Fryderyk de Lippa

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fryderyk de Lippa
Data i miejsce urodzenia

5 maja 1808
Sohrau

Data i miejsce śmierci

25 maja 1871
Częstochowa

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Odznaczenia
Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie)

Fryderyk de Lippa (ur. 5 maja 1808 w Sohrau, zm. 25 maja 1871 w Częstochowie) – polski nauczyciel pochodzenia pruskiego, dyrektor szkół w Kielcach i Częstochowie, działacz społeczny związany z Częstochową.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Fryderyka de Lippe i Franciszki z Żarskich, Żaryskich lub Załuskich[1][2]. De Lippa był wyznania katolickiego[3]. W 1857 r. został uwzględniony w spisie szlachty wylegitymowanej zamieszkałej w Częstochowie[4]. Dr Andrzej Kuśnierczyk, dokumentalista z Muzeum Częstochowskiego[5] w jednym z wpisów na forum Towarzystwa Genealogicznego Ziemi Częstochowskiej sugeruje, że Lippa naprawdę był mieszczaninem, a szlachectwo uzyskał za lojalność wobec władz[6].

Fryderyk de Lippa ukończył Gimnazjum w Gliwicach. Następnie studiował filologię na Königliche Universität Breslau. Według innych źródeł kształcił się w prywatnej szkole w Warszawie[7]. Swoją karierę pedagogiczną rozpoczął jako nauczyciel prywatny j. niemieckiego w Królestwie Polskim. W 1839 r. był nauczycielem w Szkołach Gubernialnych w Kielcach[2]. Gimnazjum Gubernialne w Kielcach zlikwidowano w 1840 roku. Korzystając z tej luki, w 1841 roku[a] de Lippa założył prywatną czteroklasową szkołę męską, którą prowadził do 1849 roku. Do 1843 r. była to jedyna szkoła kształcąca według programu gimnazjum w Kielcach[8]. Placówka nie cieszyła się dużym powodzeniem, o czym świadczy fakt, że liczba jej uczniów nigdy nie przekroczyła 50 osób. Jednocześnie mgr Iwona Psykała przekonuje, że szkoła była ceniona przez społeczeństwo jak i przez władze za wysoki poziom dydaktyczny. Dodaje przy tym, że jej uczniami zostawali głównie synowie szlacheccy i pochodzący z bogatych rodzin bogatych mieszczanie[b][9]. Pomimo że de Lippa był pochodzenia pruskiego, to na 48 jego wychowanków tylko 4 było ewangelikami[3]. Równocześnie w latach 1845-46 de Lippa wykładał w kieleckiej Wyższej Szkole Realnej. W 1849 r. przeprowadził się do Częstochowy, gdzie otworzył prywatną szkołę pod nazwą Instytut Naukowy Wyższy Męski Fryderyka de Lippa[1][10][11]. Placówka kształciła według programów rządowych, miała też klasę przedwstępną[12]. Szkoła istniała do 1870 roku[7].

Zmarł 25 maja 1871 roku. Został pochowany na nieistniejącym już Cmentarzu przy ul. Ogrodowej. Na jego nagrobku widniała inskrypcja: Fryderyk Lippa, b. Sędzia pokoju okręgu częstoch., b. opiekun szpitala Panny Marji, 32 letni wychowawca młodzieży - zmarł 1871 r.. W 1911 r. Goniec Częstochowski wymienił go wśród 92 zasłużonych osób, pochowanych na cmentarzu, który właśnie był likwidowany[1][13][14].

Za swoją działalność na polu edukacji w 1861 r. został odznaczony rosyjskim Orderem św. Stanisława III klasy[1].

Działalność społeczna[edytuj | edytuj kod]

Wraz z Julianem Kalinką organizował w Częstochowie plenerowe imprezy dobroczynne. W 1851 r. został wybrany zastępcą przewodniczącego Rady Nadzorczej Kasy Oszczędności Miasta Częstochowy. Według innych źródeł począwszy od 1851 r. był pierwszym, wieloletnim Prezydującym tejże Rady Nadzorczej[15]. Od II połowy lat 50. XIX wieku kierował Radą Szczegółową Miejskiego Szpitala Najświętszej Maryi Panny[16]. 1 października 1861 roku został wybrany w wyborach uzupełniających w Okręgu Częstochowskim na zastępcę w Radzie Powiatowej Powiatu Wieluńskiego[17]. Należał do komitetu, który w listopadzie 1863 r. wybrał członków dozoru odnowienia Kościoła św. Zygmunta. Ponadto pełnił funkcję sędziego pokoju Okręgu Częstochowskiego[1].

W 1866 r. stanął na czele grupy obywateli, którzy starali się o przekształcenie Szkoły Powiatowej Specjalnej w Gimnazjum w Częstochowie. Szkołę otworzono w kolejnym roku jako progimnazjum, a de Lippa wraz ze swoimi uczniami wziął udział w jego otwarciu. Tradycje tej placówki kontynuuje współcześnie IV Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie[1][18].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

9 lutego 1839 roku w parafii Wszystkich Świętych w Krakowie poślubił Józefatę (Józefę) Trzcińską z Krakowa. Para doczekała się ośmiorga dzieci: Andrzeja Ludwika (1839-1842)[19][20]; Józefy, zamężnej Schmitt (Schmidt) (1841-?); Leona Fryderyka (1842-1904)[21]; Łucji Franciszki, zamężnej Rygockiej (1844-?)[22][23][c][24][25]; Felicjana Piotra Ludwika (1845-1847)[26]; Marianny Heleny (zm. 1847)[27], Michała Juliana Wacława (1850-1899)[28] oraz Antoniego Romana (1854-1928)[1][2][29][30]. Ojcem chrzestnym Michała de Lippa była wspomniany wyżej doktor Julian Kalinka[28]. Prawnukiem Fryderyka był Marcin Lippa (1938-2002), wioślarz, nauczyciel wychowania fizycznego, działacz sportowy, samorządowy i społeczny związany ze Zdzieszowicami[31][32][33][34].

De Lippa mieszkali w domu o numerze 46-47 w Częstochowie, której Fryderyk był właścicielem. W tym samym domu znajdował się prawdopodobnie internat dla uczniów Instytutu[1][35]. Jako kandydat do Rady Powiatu Wieluńskiego, de Lippe powinien być właścicielem ziemskim[36].

Pisownia nazwiska[edytuj | edytuj kod]

Najstarszą spotykaną pisownią nazwiska jest de Lippe. Występuje ona m.in. w akcie ślubu z 1839 roku[2]. On sam podpisywał się najczęściej jako de Lippa[11]. Jego potomkowie z reguły rezygnują z przedimka 'de', nazywając się Lippa (por. nagrobek Leona Lippa na cmentarzu parafii MB Pocieszenia w Żyrardowie)[1][29]. Z kolei jego imię bywa zapisywane jako Frydrych[37][38]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Według innych źródeł: w 1838 roku.
  2. ↑ Pogląd ten wyraża mgr Iwona Psykała w swojej pracy magisterskiej pt. Przekształcenia profilu dydaktycznego Częstochowskiego Gimnazjum Rządowego w latach 1885-1914, obronionej w Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie.
  3. ↑ Florentyn Rygocki (1837-1887), burmistrz Zduńskiej Woli w l. 1874-1883 był m.in. świadkiem na ślubie Leona Lippa i Heleny Iżyckiej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i Andrzej Kuśnierczyk: Encyklopedia Częstochowy - Lippa (de Lippa, de Lippe) Fryderyk. Muzeum Częstochowskie, 2021. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  2. ↑ a b c d Metryka ślubu Fryderyka de Lippe i Józefaty Trzcińskiej nr 8/1839 z 9.02.1839, s. 18-20. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  3. ↑ a b Izabela Bożyk. Stan szkolnictwa ewangelickiego w parafii luterańskiej w Kielcach za czasów pastora księdza Edwarda Lembkego (1853–1877). „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, s. 63, 2012. Kielce: Związek Nauczycielstwa Polskiego. ISSN 0033-2178. [dostęp 2021-08-02]. 
  4. ↑ Andrzej Kuśnierczyk: Spis szlachty wylegitymowanej w Częstochowie. Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej, 2008. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  5. ↑ Struktura Muzeum. Muzeum Częstochowskie, 2020. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  6. ↑ Andrzej Kuśnierczyk: Szlachta okolic Częstochowy. Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej, 2015. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  7. ↑ a b Wiesław Caban, Ewa Kula, Cezary Jastrzębski: Nauka i oświata a społeczności lokalne na ziemiach polskich w XIX i XX wieku: prace ofiarowane Profesorowi Adamowi Massalskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2003, s. 51. ISBN 978-83-7133-801-4. [dostęp 2021-08-02].
  8. ↑ Stanisław Jan Czarnowski: Pamiętniki Stanisława Jana Czarnowskiego: wspomnienie z trzech stuleci XVIII, XIX i XX w.. T. I.. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1921, s. 3. [dostęp 2021-08-02].
  9. ↑ Iwona Psykała. Przekształcenia profilu dydaktycznego Częstochowskiego Gimnazjum Rządowego w latach 1885-1914. „Prace Naukowe”. Seria: Pedagogika. Zeszyt 5., s. 144, 1994. Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie. [dostęp 2021-08-05]. 
  10. ↑ III. Lata narodowych zrywów i nadziei 1845-1872. I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, 2015-08-05. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  11. ↑ a b Zbigniew Stańczyk: Poszczególne okresy historyczne. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, 2018, s. 929. ISBN 978-83-7455-575-3. [dostęp 2021-08-02].
  12. ↑ Marceli Antoniewicz: Częstochowa i jej miejsce w kulturze polskiej. Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie, 1990, s. 109. [dostęp 2021-08-02].
  13. ↑ Michał Kulig. Mogiły pod stopami. Zapomniane nekropolie Częstochowy. „Gazeta Częstochowska”. nr 42 (1441), 2019-10-24. Częstochowa: „Gazeta Częstochowska”. Przedsiębiorstwo Wydawnicze Produkcyjne i Usługowe Sp. z o.o.. ISSN 0208-6859. [dostęp 2021-08-02]. 
  14. ↑ Krzysztof Łągiewka: Spis grobów na cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Częstochowie w 1911 r.. Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej, 2014. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  15. ↑ Franciszek Sobalski. Dzieje Częstochowy i województwa częstochowskiego: informator o materiałach w archiwach państwowych. „Ziemia Częstochowska”, 1992. Częstochowa: Częstochowskie Towarzystwo Naukowe. ISSN 0137-4133. [dostęp 2021-08-02]. 
  16. ↑ Anna Fukushima: Częstochowa w XIX w. prasie - wydarzenia, ogłoszenia..... Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej, 2013. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  17. ↑ Anna Fukushima: Osadnictwo czeskie w Polsce. Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej, 2015. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  18. ↑ Alina Popczyk: Historia szkoły 1862-1914. Almanach Absolwentów IV L.O. im. H. Sienkiewicza w Częstochowie, 2005-06-20. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  19. ↑ Metryka chrztu Andrzeja Ludwika de Lippa nr 628/1839 z 8.12.1839, s. 128. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  20. ↑ Metryka zgonu Ludwika (Andrzeja) de Lippa nr 275/1842 z 20.01.1842, s. 41. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  21. ↑ Metryka chrztu Leona Fryderyka de Lippe nr 12/1842 z 1.03.1842, s. 336. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  22. ↑ Metryka chrztu Łucji Franciszki de Lippa nr 110/1844 z 15.02.1844, s. 22. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  23. ↑ Metryka zgonu Jadwigi Lange z Rygockich, córki Florentyna i Łucji de Lippa nr 175/1943 z 16.07.1943 r.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  24. ↑ Metryka ślubu Leona Lippa i Heleny Iżyckiej nr 89/1872 z 10.08.1872. FamilySearch. [dostęp 2021-08-03]. (pol.).
  25. ↑ Metryka zgonu Florentyna Rygockiego, męża Łucji Lippa nr 367/1887 z 5.12.1887 r.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  26. ↑ Metryka zgonu Felicjana (Piotra) Ludwika de Lippa nr 176/1847 z 21.02.1847, s. 39. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  27. ↑ Metryka zgonu Marianny Heleny de Lippa nr 1452/1847 z 22.10.1847, s. 206. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  28. ↑ a b Metryka chrztu Michała Juliana Wacława de Lippa nr 285/1851 z 27.07.1851 r.. FamilySearch. [dostęp 2021-08-03]. (pol.).
  29. ↑ a b Nazwiska Lippa i Trzciński. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  30. ↑ Nazwisko Lippa. Nekrologi Warszawskie. Baza nekrologów. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  31. ↑ Metryka ślubu Leona Lippa i Leokadii z Cichockich nr 64/1883 z 1.07.1883, s. 193. Genealogia w Archiwach. [dostęp 2021-08-05]. (pol.).
  32. ↑ Metryka chrztu Henryka Antoniego Lippa, syna Leona i Leokadii z Cichockich nr 222/1887 z 13.09.1887, s. 56. Genealogia w Archiwach. [dostęp 2021-08-05]. (pol.).
  33. ↑ Henryk, Aniela i Marcin Lippa w: Cmentarz parafii św. Antoniego w Zdzieszowicach. eCmentarze.pl, 2021. [dostęp 2021-08-05]. (pol.).
  34. ↑ Jerzy Duda: Memoriał Marcina Lippy. Super Bieg. [dostęp 2021-08-05]. (pol.).
  35. ↑ Studia Clarmontana. T. 7. Częstochowa: Wydawnictwo OO .Paulinów, 1987, s. 364. [dostęp 2021-08-02].
  36. ↑ Wykaz imienny wybieralnych do rady powiatowej powiatu wieluńskiego w roku 1861. Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej, 2015-07-16. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
  37. ↑ Przewodnik warszawski informacyjno-adressowy na rok. T. 1-3. Częstochowa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1869, s. 49. [dostęp 2021-08-02].
  38. ↑ Grób Leona Lippa. Żyrardów. Cmentarz Parafii MB Pocieszenia. polskie-cmentarze.com. [dostęp 2021-08-02]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fryderyk_de_Lippa&oldid=72037687”