Korkoząb czarniawy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
korkoząb czarniawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Phellodon niger (Fr.) P. Karst. Revue mycol., Toulouse 3(no. 9): 19 (1881) | |
_P._Karst_379499.jpg)
_P._Karst_379502.jpg)
Korkoząb czarniawy (Phellodon niger (Fr.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellodon, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1815 r. Elias Fries nadając mu nazwę Hydnum nigrum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1881 r. Petter Adolf Karsten[1].
Ma 16 synonimów. Niektóre z nich:
- Calodon niger (Fr.) Quél. 1886
- Hydnum nigrum Fr. 1815
- Phellodon niger var. macrosporus J.Aug. Schmitt 2020[2].
Józef Jundziłł w 1830 r. nadał mu polską nazwę kolczak czarny. W 1983 r. Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda zmienili ją na korkoząb czarniawy[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 30–55 mm. Powierzchnia gładka, błyszcząca, chropowata i pomarszczona w stronę środka, prążkowana i strefowana, ciemnobrązowa do czarniawej z jaśniejszą strefą na brzegu[4].
Wysokość 15–40 mm, średnica 5–12 mm. Kształt nieregularny: na wierzchołku cylindryczny, poniżej maczugowaty do bulwiastego. Powierzchnia oprószona, ciemnobrązowa[4].
Kolczasty. Kolce drobne o barwie szarawej z fiołkowym odcieniem[4].
Twardy, cienki, w kapeluszu czarny, co jest charakterystyczną cechą tego gatunku. Po wysuszeniu pachnie kozieradką[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki szkliste; 3,6–4 × 2,7–3,1 μm; pokryte krótkimi kolcami. Podstawki maczugowate, 4 zarodnikowe. Pleurocystyd brak. System strzępkowy monomityczny[4].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Australii i niektórych wyspach. W Europie jest rozprzestrzeniony od Pirenejów po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego. Brak go na Bałkanach[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 6 stanowisk podanych w latach 1889–1965[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Estonii, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Holandii[3].
Grzyb naziemny występujący w lasach iglastych. Owocniki wytwarza zazwyczaj od sierpnia do października[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-04-06].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Phellodon niger [online] [dostęp 2022-04-08].
- ↑ Miejsca występowania Phellodon niger na świecie (mapa) [online] [dostęp 2022-04-06].
- ↑ Aktualne stanowiska korkozęba czarniawego w Polsce [online] [dostęp 2022-04-03].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.