Krasnoczubek ognisty
| Coryphospingus cucullatus[1] | |||
| (P. L. Statius Müller, 1776) | |||
_male_(30975133753).jpg) Samiec | |||
;_Restinga_de_Bertioga_State_Park,_S%C3%A3o_Paulo,_Brazil.jpg) Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krasnoczubek ognisty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 występuje przez cały rok poza sezonem lęgowym | |||
Krasnoczubek ognisty[3] (dawna nazwa ze starszej wersji Kompletnej listy ptaków świata: lanio ognisty[4]; Coryphospingus cucullatus) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Zamieszkuje Amerykę Południową. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Philipp Müller w 1776. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Fringilla cucullata. Holotyp pochodził z Kajenny[5]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza krasnoczubka ognistego w rodzaju Coryphospingus; wyróżnia 3 podgatunki[6]. Ptaki występujące w południowych rubieżach zasięgu C. c. fargoi były opisane jako C. c. araguira, jednak różnice te uznano za zbyt małe, by wydzielić na ich podstawie nowy podgatunek[7].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
IOC wyróżnia następujące podgatunki[6]:
- C. c. cucullatus (Statius Müller, PL, 1776) – Gujana i północno-wschodnia Brazylia (wschodni stan Pará); istnieją stare doniesienia z Surinamu[7]
- C. c. rubescens (Swainson, 1825) – centralna i południowa Brazylia (na południe od południowego Mato Grosso, południowy stan Goiás, zachodni Minas Gerais, São Paulo), wschodni Paragwaj, północno-wschodnia Argentyna na wschód od Parany i Urugwaj[7]
- C. c. fargoi Brodkorb, 1938 – południowy Ekwador (prowincja Zamora-Chinchipe i południowa Morona-Santiago), północno-zachodnie i południowo-wschodnie Peru (górna dolina Marañón i dolina Urubamba), Boliwia (departamenty: La Paz, południowy Beni, Cochabamba, Santa Cruz, Chuquisaca i Tarija), zachodni Paragwaj, północna Argentyna (na południe po prowincje: La Rioja, San Luis, La Pampa i północną prowincję Buenos Aires)[7]
Ptaki te występują również podczas zimy na obszarze od Boliwii na wschód po wschodnio-centralną Brazylię (północno-zachodni stan Minas Gerais); nie jest jasne, do jakiego podgatunku przynależą[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 13,5 cm, z czego na ogon przypada do 57 mm. Masa ciała to 11–18 g. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U samca upierzenie jest ciemnobrązowe. Widoczny jest czub, czerwony, czarno obramowany. Grzbiet, pokrywy i sterówki brązowe. Samicę wyróżnia skromniejsze, bardziej brązowe upierzenie; nie ma czuba. Tęczówka ciemna, występuje biała obrączka oczna. Nogi ciemne[8].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem tych ptaków są suche zakrzewione obszary[7]. Unikają środowisk ludzkich. Są to ptaki płochliwe i nieufne[8]. Żerują na ziemi, jednak brak dokładnych danych o składzie ich pożywienia[7]. W okresie lęgowym terytorialne[8].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy trwa głównie od listopada do lutego. Gniazdo w kształcie kubka zbudowane jest z gałązek, łodyg winorośli, suchych traw, porostów, części liści i pajęczej sieci[7]. U badanych ptaków z południowo-wschodniej Brazylii zewnętrzna średnica gniazda wynosiła około 6,5–8 cm[9]. W niewoli zniesienie liczy 4–6 jaj. Inkubacja trwa około 11 dni. Młode, karmione przez obydwa ptaki z pary, opuszczają gniazdo po blisko 12 dniach życia[8].
U wolno żyjących ptaków badanych w południowo-wschodniej Brazylii (obserwowano 16 par) zniesienie liczyło 2 lub 3 jaja. Ich średnie wymiary wynosiły: 19,26 ± 0,7 mm, szerokość 14,03 ± 0,23 mm, natomiast masa 1,9 ± 0,17 g. Inkubacja trwała 11,27 ± 0,47 dnia, a młode przebywały w gnieździe 12 ± 0,89 dni po wykluciu. Tylko samica wysiadywała; młode karmiły obydwa ptaki z pary, jednak samiec robił to rzadziej. Sukces lęgowy badany w okresie od rozpoczęcia inkubacji po opierzenie się młodych wyniósł 28,2%[9].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje krasnoczubka ognistego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[10]. Po raz pierwszy w niewoli ptaki te rozmnożono we Francji[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Coryphospingus cucullatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Coryphospingus cucullatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tachyphoninae Bonaparte, 1853 - żałobniki - Ornamented tanagers (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-14].
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tachyphoninae Bonaparte, 1853 - żałobniki - Ornamented tanagers (wersja: 2014-03-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2014-09-10].
- ↑ Philipp Ludwig Statius Muller: Des Ritters Carl von Linnâe. T. Suppl.. 1776, s. 166.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Jaramillo, A.: Red-crested Finch (Coryphospingus cucullatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-10-11].
- ↑ a b c d Manfred Uglorz: Atlas ptaków ozdobnych. Warszawa: SBM, 2017, s. 56–57. ISBN 978-83-8059-321-3.
- ↑ a b Paulo V.Q. Zima & Mercival R. Francisco. Reproductive behavior of the Red-crested Finch Coryphospingus cucullatus (Aves: Thraupidae) in southeastern Brazil. „Zoologia”. 33 (4). ISSN 1984-4689.
- ↑ Species factsheet: Coryphospingus cucullatus. BirdLife International. [dostęp 2021-03-14].
- ↑ Jeffrey Trollope: The Care and Breeding of Seedeating Birds: Finches and Allied Species--Doves, Quail, and Hemipodes. Blandford Press, 1983, s. 101.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).