Gazy medyczne

Gazy medyczne – gazy, mieszaniny gazów oraz próżnia medyczna stosowane zarówno w procesie leczniczym, diagnostycznym oraz profilaktycznym jak i w urządzeniach medycznych.

Gazy medyczne zgodnie z normą PN EN ISO 7396-1 będące produktem leczniczym to tlen medyczny, podtlenek azotu, mieszanina tlenu z podtlenkiem azotu, tlenek azotu oraz syntetyczne powietrze medyczne natomiast gazy medyczne będące wyrobem medycznym to dwutlenek węgla i azot ciekły oraz gazy techniczne azot, argon, hel, powietrze sprężone oraz syntetyczne a także dwutlenek węgla techniczny.

Produkty lecznicze

• tlen medyczny – podawany wziewnie w stężeniu od 21% do 100%, jest stosowany w większości postaci niedotlenienia, z wyjątkiem pacjentów, u których prężność dwutlenku węgla w krwi tętniczej przekracza 9,3 kPa (70 mmHg),
• podtlenek azotu – stosowany jako lek pomocniczy w znieczuleniu ogólnym oraz jako lek pomocniczy uśmierzający ból w płytkim znieczulaniu bez utraty świadomości podczas krótkotrwałych, bolesnych zabiegów w ramach pomocy medycznej,
• mieszanina tlenu z podtlenkiem azotu – stosowana w leczeniu krótkotrwałego bólu o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu, kiedy pożądany jest szybki początek i ustąpienie działania przeciwbólowego,
• tlenek azotu – stosowany w leczeniu okołooperacyjnego oraz pooperacyjnego nadciśnienia płucnego oraz u noworodków urodzonych po 34 tygodniu ciąży z hipoksemiczną niewydolnością oddechową oraz nadciśnieniem płucnym,
• syntetyczne powietrze medyczne – mieszanina tlenu i azotu stosowana w terapii wentylacyjnej, podczas znieczulenia oraz jako gaz nośny przy nebulizacji.

Wyroby medyczne

• hel medyczny – stosowany jest jako składnik mieszaniny oddechowej z tlenem zmniejszający opory w drogach oddechowych w takich schorzeniach, jak niedrożność górnych dróg oddechowych, astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zapalenie oskrzelików oraz krupowe zapalenia krtani wspomagająco w zapobieganiu niewydolności oddechowej a także jako gaz rozprowadzający oraz nośny przy nebulizacji,
• sprężone powietrze – stosowane jest jako składnik mieszaniny oddechowej w respiratorach. Sprężone powietrze może być produkowane bezpośrednio na miejscu natomiast w przypadku jego stosowania bezpośredniego musi zostać uzdatnione poprzez oczyszczenie, odolejenie, chłodzenie i osuszenie. Parametry jego czystości dla potrzeb medycznych zostały określone w Farmakopei Europejskiej,
• dwutlenek węgla medyczny – stosowany jest w postaci gazowej podczas zabiegów laparoskopwych jako gaz wypełniający naturalne jamy ciała celem poprawy widoczności, a w formie ciekłej w kriochirurgii i znieczulenia miejscowego skóry.

Gazy techniczne

• sprężone powietrze – stosowane jest w napędzie urządzeń medycznych. Parametry jego czystości dla potrzeb technicznych zostały określone w normie ISO 8573-1.
• azot – stosowany jest w stanie ciekłym do zamrażania krwi pępowinowej, szpiku kostnego, stosowany jako czynnik chłodniczny w kriokomorach, w rehabilitacji miejscowej oraz w kriochirurgii,
• hel – stosowany jest w stanie ciekłym do chłodzenia rezonansu magnetycznego,

Próżnia medyczna

Pojęcie próżni w medycynie odnosi się do ciśnienia niższego niż ciśnienie atmosferyczne. Wymagane podciśnienie w systemach rurociągowych według normy PN-EN 737-3 powinno być na poziomie nie wyższym niż 60 kPa od ciśnienia bezwzględnego.

Próżnia medyczna stosowana jest do odsysania płynów ustrojowych z pola operacyjnego, drenażu ran, odsysania wydzieliny z dróg oddechowych, zawartości żołądka oraz śliny podczas zabiegów stomatologicznych. Wykorzystywana jest również w trakcie zabiegu liposukcji.

Instalacja gazów medycznych

Dostarczanie gazów medycznych wewnątrz jednostki opieki medycznej może się odbywać zarówno przy użyciu systemu rurociągowego do gazów medycznych i próżni, jak przy użyciu butli z gazem używanych bezpośrednio na stanowisku pracy. Instalacja gazów medycznych medycznych zgodnie z przepisami polskiego prawa jest wyrobem medycznych jako taka podlega rygorystycznym przepisom na każdym etapie jej powstawania i eksploatacji (m.in. wymóg 3 źródeł zasilania).

Eksperymentalne zastosowanie gazów medycznych

Gazy szlachetne ³He oraz ¹²⁹Xe są badane w możliwości obrazowania płuc metodą rezonansu magnetycznego.