Gleby inicjalne skaliste

Gleby inicjalne skaliste – typ gleby w systematyce gleb Polski. Obejmuje on najbardziej pierwotne gleby stanowiące stadium przejściowe pomiędzy litą skałą a lepiej ukształtowanymi glebami.

Charakterystyka

Położony na litej lub spękanej skale (bezwęglanowej, węglanowej lub gipsowej) płytki poziom organiczny nie przekracza 10 cm miąższości.

Typową sekwencją poziomów glebowych jest O-R lub O-Rca, gdzie (patrząc od powierzchni):

• O - poziom organiczny
• R - podłoże skalne (lita skała)
• Rca - lita skała zawierająca węglany

Poziom organiczny zazwyczaj składa się z próchnicy typu modermor i ma odczyn kwaśny (pH w wodzie <5).

Gleby inicjalne skaliste występują na powierzchni wychodni skalnych zazwyczaj na obszarach górskich i wyżynnych. Są one powszechne w górach powyżej górnej granicy lasu. Utwory te są często "odmładzane" przez procesy morfogenetyczne (erozję).

W systematyce gleb Polski

Gleby inicjalne skaliste są nowo-powstałym typem w systematyce gleb Polski z 2011 r. dzielącym się na dwa podtypy.

• Rząd 1. Gleby inicjalne (I)
  • Typ 1.1. Gleby inicjalne skaliste (IS)
    • Podtyp 1.1.1 Gleby inicjalne skaliste bezwęglanowe - litosole (ISbe)
    • Podtyp 1.1.2 Rędziny inicjalne skaliste (ISre)

Podtypy

• Gleby inicjalne skaliste bezwęglanowe - litosole – kilkucentymetrowy kwaśny poziom organiczny leży na skałach bezwęglanowych (granitach, piaskowcach, kwarcytach itp.). Sekwencja poziomów: O-R.
• Rędziny inicjalne skaliste – analogiczne do litosoli, lecz leżą na skałach węglanowych (wapienie, dolomity) lub siarczanowych (gipsy). Płytki poziom organiczny może być kwaśny. Sekwencja poziomów: O-Rca na węglanach, O-Rcs na siarczanach.

Bibliografia

• Systematyka gleb Polski, wydanie 5. „Roczniki gleboznawcze - Soil Science Annual”. 62, 3, s. 1-193, 2011. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa. [zarchiwizowane z adresu 2016-03-28]. 
• Jerzy Marcinek, Jolanta Komisarek: Systematyka gleb Polski. W: Andrzej Mocek (red.): Gleboznawstwo. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015, s. 310-311. ISBN 978-83-01-17994-6. (pol.).