KNM Sleipner (1936)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sleipner
Ilustracja
„Sleipner” lub bliźniaczy „Æger” przed wojną[a]
Klasa

torpedowiec (niszczyciel) → fregata

Typ

Sleipner

Historia
Stocznia

Główna Stocznia Marynarki, Horten Norwegia

Położenie stępki

1933

Wodowanie

7 maja 1936

 Norweska KMW
Wejście do służby

1937

Wycofanie ze służby

1956

Los okrętu

złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

597 t standard
708 t pełna

Długość

74,3 m

Szerokość

7,8 m

Zanurzenie

2,1 m

Napęd
2 turbiny parowe De Laval o mocy łącznej 12 500 KM, 3 kotły parowe Yarrow, 2 śruby
Prędkość

32 w (maks.)
30 w (projektowa)

Zasięg

3500 Mm przy 15 w

Uzbrojenie
• początkowe:
3 działa 102 mm L/40 (3×I)
1 działko 40 mm plot.
2 wkm 12,7 mm
2 wyrzutnie torped 533 mm (1×II)
2 mbg, bg
Załoga

75

KNM „Sleipner” w okresie bazowania w Wielkiej Brytanii

KNM Sleipner – norweski torpedowiec z okresu międzywojennego i II wojny światowej, oficjalnie klasyfikowany jako niszczyciel, główny okręt typu Sleipner. Wszedł do służby w 1937 roku; podczas II wojny światowej brał udział w obronie Norwegii, a następnie działał z baz brytyjskich. Był największym okrętem norweskim, jaki przedostał się do Wielkiej Brytanii. Po wojnie służył dalej w marynarce Norwegii, przeklasyfikowany na fregatę, do czasu wycofania w 1956 roku.

Wyporność standardowa okrętu wynosiła 597 tony angielskie, a główne uzbrojenie stanowiły trzy armaty kalibru 102 mm i dwie wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm. Napęd stanowiły turbiny parowe, pozwalające na rozwinięcie prędkości 30 węzłów.

Historia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Torpedowce typu Sleipner.

„Sleipner” był pierwszym zamówionym i zbudowanym okrętem najnowszego typu niszczycieli norweskich (norw. jager) z okresu międzywojennego, faktycznie jednak odpowiadających wielkością i charakterystykami torpedowcom i tak powszechnie określanych w literaturze[1][2]. Decyzję o zaprojektowaniu i budowie takich niewielkich jednostek w porównaniu z niszczycielami innych państw podjęto ze względów finansowych, uznając je za wystarczające do ochrony wybrzeży Norwegii[3]. Stępkę pod budowę pierwszego okrętu położono w 1933 roku w Głównej Stoczni Marynarki w Horten, pod numerem budowy 120[4]. Kadłub wodowano 7 maja 1936, a okręt wszedł do służby w 1937 roku (bliższe daty położenia stępki i wejścia do służby nie są znane w publikacjach)[5]. Okręt otrzymał nazwę ośmionogiego konia Sleipnira z mitologii nordyckiej, z której wywodziły się też nazwy prawie wszystkich kolejnych jednostek tego typu[6]. W kolejnych latach zbudowano dwa dalsze okręty i trzy ulepszone (podtyp Odin)[7].

Skrócony opis[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Torpedowce typu Sleipner.

Okręty miały typową architekturę i rozmiary dla torpedowców tego okresu, z podniesionym pokładem dziobowym na niecałej 1/3 długości. Uzbrojenie artyleryjskie początkowo stanowiły trzy pojedyncze armaty morskie kalibru 102 mm Bofors[b]. Działo nr 1 znajdowało się na pokładzie dziobowym, a działa nr 2 i 3 na rufie w superpozycji. Uzbrojenie przeciwlotnicze obejmowało pojedyncze nowoczesne działko automatyczne 40 mm Bofors i dwa wielkokalibrowe karabiny maszynowe 12,7 mm Colt[5]. Uzbrojenie torpedowe stanowiła jedna dwururowa wyrzutnia torpedowa kalibru 533 mm na śródokręciu[5]. Uzbrojenie przeciw okrętom podwodnym stanowiły cztery zrzutnie bomb głębinowych[1] (według niektórych źródeł, także dwa miotacze bomb głębinowych[4]).

Wyporność standardowa okrętów wynosiła 597 ts (ton angielskich), a pełna 708 ts (719 ton metrycznych)[7]. Długość okrętów pierwszej serii wynosiła 74,3 m, a szerokość 7,8 m[7]. Średnie zanurzenie wynosiło 2,1 m, natomiast maksymalne 4,15 m[4].

Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych De Laval z przekładniami o mocy łącznej 12 500 KM, poruszające dwie śruby[8]. Parę dla turbin dostarczały trzy kotły parowe Yarrow, o wysokim ciśnieniu 32 atmosfer[8]. Okręty tego typu rozwijały prędkość 30 węzłów[7], a według niektórych źródeł, maksymalnie 32 węzły[4]. Zasięg pływania wynosił 3500 Mm przy prędkości 15 węzłów[4][1][2] (według innych źródeł, 1500 Mm w tych warunkach[9]).

Służba[edytuj | edytuj kod]

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu II wojny światowej „Sleipner” brał udział w patrolowaniu norweskich wód terytorialnych, eskortowaniu na nich statków stron walczących utrzymujących handel z Norwegią oraz w strzeżeniu norweskiej neutralności[3]. Zimą 1939/1940 stacjonował w Vadsø, w rejonie granicy z Finlandią, w związku z wojną zimową[3]. W 1940 roku wraz z „Ægerem” tworzył 2. Dywizjon Niszczycieli i stacjonował w Kristiansundzie w zachodniej Norwegii, w składzie sił 2. Dystryktu Morskiego[10][c]. W przeddzień niemieckiego ataku 8 kwietnia 1940 roku napotkał w zatoce Hustad koło Kristiansudu brytyjski niszczyciel HMS „Hyperion”, który poinformował go o postawieniu min na norweskich wodach, przeciwko czemu dowódca „Sleipnera” złożył protest, lecz podjął dozorowanie pola minowego (w rzeczywistości pole w tym miejscu było pozorowane)[10][11].

Pierwotne rufowe działa 102 mm Bofors „Sleipnera” po przybyciu do Wielkiej Brytanii

Po niemieckim ataku na Norwegię 9 kwietnia 1940 roku „Sleipner” odszedł do Kristiansundu. Początkowo rejon ten nie był atakowany, natomiast od 11 kwietnia „Sleipner” walczył w tych okolicach z niemieckimi samolotami, zestrzeliwując prawdopodobnie w trakcie kampanii cztery z nich[12]. Szczególnie intensywnie był atakowany 25 kwietnia, kiedy był celem ataków 15 samolotów, doznając drobnych uszkodzeń od odłamków dwóch bliskich wybuchów bomb[12]. Z powodu kończącej się amunicji i konieczności remontu kotłowni, wypłynął tego dnia do Wielkiej Brytanii, gdzie dotarł 27 kwietnia, jako jeden z niewielu norweskich okrętów i największy oraz jedyny nowoczesny z nich[12][2][13].

„Sleipner” wszedł następnie w skład emigracyjnej marynarki Norwegii, działającej z baz brytyjskich. Podczas remontu w czerwcu 1940 w North Shields jego trzy działa 102 mm Boforsa zamieniono na dwa brytyjskie działa uniwersalne 102 mm Mk V, zdejmując działo z nadbudówki i odciążając przy tym nieco okręt[12]. Otrzymał także następnie 2 lub 3 działka plot 20 mm Oerlikon[12]. Ze znakiem taktycznym H48 służył jako okręt obrony przeciwlotniczej w Rosyth, a następnie od kwietnia 1941 do lutego 1944 roku służył do eskorty konwojów przybrzeżnych, na wschodnim wybrzeżu Wielkiej Brytanii[12]. Między 1 czerwca a 20 października 1943 roku przeszedł większy remont połączony z modernizacją, podczas której m.in. przebudowano mostek[12]. Łącznie eskortował 156 konwojów, obejmujących 3969 statków, w ciągu 404 dni w morzu[12].

Z powodu wyeksploatowania i przejęcia nowszych okrętów od Brytyjczyków, dla których potrzeba było załóg, 27 lutego 1944 „Sleipner” został odstawiony do rezerwy w Burntisland w zatoce Firth of Forth. 10 marca opuszczono na nim banderę[12].

Po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie „Sleipner” powrócił do Norwegii. 19 września 1946 roku otrzymał numer taktyczny L01[6]. W 1951 roku razem z pozostałymi czterema okrętami tego typu został przeklasyfikowany na fregatę, otrzymując NATO-wski znak taktyczny F300[14]. Okręty tego typu nie były już intensywnie używane z uwagi na zużycie mechanizmów[6]. Około 1953-54 roku miał został zmodernizowany do nowej roli i przezbrojony w trzy armaty kalibru 76 mm, 2 działka plot. 40 mm, 2 karabiny maszynowe 12,7 mm i 4 miotacze bomb głębinowych, bez uzbrojenia torpedowego, lecz nie jest jasne, czy tak się stało[14][d]. „Sleipner” został wycofany jako pierwszy z serii w 1956 roku[2][9][e].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W niektórych źródłach (R. Kaczmarek, Norweskie..., W. Supiński, L. Błaszczyk: Okręty wojenne 1900-1966, Warszawa 1967, s.197) zdjęcie to jest opisane jako "Sleipner".
  2. ↑ Kaliber 102 mm według Whitley 1997 ↓, s. 220–221 i Tony DiGiulian: Naval Guns of Norway. NavWeaps. [dostęp 2020-07-15]. (ang.). Część literatury podaje w zaokrągleniu kaliber 100 mm (Kaczmarek 1994 ↓, s. 52)
  3. ↑ W publikacjach można spotkać omyłkową informację, wynikającą z pomylenia nazw, że „Sleipner” stacjonował w Kristiansandzie (1 Dystrykt Morski, gdzie stacjonowały „Gyller” i „Odin”) (Kaczmarek 1994 ↓, s. 53)
  4. ↑ Kaczmarek 1994 ↓, s. 55 i Whitley 1997 ↓, s. 221 podają, że wszystkie okręty przeklasyfikowano i zmodernizowano w 1948 roku, co jest sprzeczne ze szczegółowym rocznikiem flot Jane’s Fighting Ships 1953-54 1953 ↓, s. 271, zgodnie z którym „Sleipner” dopiero miał być zmodernizowany w latach 1953-54. Prawdopodobnie opisywane tam uzbrojenie dotyczy okrętów zmodernizowanych. Brak jednak informacji o przeprowadzeniu modernizacji „Sleipnera” w Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). 1995, s. 289. i budzi to wątpliwości z uwagi na rychłe wycofanie okrętu.
  5. ↑ Kaczmarek 1994 ↓, s. 55 podaje ogólnikowo, że wszystkie okręty wycofano ze służby w 1959 roku

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Daszjan 2005 ↓, s. 12-13
  2. ↑ a b c d Conway’s... 1980 ↓, s. 379–380
  3. ↑ a b c Kaczmarek 1994 ↓, s. 52.
  4. ↑ a b c d e Kaczmarek 1994 ↓, s. 56.
  5. ↑ a b c Daszjan 2005 ↓, s. 13; Whitley 1997 ↓, s. 220–221; Kaczmarek 1994 ↓, s. 56
  6. ↑ a b c Kaczmarek 1994 ↓, s. 55.
  7. ↑ a b c d Daszjan 2005 ↓, s. 13; Whitley 1997 ↓, s. 220–221
  8. ↑ a b Gröner, Jung i Maass 1999 ↓, s. 95.
  9. ↑ a b Whitley 1997 ↓, s. 220–221.
  10. ↑ a b Kaczmarek 1994 ↓, s. 53.
  11. ↑ Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 2020-11-02].
  12. ↑ a b c d e f g h i Kaczmarek 1994 ↓, s. 54.
  13. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 289. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  14. ↑ a b Jane’s Fighting Ships 1953-54 1953 ↓, s. 271

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • A.W. Daszjan. Korabli Wtoroj mirowoj wojny – WMS Polszy i stran Skandinawii (Danii, Norwiegii, Szwiecyi i Finlandii) [Корабли Второй мировой войны – ВМС Польши и стран Скандинавии (Дании, Норвегии, Швеции и Финляндии)]. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 3/2005, 2005. (ros.). 
  • Rafał Kaczmarek. Norweskie niszczyciele typu „Sleipner”. „Okręty Wojenne”. Nr 12, s. 52–57, 1994. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. 
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Erich Gröner, Dieter Jung, Martin Maass: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945. Bd. 2: Torpedoboote, Zerstörer, Schnellboote, Minensuchboote, Minenräumboote. München: Bernard & Graefe, 1999. ISBN 3-7637-4801-6. (niem.).
  • Jane’s Fighting Ships 1953-54. Raymond Blackman (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co, 1953. (ang.).
  • M.J. Whitley: Zerstörer im Zweiten Welkrieg. Stuttgart: Motorbuch Verlag, 1997, s. 220–221. ISBN 3-613-01426-2. (niem.).
Torpedowce (niszczyciele) typu Sleipner
Podtyp Sleipner
Podtyp Odin
W służbie niemieckiej

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=KNM_Sleipner_(1936)&oldid=69258677”