Karczmiska (gmina)
| gmina wiejska | |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| Powiat | |||||||
| TERC |
0612032 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Wójt |
Janusz Goliszek (2010) | ||||||
| Powierzchnia |
95,21 km² | ||||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość |
59,9 os./km² | ||||||
| Nr kierunkowy |
81 | ||||||
| Tablice rejestracyjne |
LOP | ||||||
Adres urzędu: ul. Centralna 1724-310 Karczmiska Pierwsze | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||
| 51°13′48″N 21°59′20″E/51,230000 21,988889 | |||||||
| Strona internetowa | |||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||
_location_map.png)
Karczmiska – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie opolskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie lubelskim.
Siedziba gminy to Karczmiska Pierwsze (W rozporządzeniach o gminach pomijany był wyróżnik Pierwsze.).
Według danych z 30 czerwca 2004[4] gminę zamieszkiwały 6272 osoby.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Karczmiska zwane pierwotnie „Krampą” zostały łącznie z Wietrzną Górą (później Kazimierzem Dolnym), nadane w 1181 roku przez Kazimierza Sprawiedliwego Norbertynkom Zwierzynieckim spod Krakowa i odtąd ciąg własnościowy układał się podobnie jak w Kazimierzu.
Wieś Karczmiska należała do starostwa Kazimierskiego i łącznie z nim w XV wieku była własnością rodziny Ostrowskich. W XVI i do połowy XVII wieku przeszła w posiadanie rodziny Firlejów, po czym kolejno: Lubomirskich, Radziwiłłów, Sanguszków i Sapiehów.
Żaden z tych utytułowanych rodów nie posiadał tu nigdy swojej siedziby rezydencjonalnej. Istniał tu natomiast folwark starościński zamieszkiwany przez kolejnych dzierżawców rekrutujących się spośród średniej szlachty. W skład folwarku wchodził budynek rezydencjonalny oraz drewniane zabudowania folwarczne. Po rozbiorach upadła instytucja starostw, które jako królewszczyzny przeszły na rzecz skarbu państwa.
W 1819 roku Królestwo dokonało transakcji z ks. Anną z Sapiehów Sanguszkową II voto Sewerynową Potocką, która za swoje dobra (Szydłowiec i Orańsko) otrzymała za dopłatą dawne starostwa kazimierskie i wąwolnickie, w tym także Karczmiska.
W 1829 roku dobra te odkupił od niej ks. Adam Czartoryski z pobliskich Puław, któremu jednak rząd carski skonfiskował je w 1832 roku za czynny udział w Powstaniu listopadowym. Później starostwo nabyli Wesselowie. W 1908 roku spadkobiercy sprzedali Karczmiska Romualdowi, Zbigniewowi Strażycowi. W trzy lata później właściciel rozprzedał znaczną część gruntów, z których utworzono 60 kolonii.
W drugiej połowie XIX wieku na terenie gminy miały miejsce wystąpienia chłopów walczących o ziemię i serwituty. W 1861 mieszkańcy Karczmisk odmówili odrabiania pańszczyzny, a w 1903 wniesienia składki szkolnej.
Od 1917 roku majątek prowadzi wdowa po Zbigniewie, a następnie przejmują go dzieci Stanisława Stażyca i jego siostra Janina za Wincentym Radyszkiewiczem. Nowy właściciel mieszkający w pałacyku dokonał rozbudowy dworu Wesslów.
Po wojnie majątek rozparcelowano na mocy reformy rolnej.
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2002[5] gmina Karczmiska ma obszar 95,21 km², w tym:
- użytki rolne: 72%
- użytki leśne: 22%
Gmina stanowi 11,84% powierzchni powiatu.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 30 czerwca 2004[4]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 6272 | 100 | 3128 | 49,9 | 3144 | 50,1 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
65,9 | 32,9 | 33 | |||
Piramida wieku mieszkańców gminy Karczmiska w 2014 roku[1].
Sołectwa[edytuj | edytuj kod]
Bielsko, Chodlik, Głusko Duże-Kolonia, Głusko Duże, Górki, Jaworce-Mieczysławka, Karczmiska Drugie, Karczmiska Pierwsze, Karczmiska Pierwsze Kolonia, Noworąblów, Słotwiny, Słotwiny – Czerwone Łąki, Uściąż, Uściąż-Kolonia, Wolica, Wolica-Kolonia, Wymysłów, Zaborze, Zagajdzie[2]
Miejscowości bez statusu sołectwa: Głusko Małe, Zaborze-Kolonia.
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Kazimierz Dolny, Łaziska, Opole Lubelskie, Poniatowa, Wąwolnica, Wilków
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gmina Karczmiska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b Strona gminy, sołectwa
- ↑ a b Urząd Statystyczny w Lublinie
- ↑ a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- Siedziba gminy: Karczmiska Pierwsze
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Części wsi |
|
| Części kolonii |
|
