Hygelak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Hygelak, staroang. Hygelāc, łac. Ch(l)ochilaicus lub Hugilaicus (ur. ok. 475, zm. ok. 515[1] lub ok. 525[2]) – król skandynawskiego ludu noszącego staroangielską nazwę Gēatas, utożsamianego z Gotami lub Jutami, syn Hredla, następca swojego starszego brata, Headkyna. Zginął w trakcie wyprawy na Fryzję, zabity przez wojska Franków. Opisany na kartach eposu Beowulf, wspomniany też w Liber Monstrorum. Być może tożsamy z królem Danów wzmiankowanym pod zlatynizowanym imieniem Chlochilaicus przez Grzegorza z Tours.

Wyprawę tę opisał zarówno autor Beowulfa, jak i [ który wzmiankuje Hygelaka pod zlatynizowanym imieniem Chlochilaicus i opisuje go jako króla Duńczyków.

Według „Beowulfa” Hygelak był synem Hredla i jego żony, która była siostrą lub córką Swertinga, zabójcy Frody, króla Heathobardów. Hygelak miał dwóch starszych braci, Herebealda i Headkyna. Herebeald zginął przypadkowo zastrzelony z łuku na polowaniu przez Headkyna jeszcze za życia ojca. Wkrótce potem Hredel zmarł z żalu. Po jego śmierci rządy wśród Gotów objął Headkyn, który zginął w walce ze Szwedami. Hygelak miał również siostrę, żonę Eggtheowa, matkę Beowulfa. Zdaniem J.R.R. Tolkiena[3] oraz Roberta Stillera[4] była ona prawdopodobnie znacznie starsza od swych braci i mogła pochodzić z pierwszego małżeństwa Hygelaka.

Hygelak poślubił Hygd, z którą miał syna Heardreda i nieznaną z imienia córkę, żonę Eofora, wojownika, który zabił króla Szwedów, Ongentheowa, i tym samym pomścił poległego Headkyna.

Za jego rządów doszło do wyprawy Beowulfa do Danii celem oswobodzenia króla duńskiego Hrodgara od potwora Grendla, atakującego jego dwór, Heorot.

Według Beowulfa Hygelak zginął w trakcie wyprawy na Fryzję w walce z frankijskim plemieniem Hetwarów[5]. O wyprawie Hygelaka wzmiankuje również Liber Monstrorum, anglosaski utwór spisany ok. 700 roku, który przywołuje jego śmierć z rąk Franków i stwierdza, że król odznaczał się ogromnym wzrostem, a jego kości jeszcze w czasie spisania Liber przechowywane były na jednej z wysp u ujścia Renu jako swego rodzaju ciekawostka. Liber określa Hygelaca jako króla Gotów lub Jutów ([...]ut rex Higlacus, qui imperavit Getis [...])[6]. Podobny najazd, do którego doszło w przybliżeniu w tym samym czasie, opisał Grzegorz z Tours. Fryzję miał zaatakować przez morze król o imieniu Chlochilaichus, rządzący jednak nie Gotami czy Jutami, ale Danami ([...] Dani cum rege suo nomen Chlochilaichum [...][7]). Najeźdźcy zdobyli liczne łupy, jednak gdy się wycofywali, dopadła ich pogoń Franków pod dowództwem królewicza Teodeberta. W czasie walki poległ Chlochilaichus. Mimo ogromnych podobieństw relacji Grzegorza z Tours do opisów Beowulfa, a także Liber Monstrorum, jak również mimo podobieństwa imion wodzów, w historiografii, jak pisze Lech Leciejewicz, nie ma zgody co do ich utożsamienia[8]. Utożsamienie to wskazywałoby na historyczność co najmniej części elementów fabuły Beowulfa, takich jak postacie władców (a przynajmniej Hygelaka), i pozwoliłoby datować je dość precyzyjnie[9].

Hygelak zapewne poległ w pełni wieku, ponieważ jego syn był wówczas jeszcze nieletni. Wobec małoletności Heardreda rządy objął Beowulf. Robert Stiller wysunął domysł, że poślubił on owdowiałą Hygd[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ L. Leciejewicz, Normanowie, Wodzisław Śląski 2015, s. 22.
  2. ↑ J.R.R. Tolkien, Komentarz towarzyszący przekładowi Beowulfa, [w:] Beowulf, przeł. idem, Warszawa 2015, s. 388.
  3. ↑ J.R.R. Tolkien, Komentarz..., s. 387-388.
  4. ↑ R. Stiller, Przypisy do eposu, [w:] Beowulf. Epos walki tyleż średniowiecznej co i współczesnej, przekł. i koment. idem, Kraków 2016, s. 146.
  5. ↑ Beowulf. Epos walki tyleż średniowiecznej co i współczesnej, przekł. i koment. idem, Kraków 2016, w. 2355-2368, s. 99.
  6. ↑ Pride and Prodigies. Studies in the Monsters of the Beowulf Manuscript, ed. and trans. A. Orchard, Cambridge 1995, s. 258-259, [za:] L. Neidorf, Germanic Legends, Scribal Errors, and Cultural Change, [w:] The Dating of Beowulf. A Reassessment, ed. idem, Cambridge 2014, s. 41-42.
  7. ↑ Gregorius Turonensis, Historia Francorum, lib. III, rozdz. 3.
  8. ↑ L. Leciejewicz, Normanowie, Wodzisław Śląski, s. 22.
  9. ↑ S. Newton, The Origins of Beowulf and the Pre-Viking Kingdom of East Anglia, Cambridge 2004, s. 27.
  10. ↑ R. Stiller, Przypisy..., s. 143.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Teksty źródłowe
Literatura
  • Leciejewicz L., Normanowie, Wodzisław Śląski 2015.
  • Newton S., The Origins of Beowulf and the Pre-Viking Kingdom of East Anglia, Cambridge 2004.
  • Stiller R., Przypisy do eposu, [w:] Beowulf. Epos walki tyleż średniowiecznej co i współczesnej, przekł. i koment. idem, Kraków 2016.
  • Tolkien J.R.R., Komentarz towarzyszący przekładowi Beowulfa, [w:] Beowulf, przeł. J.R.R. Tolkien, Warszawa 2015, s. 388.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hygelak&oldid=65910093”