Katedra w Luleå
65°34′58″N 22°08′57″E/65,582778 22,149167| katedra i kościół parafialny | |||||||||||||||
 Katedra w Luleå | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Luleå | ||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| diecezja |
Luleå domkyrkoförsamling | ||||||||||||||
| Imię | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Norrbotten  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Szwecji  | |||||||||||||||
| 65°34′58″N 22°08′57″E/65,582778 22,149167
| |||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||
Katedra w Luleå (szw. Luleå domkyrka) – kościół katedralny w Luleå.
Świątynia należy Kościoła Szwecji. Jest siedzibą luterańskich biskupów diecezji Luleå. Katedra w Luleå jest najmłodszą a zarazem najdalej na północy położoną katedrą Szwecji.
Katedra ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ została wzniesiona do końca 1939 (3 §)[1].
Historia i architektura[edytuj | edytuj kod]
Katedra została zbudowana (jako zwykły kościół) na wcześniejszego kościoła Gustawa (szw. Gustavskyrkan), wzniesionego w 1790 na miejscu jeszcze wcześniejszego, drewnianego, konsekrowanego w 1667.
Kościół Gustawa spłonął w wielkim pożarze, jaki ogarnął miasto w 1887. Zaraz potem zaczęto budować nowy kościół. Został on wzniesiony z cegły w stylu neogotyckim według planów architekta Adolfa Emila Melandera ze Sztokholmu i poświęcony w 1893. Otrzymał wezwanie Oskara Fryderyka na cześć króla Szwecji Oskara II. Kościół ten zyskał status katedry z chwilą utworzenia diecezji w Luleå w 1904.
Katedra miała pierwotnie we wnętrzu bogatą, gotycką snycerkę, którą w latach 30. XX w. usunięto, uważając ją za zbyt mroczną; wykonano nową, jaśniejszą dekorację w duchu modernizmu według planów architekta Knuta Nordenskjölda. Malowidła na ścianach i na sklepieniu zostały usunięte a wnętrze pomalowano na biało. Resztki dawnej dekoracji pozostały tylko przy wejściu do świątyni.
W latach 80. dokonano kolejnej renowacji pod nadzorem architekta Bertila Franklina. Dano wówczas nieco cieplejsze barwy, m.in. balustradę na emporze pomalowano na czerwono i żółto.
W 2004 zakończyła się ostatnia jak dotąd renowacja świątyni; przywrócono wówczas południową emporę z pomieszczeniem poniżej niej, zbudowano tzw. izbę narzeczonych a w nawie środkowej zawieszono duży, ozdobny żyrandol.
Architektura i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Katedra w Luleå jest zbudowana na planie krzyża łacińskiego w formie bazyliki z transeptem. Ma 54 m długości i 35 m szerokości. Jej wieża wznosi się na wysokość 67 m[2].
Witraże w oknach absydy przedstawiające apostołów pochodzą z 1893. Z tego samego roku pochodzi też ołtarz główny, namalowany przez G. Lindberga. Przedstawia on w sposób symboliczny poszukiwanie Jezusa przez ludzi w różnym wieku.
Krucyfiks triumfalny jest dziełem Carla Fagerberga. Ambonę katedralną zdobią rzeźby Chrystusa, Mojżesza i Marcina Lutra. Pokryta reliefami chrzcielnica pochodzi z 1937.
Organy zostały zbudowane przez firmę Grönlunds orgelfirma w latach 80. XX w.
W katedrze znajdują się też obrazy apostołów Północy: misjonarza Stenfinna i św. Ansgara.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sveriges riksdag: Svensk författningssamling (SFS) Lag (1988:950) om kulturminnen m.m.. [dostęp 2012-02-26]. (szw.).
- ↑ Emporis: Luleå domkyrka. [dostęp 2010-02-21]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- praca zbiorowa: Våra kyrkor. Västervik: Klarkullens Förlag AB, 1990. ISBN 91-971561-08. (szw.).