Województwo lubelskie (II Rzeczpospolita)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
województwo lubelskie
województwo
1920–1939
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Data powstania

14 sierpnia 1919 / 15 lutego 1920[1]

Siedziba wojewody i sejmiku

Lublin

Wojewoda

Jerzy Albin de Tramecourt

Powierzchnia

(1931) 31 176 km²
(1939) 26 555[2] km²

Populacja (1931)
• liczba ludności


2 464 936[3]

• gęstość

79,1 os./km²

Tablice rejestracyjne

LB

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Niecała 14
Lublin
Podział administracyjny
Plan województwa lubelskiego
Podział administracyjny, 1933
Liczba powiatów miejskich

1

Liczba powiatów ziemskich

15

Liczba gmin miejskich

29

Liczba gmin wiejskich

228

Położenie na mapie II Rzeczypospolitej
Położenie na mapie Polski
Województwo lubelskie w szczegółowych danych statystycznych spisu powszechnego z 30.IX.1921 i spisu powszechnego z 9. XII. 1931 r.
Województwo lubelskie – oficjalne dane GUS spisu powszechnego 1921
Skorowidz miejscowości 1921 – szczegółowe dane GUS spisu powszechnego 1921 – województwo lubelskie
Województwo lubelskie – oficjalne dane GUS spisu powszechnego 1931
Polska, gęstość zaludnienia, 1931

Województwo lubelskiewojewództwo II Rzeczypospolitej istniejące w latach 1919–1939 ze stolicą w Lublinie.

Województwo zostało utworzone 14 sierpnia 1919 roku[4]. Województwo miało centralne położenie i jako jedyne województwo II RP – nie graniczyło z państwami ościennymi. Województwo obejmowało w przybliżeniu obszar współczesnego województwa lubelskiego wraz z powiatami garwolińskim, siedleckim, sokołowskim i węgrowskim (obecnie w woj. mazowieckim), a także okolice Krzeszowa i Zaklikowa (obecnie w woj. podkarpackim); nie obejmowało natomiast południowego pasa BełżecLubycza KrólewskaUlhówekChłopiatyn, należącego wówczas do woj. lwowskiego. Głównymi miastami województwa poza Lublinem były Siedlce, Chełm, Zamość, Biała Podlaska, Międzyrzec Podlaski, Łuków i Hrubieszów. W 1939 r. województwo liczyło 15 powiatów ziemskich i 1 grodzki.

Po wojnie niemal cały obszar województwa lubelskiego pozostał w granicach Polski; jedynie Piaseczno i Pawłowice włączono w 1951 roku do ZSRR.

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu na ostatni rok istnienia w ramach danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., w przypadku powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą, dane ze spisu powszechnego z 1921 r.

Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
bialski[a] 2122 116 000 Biała Podlaska
(17 549)
biłgorajski 1720 116 900 Biłgoraj
(8177)
chełmski 1975 162 300 Chełm
(29 222)
garwoliński (do 1939)[b] 1974 159 900 Garwolin
(6262)
hrubieszowski 1575 130 000 Hrubieszów
(13 359)
janowski 1960 152 700 Janów
(7067)
konstantynowski (do 1932)[a] (od Konstantynów) 1272 58 460 Janów Podlaski
(3900)
krasnostawski 1521 134 200 Krasnystaw
(10 435)
lubartowski 1389 108 000 Lubartów
(7 638)
lubelski[c] 1889 163 500 Lublin
(112 539)
Lublin (1920-1922 i od 1928)[c] 30 112 539
łukowski 1762 129 100 Łuków
(13 971)
puławski[b] 1618 156 500 Puławy
(7205)
radzyński 1621 99 100 Radzyń
(5291)
siedlecki[a] 1988 151 400 Siedlce
(36 927)
sokołowski (do 1939)[b] 1276 83 900 Sokołów Podlaski
(9901)
tomaszowski 1397 121 100 Tomaszów
(10 433)
węgrowski (do 1939)[b] 1301 88 800 Węgrów
(9416)
włodawski 2326 113 600 Włodawa
(8519)
zamojski 1662 149 500 Zamość
(24 273)

Ludność[edytuj | edytuj kod]

W roku 1921 województwo było zamieszkane przez 2 087 951 osób[5].

Podział ludności według narodowości[5]:

Podział ludności według wyznania[5]:

Struktura demograficzna[3][edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
  osób % osób % osób %
Ogółem 2 465 836 100 1 260 671 51,13 1 205 165 48,87
Miasto 433 732 17,59 227 760 9,24 205 972 8,35
Wieś 2 032 104 82,41 1 032 911 41,89 999 193 40,52

Wojewodowie lubelscy w II RP[edytuj | edytuj kod]

Wicewojewodowie

Miejscowości o charakterze miejskim[edytuj | edytuj kod]

Definicje[edytuj | edytuj kod]

W latach międzywojennych istniały trzy rodzaje jednostek osadniczych o charakterze topograficznie miejskim: miasto, miasteczko i osada miejska. Na terenie woj. lubelskiego występowały dwie formy – miasta i osady miejskie.

Określenie miasto miało trojakie znaczenie. Mogło odnosić się wyłącznie do charakteru prawnego miejscowości (a więc typu jednostki administracyjnej), co nie znaczyło automatycznie że „miasto administracyjne” faktycznie posiadało prawa miejskie. Podstawą zaliczenia danej miejscowości do grupy miast było tzw. kryterium administracyjne, jako najwięcej odpowiadające rozwojowi stosunków i życia. Mimo że większość miast prawnych prawa miejskie posiadała, wiele z nich miało zaledwie prawa miasteczka, a niektóre miasta (np. Nisko) były de facto wsiami[7]. Odwrotnie wiele miasteczek, a nawet miast – a więc faktycznie posiadających prawa miasteczka bądź prawa miejskie – były wsiami w gminach wiejskich[7]. Jednostki te w ogólnych publikacjach nie są zaliczane do miast (a więc nie wpływają na liczbę miast województwa), co jednak lekceważy fakt posiadania praw miasteczka/praw miejskich. Wreszcie, niektóre miejscowości posiadały w nazwie wyraz Miasto – pisany wielką literą – mimo braku praw miejskich (np. Waręż Miasto). Wyraz ten stanowił integralną część nazwy miejscowości (choć nie przesądzał bynajmniej jej charakteru topograficznego) aby odróżnić ją od innej (topograficznie wiejskiej) miejscowości o identycznej nazwie w tej samej okolicy (np. Waręż-Wieś)[7].

Na terenach byłego Królestwa Kongresowego istniały dodatkowo tzw. osady miejskie. Była to kategoria osiedli o charakterze miejskim utworzona przez zaborcze władze rosyjskie z miejscowości „które chociaż nazywały się miastami, jednakże z powodu nieznacznej liczby mieszkańców, małego rozwoju przemysłu i niedostateczności dochodów, w rzeczywistości nie miały znaczenia miast”[8]. W praktyce były to miejscowości (338 z 452 istniejących wówczas miast), którym odebrano prawa miejskie[9], w zamian obdarzając je czysto honorowym mianem osady, pozwalającym lokalnej społeczności na wyróżnianie się spośród wsi, lecz nie dającym żadnych dodatkowych praw[10]. Osady miejskie były w wielu przypadkach dużymi miejscowościami, przekraczającymi liczbą ludności wiele miast (np. osady Opole, Tarnogród i Tyszowce). Zdecydowana większość osad miejskich posiadała prawa miejskie do przemian 1870 roku. Niektóre utraciły je wcześniej pod zaborem rosyjskim (Ryki, Siedliszcze, Sosnowica, Świerze i Wysokie), a niektóre nigdy ich nie posiadały (Irena, Komarówka i Sobienie-Jeziory). W przeciwieństwie do istniejących na ziemiach wschodnich i w Galicji miasteczek, które miały swój własny ustrój miasteczkowy[d], osady miejskie, zostały poddane mocy obowiązującej ukazu z dnia 19 lutego 1864 o urządzeniu gmin wiejskich[11]. Tak więc zarówno miasteczka, jak i osady miejskie stanowiły kategorię pośrednią między miastem a wsią, lecz według prawa osady były formalnie wsiami, natomiast miasteczka posiadały odrębny status.

Charakter prawny miast[edytuj | edytuj kod]

Za II Rzeczypospolitej w poczet miast (gmin miejskich) zaliczano różne grupy miejscowości zależnie od obszaru dawnego zaboru, w których się znajdowały.

Charakter prawny miejscowości położonych na terenie tzw. województw centralnych został uregulowany dekretem Naczelnika Państwa z 4 lutego 1919 o samorządzie miejskim, według którego za miasta prawne uznano 150 miejscowości (w tym 19 w woj. lubelskim, z których 4 – Kraśnik, Kock, Stoczek i Mordy automatycznie odzyskały utracone wcześniej prawa miejskie)[12]. Dekret ten nie objął początkowo powiatów byłej guberni suwalskiej i czterech powiatów z byłej guberni siedleckiej (bialskiego, konstantynowskiego, radzyńskiego i włodawskiego), podlegających do końca 1918 roku pod Ober-Ost, na których obszarze do miast zaliczono dodatkowo 9 miast woj. lubelskiego, w tym 3 odzyskujące prawa miejskie – Janów Podlaski, Łosice i Ostrów. Dekret nie objął też trzech powiatów byłej guberni suwalskiej (augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego) oraz też trzech powiatów byłej guberni grodzieńskiej (białostockiego, bielskiego i sokólskiego), które w 1919 roku przyłączono do województwa białostockiego[13]. Działanie dekretu o samorządzie miejskim na miejscowości w wymienionych powiatach rozciągnięto trzema osobnymi rozporządzeniami: z 25 września 1919[14], 13 października 1919[15] i 22 października 1919[16] (brak rozporządzenia dotyczącego b. guberni suwalskiej); łącznie za miasta uznano 31 miejscowości, a jednemu – Orli – odebrano prawa miejskie z dniem 22 października 1919. Podczas przeprowadzania spisu ludności w 1921 roku istniało na terenie województw centralnych kilkanaście miejscowości o nieuregulowanym charakterze prawnym. Były to miejscowości, którym samorząd miejski został nadany przez okupanta, a które nie zostały wymienione w dekrecie z 4 lutego 1919. Dla wszystkich (oprócz czterech) sprawa charakteru prawno-administracyjnego została zadecydowana[13], albo przez skasowanie ustroju miejskiego, albo przez zaliczenie do miast na mocy indywidualnych rozporządzeń wydanych na podstawie ustawy z 20 lutego 1920 roku[17][18].

W poniższej sortowalnej tabeli umieszczono wszystkie miasta i osady miejskie województwa lubelskiego (stan na 1924 rok) z podziałem na charakter prawny (rodzaj jednostki administracyjnej) i przywileje (prawa miejskie/osady miejskie).

Wykaz[edytuj | edytuj kod]

Stan ludności: na 30 czerwca 1921 roku (niezależnie od statusu jednostki w 1921 roku)
Główne źródło: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IV – Województwo Lubelskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
Źródła uzupełniające: Dzienniki Ustaw, przedstawione w przypisach

Herb Miejscowość Charakter prawny Przywileje Powiat Gmina Liczba mieszk.
Adamów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska łukowski Gułów 1934
Annopol Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska janowski Annopol 1714
Baranów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska puławski Wola Czołnowska[19] 1907
Bełżyce Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubelski Bełżyce 3694
Biała Podlaska Miasto Miasto bialski 13005
Biłgoraj Miasto Miasto biłgorajski 5603
Biskupice Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubelski Jaszczów 885
Bobrowniki Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska puławski[20] Irena 1133
Bychawa Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubelski Bychawa 2848
Chełm Miasto Miasto chełmski 23221
Chodel Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubelski Chodel 1362
Czemierniki Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubartowski Czemierniki 2404
Dubienka Miasto Miasto hrubieszowski 2964
Firlej Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubartowski Firlej 1150
Frampol Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska zamojski Frampol[21] 2720
Garwolin Miasto Miasto garwoliński[20] 5082
Głusk Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubelski Zemborzyce 928
Goraj Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska zamojski Goraj[21][22] 2331
Gorzków Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska krasnostawski Gorzków 691
Grabowiec Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska hrubieszowski Grabowiec 2750
Horodło Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska hrubieszowski Horodło 2495
Horodyszcze Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska włodawski Horodyszcze[23] 857
Hrubieszów Miasto Miasto hrubieszowski 9598
Irena Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska[24] puławski[20] Irena 4063
Izbica Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska krasnostawski Izbica 3085
Janów[e] Miasto Miasto janowski 6426
Janów Podlaski Miasto[25] Miasto[25] konstantynowski[26] 3360
Jarczów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska tomaszowski Jarczów 956
Józefów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska biłgorajski Aleksandrów 1344
Józefów[f] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska puławski Rybitwy 1100
Kamionka Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubartowski Kamionka 2260
Kazimierz[g] Wieś w gm. wiejsk.[27] Osada miejska[27] puławski Kazimierz[27] 3407
Kock Miasto[28] Miasto[28] łukowski 3903
Kodeń Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska bialski Kodeń[h] 1639
Komarów[i] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska tomaszowski Komarów 2895
Komarówka[j] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska[24] radzyński Przegaliny[29] 1038
Konstantynów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska konstantynowski[26] Zakanale 957
Końskowola Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska puławski Końskowola[30] 1633
Kossów[k] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska sokołowski[20] Kossów 1362
Krasnobród Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska zamojski Krasnobród[l] 2036
Krasnystaw Miasto Miasto krasnostawski 8943
Kraśnik Miasto[28] Miasto[28] janowski 8289
Kryłów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska hrubieszowski Kryłów 1286
Krzeszów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska biłgorajski Krzeszów 724
Kurów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska puławski Kurów 3923
Liw Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska węgrowski[20] Ruchna 1330
Lubartów Miasto Miasto lubartowski 6102
Lublin Miasto Miasto Lublin m-to 94412
Łaskarzew Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska garwoliński Łaskarzew[31][20] 3411
Łaszczów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska tomaszowski Łaszczów 1141
Łęczna Miasto Miasto lubartowski 3227
Łosice Miasto[25] Miasto[25] konstantynowski[32] 3888
Łomazy Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska bialski Łomazy[m] 2142
Łuków Miasto Miasto łukowski 12571
Łysobyki[n] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska łukowski Łysobyki 1402
Maciejowice Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska garwoliński[20] Maciejowice 1992
Markuszów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska puławski Markuszów 1848
Michów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubartowski Chudowola[33] 3068
Miedzna Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska węgrowski[20] Miedzna 1271
Międzyrzec[o] Miasto Miasto radzyński 12622
Modliborzyce Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska janowski Modliborzyce 1913
Mokobody Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska siedlecki Skupie 1386
Mordy Miasto[28] Miasto[28] siedlecki 3268
Opole[p] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska puławski Opole 5646
Orchówek Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska włodawski Włodawa 661
Osieck Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska garwoliński[20] Osieck 1568
Ostrów[q] Miasto[34] Miasto[34] włodawski 3813
Parczew Miasto Miasto włodawski 7893
Parysów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska garwoliński[20] Parysów 3388
Pawłów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska chełmski Pawłów 1052
Piaski Luterskie[r] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubelski Piaski 3974
Piszczac Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska bialski Piszczac 1088
Puchaczów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska lubelski Brzeziny 1012
Puławy Miasto Miasto puławski 7205
Radzyń[s] Miasto Miasto radzyński 4833
Rejowiec Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska chełmski Rejowiec 2546
Rossosz[t] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska bialski Piszczac 1391
Ryki Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska garwoliński[20] Ryki 3530
Sarnaki Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska konstantynowski[32] Sarnaki 1588
Sawin Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska chełmski Bukowa 1642
Serokomla Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska łukowski Serokomla 977
Siedlce Miasto Miasto siedlecki 30676
Siedliszcze Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska chełmski Siedliszcze 944
Sławatycze Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska bialski[35] Sławatycze 1868
Sobienie-Jeziory Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska[24] garwoliński[20] Sobienie-Jeziory 1888
Sosnowica Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska włodawski Turno[36] 616
Sokołów[u] Miasto Miasto sokołowski 8055
Sterdyń Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska sokołowski[20] Sterdyń 802
Stężyca Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska garwoliński[20] Stężyca[v] 1530
Stoczek[37] Miasto[28] Miasto[28] łukowski 2951
Stoczek Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska węgrowski[20] Stoczek 1636
Szczebrzeszyn Miasto Miasto zamojski 6350
Świerze[w] Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska chełmski Bukowa 355
Tarnogóra Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska krasnostawski Izbica[38] 1589
Tarnogród Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska biłgorajski Tarnogród[x] 4769
Terespol Miasto Miasto bialski 1919
Tomaszów[y] Miasto Miasto tomaszowski 7125
Turobin Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska krasnostawski Turobin 1592
Tyszowce Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska tomaszowski Tyszowce 4420
Uchanie Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska hrubieszowski Jarosławiec[39] 1686
Urzędów Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska janowski Urzędów 1913
Wąwolnica Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska puławski Drzewce[40] 3003
Węgrów Miasto Miasto węgrowski[20] 8522
Wisznice Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska włodawski Horodyszcze[23] 1470
Włodawa Miasto Miasto włodawski 6263
Wohyń Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska radzyński Wohyń 2579
Wojsławice Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska chełmski Wojsławice 2270
Wysokie Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska krasnostawski Wysokie 1041
Zaklików Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska janowski Zaklików 3013
Zamość Miasto Miasto zamojski 19023
Żelechów Miasto Miasto garwoliński[20] 7142
Żółkiewka Wieś w gm. wiejsk. Osada miejska krasnostawski Żółkiewka 2026

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat konstantynowski a jego terytorium włączono do powiatu bialskiego i siedleckiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33).
  2. a b c d 1 kwietnia 1939 r. wyłączono powiaty garwoliński, sokołowski, węgrowski i gminę Irena z powiatu puławskiego (którą przyłączono do powiatu garwolińskiegoDz.U. z 1939 r. nr 14, poz. 82) i włączono je do województwa warszawskiego (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  3. a b 4 marca 1920 r. utworzono powiat miejski w Lublinie (Dz.U. z 1920 r. nr 20, poz. 106), 26 lipca 1922 r. został zniesiony (Dz.U. z 1922 r. nr 56, poz. 510) i ponownie utworzony 12 kwietnia 1928 r. (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 426).
  4. Nadany przez Generalnego Komisarza Ziem Wschodnich.
  5. Obecnie: Janów Lubelski.
  6. Obecna nazwa: Józefów nad Wisłą.
  7. Później jako Kazimierz Dolny.
  8. Wówczas gmina Kodeń składała się z samego Kodnia.
  9. Obecnie: Komarów-Osada.
  10. Obecnie: Komarówka Podlaska.
  11. Obecnie: Kosów Lacki.
  12. Dawniej gmina Podklasztor.
  13. Wówczas gmina Łomazy składała się z samych Łomaz.
  14. Obecnie: Jeziorzany.
  15. Obecnie: Międzyrzec Podlaski.
  16. Obecna nazwa: Opole Lubelskie.
  17. Obecnie: Ostrów Lubelski.
  18. Obecnie: Piaski.
  19. Obecnie: Radzyń Podlaski.
  20. Liczba mieszkańców łącznie z osadą młyńską Rudka.
  21. Obecnie: Sokołów Podlaski.
  22. Dawniej gmina Pawłowice.
  23. Obecna nazwa: Świerże.
  24. Wówczas gmina Kodeń składała się z samego Tarnogrodu.
  25. Obecnie: Tomaszów Lubelski.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Monitor Polski z 1920 r., nr 48 z dn. 28 lutego.
  2. Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
  3. a b Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1.
  4. Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395.
  5. a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IV – Województwo Lubelskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  6. Ordery Odrodzenia Polski i Krzyże Zasługi. Odznaczani zasłużonych osób w Lublinie i Lubelszczyźnie. „Express Lubelski i Wołyński”, s. 4, nr 316 z 15 listopada 1933. 
  7. a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XIII – Województwo Lwowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  8. Motywy do Ukazu do rządzącego Senatu z dnia 1 (13) czerwca 1869 roku (Dziennik Praw Nr 235, tom 69 str. 245).
  9. Zarówno polska i rosyjska nauka przyznaje niemałą w tym rolę poparciu udzielonemu powstaniu styczniowemu. Por. К. Е Ливанцев, Правовой статус городского населения Королевства Польского в XIX в. (до реформы 1866 г.), Правоведение, Министерство высшего и среднего специального образования СССР, Правоведение.N 4, июль-август. -Л.: Изд-во Ленинградского университета, 1979 (ros.).
  10. Dzieje Końskowoli (red.) Ryszard Szczygieł, Końskowolskie Towarzystwo Regionalne, Lublin 1988, s. 97–98.
  11. Dziennik Praw z 1864, Nr 187, tom 62.
  12. Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 40.
  13. a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  14. M.P. z 1919 r. nr 220, poz. 0.
  15. M.P. z 1919 r. nr 229, poz. 0.
  16. M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0.
  17. Dz.U. z 1920 r. nr 19, poz. 91.
  18. Dz.U. z 1920 r. nr 19, poz. 92.
  19. 2 stycznia 1933 gminę przemianowano na gmina Baranów nad Wieprzem (M.P. z 1933 r. nr 1, poz. 1).
  20. a b c d e f g h i j k l m n o p q 1 kwietnia 1939 powiaty garwoliński, sokołowski, węgrowski oraz gminę Irena z powiatu puławskiego (ta ostatnia włączona do powiatu garwolińskiego) przyłączono do woj. warszawskie go (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240, Dz.U. z 1939 r. nr 14, poz. 82).
  21. a b Od 1 stycznia 1923 w powiecie biłgorajskim (Dz.U. z 1922 r. nr 77, poz. 695).
  22. 1 kwietnia 1930 zniesiono gminę Goraj, a jej obszar włączono do gminy Frampol (Dz.U. z 1930 r. nr 23, poz. 215). Rozporządzenie to uchylono kolejnym rozporządzeniem z 29 lipca 1939 (Dz.U. z 1939 r. nr 66, poz. 449); w efekcie zniesienie gminy Goraj zostało mocą wsteczną uchylone.
  23. a b 24 lipca 1928 gminę przemianowano na gmina Wisznice (M.P. z 1928 r. nr 168, poz. 325).
  24. a b c Miejscowość nigdy nie posiadała praw miejskich.
  25. a b c d Prawa miejskie utracone po powstaniu styczniowym przywrócone 22 października 1919, do tego dnia była to osada miejska (M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0).
  26. a b Po zniesieniu powiatu konstantynowskiego z dniem 1 kwietnia 1932 miejscowość przyłączono do powiatu bialskiego w woj. lubelskim (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33).
  27. a b c 31 października 1927 w związku z nadaniem praw miejskich Kazimierzowi (przekształceniu w gminę miejską) i równoczesnym włączeniu do niego pozostałych miejscowości dotychczasowej gminy Kazimierz (oraz dwóch z sąsiedniej gminy Celejów) gmina przestała istnieć (Dz.U. z 1927 r. nr 94, poz. 840).
  28. a b c d e f g h Prawa miejskie utracone po powstaniu styczniowym przywrócone 7 lutego 1919, do tego dnia była to osada miejska (Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140).
  29. 6 czerwca 1929 gminę przemianowano na gmina Komarówka Podlaska (M.P. z 1929 r. nr 128, poz. 318).
  30. Do 9 lipca 1925 (do momentu przyłączenia kilku miejscowości z gminy Puławy) gmina Końskowola składała się z samej Końskowoli (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 474).
  31. Od 1 kwietnia 1927 utworzył odrębną gminę w granicach samej osady o nazwiegmina Łaskarzew-Osada (Dz.U. z 1926 r. nr 127, poz. 748).
  32. a b Po zniesieniu powiatu konstantynowskiego z dniem 1 kwietnia 1932 miejscowość przyłączono do powiatu siedleckiego w woj. lubelskim (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33).
  33. 5 czerwca 1929 gminę przemianowano na gmina Michów-Lubartowski (M.P. z 1929 r. nr 127, poz. 315), następnie gmina Michów.
  34. a b Prawa miejskie utracone po powstaniu styczniowym przywrócone 13 października 1919, do tego dnia była to osada miejska (M.P. z 1919 r. nr 229, poz. 0).
  35. Od 1 stycznia 1923 w powiecie włodawskim (Dz.U. z 1922 r. nr 99, poz. 912).
  36. 20 sierpnia 1927 gminę przemianowano na gmina Wołoskowola (M.P. z 1927 r. nr 189, poz. 479).
  37. Group=„uwaga” Obecnie: Stoczek Łukowski.
  38. 1 kwietnia 1929 weszła w skład nowo utworzonej gminy Tarnogóra (Dz.U. z 1929 r. nr 11, poz. 89).
  39. 18 grudnia 1925 gminę przemianowano na gmina Uchanie (M.P. z 1925 r. nr 293, poz. 1240).
  40. 9 kwietnia 1929 gminę przemianowano na gmina Wąwolnica (M.P. z 1929 r. nr 82, poz. 182).