Fetornik palawański
| Mydaus marchei[1] | |
| Huet, 1887[2] | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
fetornik palawański |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Fetornik palawański[4] (Mydaus marchei) – gatunek ssaka z rodziny skunksowatych (Mephitidae), endemit występujący tylko na trzech wyspach filipińskich. Wykazuje duże podobieństwo do borsuków i do niedawna wraz z innymi skunksowatymi zaliczany był do łasicowatych. Badania genetyczne wykazały jednak, że skunksowate powinny tworzyć odrębny takson[5].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Występuje tylko na trzech filipińskich wyspach na północ od Borneo: Palawan, Calauit i Busuanga[6].
Habitat[edytuj | edytuj kod]
Spotykano go w zaroślach łąkowych i mało intensywnych uprawach[7]. Stosunkowo duże zagęszczenie wykazuje też w lasach wtórnych i siedliskach krzewiastych, gdzie buduje nory. Ślady jego obecności stwierdzono też na obszarach leśnych, lasach nizinnych i środowisku mieszanym aż do krawędzi namorzynów[8].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała od 32 do 46 cm i masa średnio 2,5 kg. Nie zauważono, by cechował je wyraźny dymorfizm płciowy[7]. Są krępe z krótkim ogonem i jasnym, spiczastym pyskiem. Futro ciemnobrązowe z jasnożółtą plamą na czubku głowy, która ciągnie się do wysokości ramion. Na grzbiecie rozsiane są białe i srebrzyste pojedyncze włosy. Uszy i oczy mają mniejsze niż fetornik sundajski, a także dłuższe i miększe futro[6]. Ogon jest krótki, o prawie kwadratowym pokroju, długości od 15 do 45 mm[6]. Zwierzę ma krótkie, muskularne kończyny i przednie łapy wyposażone w długie pazury[7].
Wzór zębowy: I 3/3, C1/1, P3/4, M1/1[6].
Jak wszystkie skunksowate są wyposażone w duże gruczoły odbytowe, w których produkują cuchnącą wydzielinę[9].
Behawior[edytuj | edytuj kod]
W przeciwieństwie do większości skunksowatych fetornik palawański wydaje się prowadzić dzienny tryb życia[9], choć inni autorzy opisują go jako zwierzę nocne[10]. W poszukiwaniu pokarmu może przebyć odległość 2 km[10].
Jest stopochodny. Słabo biega. Najczęściej dość ciężko wędruje trzymając szeroko rozstawione nogi i wyginając nieco ciało tak, że tylne stopy opadają na ślady przednich stóp. Podczas żerowania pozostawia śmierdzący ślad, co oznacza, że używa tych gruczołów w innych celach niż obrona[9]. Nie jest szczególnie agresywny. Słysząc zbliżających się ludzi, głośno tupie. Gdy to nie pomaga, udaje padłego. Dopiero wzięty na ręce może zareagować „wystrzeleniem” na „wroga” wydzieliny z gruczołów odbytowych[9].
Słabo widzą, ale mają dobry słuch i doskonały węch. Obszary w mózgu odpowiedzialne za percepcję wzrokową są słabo rozwinięte[6].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Najmniej danych dotyczy rozrodu fetornika palawańskiego. Samice rodzą młode w liczbie 2–3 sztuk, najprawdopodobniej w norach[11].
Pokarm[edytuj | edytuj kod]
Jest owadożerny, ale spożywa także małe kraby słodkowodne. Kopie dziury w wilgotnej glebie w poszukiwaniu bezkręgowców. Zaobserwowano jego wspólne żerowanie z wyderką orientalną[10].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Dużym zagrożeniem dla gatunku może okazać się dalsze przekształcenie siedlisk w tereny rolnicze. Polowania i presja ze strony udomowionych drapieżników (psy, koty), zdaje się nie mieć większego wpływu na stan populacji. IUCN w swojej czerwonej liście, ze względu na stosunkowo niewielki obszar występowania (poniżej 20 000 km²) oraz niewielką liczbę stanowisk, klasyfikował gatunek ze statusem VU – narażony (2002)[12]. Obecnie (2018) ze statusem LC – gatunek najmniejszej troski[10][3]. Jako endemit chroniony jest na poziomie prowincji, choć w tym kierunku nie przeprowadzono żadnych działań. Zamieszkuje co najmniej jeden rejon chroniony: Park Narodowy Rzeki Podziemnej Puerto Princesa[3][10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mydaus marchei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ J. Huet. Note sur une espèce nouvelle de mammifère du genre Mydaus provenant de l’ile Palaouan. „Le Naturaliste”. 2e Série. 9 (13), s. 149–151, 1887. (fr.).
- ↑ a b c P. Widmann, Mydaus marchei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-06-29] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 163. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ J.W. Drago, R.L. Honeycutt. Systematics of mustelid-like carnivores. „Journal of Mammalogy”. 78 (2), s. 426–443, 1997.
- ↑ a b c d e Y.T. Hwang, S. Larivère. Mydaus marchei. „Mammalian Species”. 752, s. 1–3, 2004. DOI: 10.1644/757.
- ↑ a b c Ronald M. Nowak: Walker’s Mammals of the World. Wyd. 6. Baltimore, Londyn: The Johns Hopkins University Press, 1999. ISBN 978-0-8018-5789-8.
- ↑ Harry Hoogstraal. Philippine zoological expedition 1946-47: Narrative and itinerary. „Fieldiana: Zoology”. 33 (2), s. 1–86, 1951. DOI: 10.5962/bhl.title.5076.
- ↑ a b c d I. Grimwood. The Palawan stink badger. „Oryx. Journal of Fauna Preservation Society”. 13 (3), s. 279, 1976. DOI: 10.1017/s0030605300013776.
- ↑ a b c d e H. Kruuk. Note on status and foraging of the pantot or Palawan stink-badger, Mydaus marchei. „Small Carnivore Conservation”. 22, s. 11–12, 2000.
- ↑ C. A. Long, C. A. Killingley, 1983. The badgers of the world. Charles C. Thomas, Springfield, Illinois.
- ↑ P. Widmann, I. Widmann. Ecology and conservation of the Palawan Stink Badger Mydaus marchei Huet, 1887. „Small Carnivore Conservation”. 30, s. 16–17, 2004.