Jasenovac (obóz koncentracyjny)
| |
| Typ | |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
sierpień 1941 |
| Zakończenie działalności |
21 kwietnia 1945 |
| Terytorium | |
| Miejsce | |
| Liczba podobozów |
5[1] |
| Narodowość więźniów |
Serbowie, Żydzi, Romowie, dysydenci Chorwatów oraz bośniackich muzułmanów |
| Liczba ofiar |
ok. 100 000[2]
|
| Wyzwolony przez | |
Położenie na mapie Niepodległego Państwa Chorwackiego  | |
| 45,294444°N 16,827778°E/45,294444 16,827778 | |
| Strona internetowa | |
_used_in_Croatia_-_1941%E2%80%931945.jpg)
Jasenovac (obóz koncentracyjny) – największy z powstałych w Niepodległym Państwie Chorwackim w czasie II wojny światowej obóz koncentracyjny, założony przez faszystowskich ustaszów w sierpniu 1941. Budowa składającego się z pięciu podobozów rozproszonego na obszarze prawie 240 km² kompleksu obozowego Jasenovac trwała od sierpnia 1941 do lutego 1942. Dwa najstarsze podobozy Krapje i Bročica zostały zlikwidowane w listopadzie 1941. Jeden z największych obozów koncentracyjnych w Europie[3], określany mianem „Auschwitz Bałkanów” i „jugosłowiańskiego Auschwitz”.[4]
Trzy nowo wybudowane podobozy działały do końca wojny:
- Ciglana (Jasenovac III)
- Kozara (Jasenovac IV)
- Stara Gradiška – obóz kobiecy (Jasenovac V)
W skład kompleksu obozowego wchodziły także rozległe tereny na drugim brzegu rzeki Sawy w okolicach miejscowości Donja Gradina i obóz dla dzieci Sisak, w którym zamordowano ich około 19 tysięcy. Od 10 maja 1942 roku komendantem był Miroslav Filipović-Majstorović franciszkanin usunięty z zakonu w lipcu 1942, lecz nie ekskomunikowany z Kościoła katolickiego[5][6]. Powszechnie nazywany był bratem szatanem[7]. Mordował ludzi gołymi rękoma[8]. Całkowita liczba ofiar – według różnych źródeł – waha się od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy. Natomiast nie ulega wątpliwości fakt, że ogromną większość pomordowanych stanowili Serbowie. W obozie Jasenovac więzieni i zabijani byli również Żydzi, Romowie, oraz niektórzy należący do ruchu oporu Chorwaci[9][10][11].
Dla oszczędzania kul podrzynano więźniom gardła – w zawodach urządzonych w obozie 28 sierpnia 1942 zwyciężył były franciszkanin Petar Brzica, późniejszy członek organizacji Križari (Krzyżowcy), który specjalnym nożem nazywanym srbosjek poderżnął gardło co najmniej 670 (sam twierdził, że 1360) nowo przybyłym więźniom w ciągu jednej nocy.[12][13].
Przypisy
- ↑ Richard Breitman: U.S. Intelligence and the Nazis. Cambridge University Press, 2005. ISBN 0-521-61794-4.
- ↑ United States Holocaust Memorial Museum: Holocaust Encyclopedia: Jasenovac. [dostęp 2017-08-28]. (ang.).
- ↑ Stevan K. Pavlowitch: Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. Nowy Jork: Columbia University Press, 2008. ISBN 1-85065-895-1.
- ↑ Vladimir Dedijer: The Yugoslav Auschwitz and the Vatican: The Croatian Massacre of the Serbs During World War II. Prometheus Books.
- ↑ Katolička crkva i Nezavisna Država Hrvatska 1941-1945 by Jure Krišto, Zagreb: 1998, str. 223
- ↑ Michael Phayer; The Catholic Church and the Holocaust: 1930-1965; Indiana University Press; 2000; str. 237
- ↑ Miroslav Filipović Majstorović. Public Institution Jasenovac Memorial Area. [dostęp 2012-05-29]. (ang.).
- ↑ Jasenovac. yadvashem.org. [dostęp 2012-05-29]. (ang.).
- ↑ Hołd ofiarom "chorwackiego Auschwitz" - Świat - rp.pl [online], www.rp.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Jasenovac Research Institute podaje, że liczba pomordowanych zawiera się w przedziale od 300 do 700 tysięcy.
- ↑ Dokument instytutu Jad Waszem twierdzi na przykład, że w Jasenovac zginąć mogło nawet 600 000 osób, w tym większość Serbów i ok. 25 000 Żydów. Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie podaje natomiast następujące statystyki ofiar: od 45 000 do 52 000 Serbów, od 8 000 do 20 000 Żydów, od 8 000 do 15 000 Romów, i od 5 000 do 12 000 Chorwatów i muzułmanów.
- ↑ Reformation. The Triumph of Terrorism
- ↑ The Glass Half Full by Alan Greenhalgh ISBN 0-9775844-1-0 str. 68
Linki zewnętrzne
- What was Jasenovac?
- Strona pamięci ofiar obozu w Jasenovac (ang. • chorw.)