Julian Gazda

Julian Gazda

ppor. Julian Gazda w czasie służby w 8 p.p. Legionów
major
Data i miejsce urodzenia	8 stycznia 1892 Rudnik nad Sanem
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1949 Nowy Jork
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty LP 8 Pułk Piechoty Legionów 37 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

List Juliana Gazdy z KL Auschwitz

Julian Seweryn Tadeusz Gazda (ur. 8 stycznia 1892 w Rudniku nad Sanem, zm. 7 lipca 1949 w Nowym Jorku) – żołnierz Legionów Polskich, major rezerwy piechoty Wojska Polskiego, więzień obozów niemieckich podczas II wojny światowej.

Życiorys

Urodził się 8 stycznia 1892. Syn Edwarda i Anieli z Koszałków. Miał trzy siostry: Stanisławę (Kuńciów), Bronisławę (Rączka), Zofię (Sebastyańska), Walerię (Krzewicka). Szkołę powszechną ukończył w Rudniku w 1903 r., a gimnazjum w Jarosławiu, gdzie zdał maturę w 1911 r. Rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Tam zetknął się z ruchem legionowym. Przerwał studia ze względu na trudności materialne. Rozpoczął pracę w Kasie Zaliczkowej w Rudniku.

Wraz z przyszłym szwagrem Maksymilianem Węgrzynkiem założył Związek Strzelecki w Rudniku. Z oddziałem tym (20 osób) wyruszył 21 sierpnia 1914 do oddziałów Piłsudskiego do Krakowa. Jako 1 komp.VI bat.p.p. oddział został wcielony do Kompanii Rzeszowskiej. Brał udział w walkach pod Laskami, Brzechowem i nad Nidą, a potem z 1 pułkiem piechoty Legionów Polskich w kampanii wołyńskiej nad Styrem w reducie Piłsudskiego i w bitwie pod Kostiuchnówką.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Zweryfikowany w stopniu porucznika piechoty. Od 1918 r. w 8 pułku piechoty Legionów w całej kampanii ukraińskiej i wojnie polsko-bolszewickiej. Ranny w stopę (trafiony podczas dosiadania konia). Do stopnia kapitana rezerwy piechoty ze starszeństwem został awansowany 1 czerwca 1919 (561 lok.). Urlopowany w 1921 r. dla dokończenia studiów.

W 1924 r. był oficerem rezerwowym 37 Pułku Piechoty. Studia prawnicze na Uniwersytecie Lwowskim ukończył eksternistycznie w 1926 r.

W latach 30. pełnił funkcję prezesa oddziału Związku Legionistów Polskich w Nisku. Był kandydatem notarialnym, plenipotentem majątku Gerharda Franckego (Zarząd Dóbr i Zakładów Przemysłowych w Nisku).

Zdemobilizowany w 1939 r. w stopniu majora.

Aresztowany przez Niemców 17 maja 1940, po czym – wraz z grupą ponad 758 młodych Polaków – 14 czerwca 1940 został przewieziony z Tarnowa do obozu KL Auschwitz – był to pierwszy masowy transport do Auschwitz. W obozie otrzymał numer obozowy 337. Na dworcu PKP w Tarnowie znajduje się tablica z nazwiskami pierwszych więźniów wywożonych do Auschwitz – jest wśród nich Julian Gazda.

W 1942 r. został przeniesiony do obozu KL Mauthausen-Gusen (nr 1476 i 46692).

Po wyzwoleniu przez Amerykanów był w Linzu (Obóz polski nr. 70 Katzenau), następnie od 1947 r. w USA, gdzie zamieszkał u rodziny żony. Pracował w redakcji „Nowy Świat”.

Zmarł w Nowym Jorku w 1949 r.

Ślub z Aleksandrą Heleną Wyrzyk h. Lubicz (1896–1978) w listopadzie 1922 r. w Przeworsku. Mieli dwoje dzieci Alina (Olko) * 1923 r. i Władysław Leszek * 1927 r.  

Odznaczenia

• Srebrny Krzyż Zasługi (18 marca 1930).

Bibliografia

• Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Julian Gazda. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2016-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-23)].
• Dokumenty archiwalne w posiadaniu rodziny.
• Związek Legionistów Polskich 1936–1938. Sprawozdanie Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich. Warszawa: 1938, s. 76.
• http://bip.muzeum.stalowawola.pl

Zobacz też

• Zdzisław Londoński – także legionista, związany z Niskiem i więzień pierwszego transportu do Auschwitz.