzonym zakażeniem Legionella pneumophila. U wszystkich osób, które zmarły występowały choroby współistniejące.

7 września – Brak nowych potwierdzonych zakażeń i zgonów.

8 września – Łącznie na chorobę legionelli zmarły 22 osoby.

9 września – Odnotowano 23 zgony osób z potwierdzonym zakażeniem Legionella pneumophila (11 kobiet, 12 mężczyzn w wieku 53-98 lat). U wszystkich osób, które zmarły występowały choroby współistniejące.

10, 11, 12, 13, 14 września – Brak nowych potwierdzonych zakażeń i zgonów.

15 września – Łącznie odnotowano 164 potwierdzone przypadki. Dokonano korekty w efekcie, której wykluczono z ogniska 2 przypadki zachorowań (powiat stalowolski i dębicki).

Odnotowano 25 zgonów – 12 kobiet i 13 mężczyzn w wieku 53-98 lat. U wszystkich osób, które zmarły występowały choroby współistniejące.

16-26 września – Nie odnotowano nowych przypadków zakażeń i zgonów.

26 września – Łącznie odnotowano 165 potwierdzonych przypadków. Dodany w zestawieniu przypadek dotyczy pacjenta, u którego zachorowanie na legionelozę potwierdzono na początku września.

Reakcje i działania

18 sierpnia – Pobrano próbki z instalacji wody ciepłej. Polecono wzmożenie szczególnego nadzoru nad instalacjami ciepłej wody w obiektach zamieszkania zbiorowego, w tym w domach opieki, szpitalach oraz obiektach użyteczności publicznej.

22 sierpnia – Władze Rzeszowa powołały sztab kryzysowy i podjęli działania prewencyjne, m.in. zwiększenie przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji dawek środków używanych do dezynfekcji wody, w tym chloru, ozonu, światła UV. Spółka pobrała próbki wody i monitoruje jej stan oraz zleciła dodatkowe badania.

Poinformowano, że do odwołania nie będzie codziennych pokazów muzycznych fontanny multimedialnej, które odbywały się w godz. 12:00, 17:00, 21:00. Miasto tymczasowo wyłączyło wszystkie fontanny, kurtyny wodne i poidełka. Odwołano pokaz specjalny, zaplanowany na 26 sierpnia.

23 sierpnia – Wieczorem w trybie pilnym został zwołany sztab kryzysowy w Rzeszowie z minister zdrowia Katarzyną Sójką, wiceministrem zdrowia Marcinem Martyniakiem, wojewodą podkarpacia Ewą Leniart i szefem GIS Krzysztof Saczka w związku z sytuacją dotyczącą zakażeń bakterią Legionella na Podkarpaciu.

24 sierpnia – Do tej pory pobrano 56 próbek wody zimnej i ciepłej.

25 sierpnia – Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego bada sprawę zbiorowego zakażenia bakterią legionelli w Rzeszowie i okolicach. Na Podkarpaciu znajduje się główna baza przerzutowa sprzętu wojskowego dla Ukraińców, a także ważne centrum pomocy wojennym uciekinierom. Agenci ABW są tam, by wykluczyć pojawiające się wersję o możliwym sabotażu. Nie ma na razie żadnych przesłanek, by twierdzić, że doszło do ataku dywersji.

26 sierpnia – Główny Inspektor Sanitarny polecił wszystkim jednostkom Państwowej Inspekcji Sanitarnej wzmocnienie nadzoru nad przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa zdrowotnego wody przez zarządzających wodociągami i instalacjami wodnymi. Dotyczy to także obiektów takich jak szpitale czy domy pomocy społecznej. GIS rekomenduje regularnie czyścić i dezynfekować urządzenia natryskowe w domu (głowice prysznicowe, nawilżacze powietrza, wanny z hydromasażem), zgodnie z zaleceniami producenta.

Rozpoczęła się dezynfekcja sieci wodociągowej w Rzeszowie, poprzez podniesienie dawki chloru.

27 sierpnia – Woda w sieci wodociągowej w Rzeszowie została przepłukana.

W związku z zakażeniem legionellą w Małopolsce, wojewoda Łukasz Kmita zwołał sztab kryzysowy, aby ocenić zagrożenie i zdecydować o dalszych działaniach.

28 sierpnia – Przebadano dziewięć ze 105 próbek wody z instalacji ciepłej i zimnej pobranych na terenie Rzeszowa i powiatów ościennych. W czterech wykryto bakterie legionelli.

Agenci ABW jeszcze pracują nad sprawą, lecz dotychczasowe analizy nie dały żadnych podstaw, by twierdzić, że powodem zakażeń jest czyjeś intencjonalne działanie.

31 sierpnia – Dyrektor Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie Adam Sidor powiedział, że epidemia jest na etapie wygaszania.

4 września – "W ramach dochodzenia epidemiologicznego ustalono, że pierwsze zachorowania miały miejsce 30 lipca 2023 roku, natomiast szczyt zachorowań odnotowano pomiędzy 12-16 sierpnia 2023 roku. Dotychczasowe dochodzenie epidemiologiczne wykazało, że najczęściej chorowały osoby w przedziale wiekowym 60-90 lat, w tym częściej dotyczyło to mężczyzn. Pierwsze oficjalne potwierdzone przypadki zgłoszono do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Rzeszowie 17 sierpnia 2023 roku. Bieżące dane epidemiologiczne z ostatnich dni potwierdzają pojedyncze zakażenia u osób związanych z ogniskiem, u których objawy wystąpiły w połowie sierpnia." – poinformował w komunikacie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Rzeszowie.

9 września – Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Rzeszowie poinformował, że kolejny komunikat dotyczący ogniska zostanie opublikowany 11 września.

12 września – "Analizując dane z raportów dobowych z ostatnich 5 dni, nie notowaliśmy nowych przypadków potwierdzonych, nowych zachorowań w ognisku. Z informacji pozyskanych w ramach odchodzenia wynika, że większość pacjentów, którzy jeszcze są hospitalizowani, zakończyła leczenie w kierunku legionellozy, ale są nadal hospitalizowani z uwagi na inne jednostki chorobowe.

W związku z wygaszaniem ogniska aktualizowane komunikaty dotyczące sytuacji epidemiologicznej zamieszczane będą w każdy wtorek i piątek." – poinformował w komunikacie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Rzeszowie.

15 września – "Na podstawie prowadzonego dochodzenia epidemiologicznego, szczegółowych wywiadów oraz analizy zebranych informacji dokonano korekty w efekcie, której wykluczono z ogniska 2 przypadki zachorowań (powiat stalowowolski i dębicki). Analizując dane z raportów dobowych z ostatnich 8 dni, nie notowaliśmy nowych przypadków zachorowań w ognisku." – poinformował w komunikacie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Rzeszowie.

19 września – W związku z wygaszaniem ogniska PPIS w Rzeszowie kolejny komunikat dotyczący sytuacji epidemiologicznej opublikuje 26 września.

Kontrowersje

24 sierpnia – Według dziennikarza RMF FM Krzysztofa Kota jeszcze do 23 sierpnia w Rzeszowie panował chaos informacyjny: Trudno było nie odnieść wrażenia, że ludzie zwyczajnie nie wiedzą w jaki sposób można się zarazić bakterią i jak się przed nią zabezpieczać.

25 sierpnia – W Rzeszowie chwilowo zabrakło testów do testowania pacjentów z podejrzeniem zakażenia, czyli m.in. z niewydolnością płuc. "Faktycznie były problemy z kolejnymi zamówieniami, ale w chwili obecnej mamy zabezpieczoną odpowiednią liczbę testów do badania pacjentów." – powiedział rzecznik Klinicznego Szpitala Wojewódzkiego im. św. Jadwigi w Rzeszowie Tomasz Warchoł.

29 sierpnia – Rzecznik Komisji Europejskiej poinformował, że Polska nie wdrożyła unijnej dyrektywy w sprawie wody pitnej, która zawiera między innymi normy bezpieczeństwa dotyczące bakterii legionella. W związku z tym już w marcu Bruksela wszczęła wobec Polski postępowanie przeciwnaruszeniowe. Europejskie Centrum Kontroli Chorób (ECDC) przekazało, że polskie władze dopełniły obowiązku informowania o zakażeniach legionellą.

30 sierpnia – Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób gotowe byłoby wysłać do Polski grupę swoich ekspertów, którzy zbadaliby skażenie bakterią legionella w terenie, np. w Rzeszowie, służy swoją ekspertyzą, może pomóc w zlokalizowaniu źródła skażenia. ECDC może pomóc, ale dopiero na wyraźny wniosek kraju członkowskiego. Do 30 sierpnia żaden taki wniosek nie wpłynął z Warszawy.