Heinrich Moritz August Nottebohm
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
niemiecka |
| Praca | |
| Styl | |
| Projekty |
plan zagospodarowania przestrzennego Katowic |
Heinrich Moritz August Nottebohm (ur. 18 marca 1813 w Wattenscheid, dziś dzielnicy Bochum, zm. 10 stycznia 1887 w Karlsruhe[1]) – pierwszy architekt miejski i twórca pierwszego planu zagospodarowania przestrzennego Katowic.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wykształcony w Berlinie syn zegarmistrza, odbył podróż studialną do Anglii. Zaprojektował na zlecenie Friedricha Wilhelma Grundmanna układ ulic i placów Katowic. Kierował też, jako inspektor budowlany, budową zaprojektowanej przez Richarda Lucae neogotyckiej rezydencji Huberta von Tiele-Winckler w Miechowicach[2] oraz nadzorował budowę kościoła pod wezwaniem Świętego Krzyża, ukończonego w roku 1864[3]. Nadzorował również budowę katowickich kościoła ewangelickiego oraz Mariackiego[4].
18 lutego 1845 w Erdmanswille (dziś środkowa część ulicy Wolności w centrum Chorzowa, wówczas prywatna osada założona przez przedsiębiorcę Erdmanna Sarganka[5]) zawarł związek małżeński z Jenny Fausack, z którą miał trzy córki i jednego syna[1].
Plan Katowic[edytuj | edytuj kod]
Plan Nottebohma, wykonany w 1865[6], na rok przed oficjalnym nadaniem Katowicom praw miejskich zakładał uzupełnienie istniejącego od pokoleń systemu dróg, które przebiegały przez ówczesną wieś Katowice, łącząc ją z Mysłowicami, Królewską Hutą i Mikołowem[7]. Na głównym skrzyżowaniu tych dróg Nottebohm ulokował miejski Rynek[8]. Z tego punktu poprowadził w kierunku zachodnim kilkusetmetrową ulicę (to dzisiejsza ul. 3 Maja do 1922 Grundmannstraße, pierwotnie Industriestraße), którą kończył mały park, wokół którego później urządzono plac Wilhelmplatz – dzisiejszy plac Wolności. Z Rynku na wschód zaś biegła szosa prowadząca do Mysłowic, dzisiejsza ul. Warszawska, która miała stać się drugą częścią osi, wokół której miało rozwijać się miasto[9].
Nottebohm interesował się astrologią i historią antyczną[10]. Mogło to mieć wpływ na to, że w plan Katowic wpisał rodzaj zegara astrologicznego, orientując główne ulice (patrząc z Rynku) w ten sposób, że 24 czerwca słońce zachodzi w osi ulicy Mickiewicza[11], natomiast w dniach równonocy wiosennej i jesiennej w osi ulicy 3 maja[12]. Z kolei plan Palcu Wolności oparł Nottebohm na gwieździe sześcioramiennej[13].
Rozwiązania urbanistyczne zastosowane przez Nottebohma istnieją w centrum Katowic do dziś[14]. Na cześć architekta jego nazwiskiem nazwano ulicę Nottebohmstraße – dziś to ulica Krzywa. Jego nazwisko nosił też jeden z szybów kopalni Ferdynand.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b NOTTEBOHM, Heinrich Moritz AUGUST, „Drzewo genealogiczne rodziny Fausak”, www.fausak.org [dostęp 2016-09-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-18].
- ↑ Ewa Chojecka (red.), Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, Katowice: Muzeum Śląskie, 2004, s. 186, ISBN 978-83-87455-77-4.
- ↑ Piotr A. Jeleń, Bytom znany i nieznany – Kościół p.w. św. Krzyża w Miechowicach [online], www.wiadomosci24.pl, 23 sierpnia 2016 [dostęp 2016-09-24].
- ↑ Irma Kozina, Heinrich Moritz August Nottebohm – pierwszy architekt Katowic, [w:] Antoni Barciak (red.), Katowice w 136. rocznicę uzyskania praw miejskich, Katowice: Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris – Instytut Górnośląski, 2002, ISBN 83-86053-46-1.
- ↑ Tomasz Breguła, Chorzów dawniej i dziś [online], Echo Chorzowa, 19 kwietnia 2016 [dostęp 2016-09-14].
- ↑ Arbeitskreis Ruhrgebiet Oberschlesien, Stadt, Region, Strukturwandel; [Dokumentation der Tagung auf Zollverein, Essen, 10. und 11. April 2003], Klartext-Verlagsges, 2006, s. 191, ISBN 978-3-89861-478-8 (niem.).
- ↑ Irma Kozina, Die Sakraltopografie einer Stadt im 19. Jahrhundert Das oberschlesische Kattowitz und seine ersten Kirchen, [w:] Między Sacrum i Profanum. Topografia sakralna miast w Europie Środkowej, „Biuletyn Polskiej Misji Historycznej”, 12, Würzburg 2017, s. 311, DOI: 10.12775/BPMH.2017.010, ISSN 2083-7755 (niem.).
- ↑ Henryk Waniek, Katowice-Blues czyli Kattowitzer-Polka, Katowice: Śląsk, 2010, s. 29, ISBN 978-83-7164-613-3.
- ↑ Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 83. ISBN 83-60353-11-5.
- ↑ A Very Concise History of Upper Silesia [online], Operation Werwolf, 2 sierpnia 2014 [dostęp 2016-09-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-14] (ang.).
- ↑ A shot planned with TPE, „The Photographer's Ephemeris - Web App”, The Photographer's Ephemeris [dostęp 2016-09-16].
- ↑ Krzysztof Karwat, Katowickie ulice Henryka Wańka, „Dziennik Zachodni”, 15 listopada 2010, ISSN 1898-312X.
- ↑ Henryk Szczepański, Bardzo gwiaździsty plac Wolności, „Śląsk”, nr 3 (209), Katowice: Górnośląskie Towarzystwo Literackie, marzec 2013, ISSN 1425-3917.
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007-2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-03-19]. (pol.).