Lacantunia enigmatica
| Lacantunia enigmatica[1] | |
| Rodiles-Hernández, Hendrickson & Lundberg, 2005 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Lacantuniidae |
| Rodzaj |
Lacantunia |
| Gatunek |
Lacantunia enigmatica |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Lacantunia enigmatica Rodiles-Hernández, Hendrickson & Lundberg, 2005 | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Lacantunia enigmatica – gatunek słodkowodnej ryby sumokształtnej (Siluriformes) z południowego Meksyku, osiągający ok. 40 cm długości, powszechnie poławiany przez lokalną ludność. Pomimo osiąganych rozmiarów i lokalnej popularności umknął uwadze ichtiologów i został odkryty dla nauki dopiero w 1996, a opisany w 2005. Ze względu na cechy anatomiczne odróżniające go od pozostałych sumokształtnych, uważany jest za gatunek, który może reprezentować bardzo starą ewolucyjnie grupę ryb, być może z wczesnego trzeciorzędu, i stanowi biogeograficzną zagadkę mezoamerykańskiej fauny.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Występuje w stosunkowo dobrze poznanym dorzeczu Usumacinta, w rzekach Lacantún i Lacanjá. Ryby te zamieszkują głębokie do 18 m kanały rzeczne i baseny ze skałami i silnymi prądami wirowymi. Kilka okazów znaleziono w ujściach strumieni[3]. Poławiano je zarówno przy wysokim, jak i niskim poziomie wód, głównie w nocy[3].
Odkrycie i opis naukowy[edytuj | edytuj kod]
Uwagę naukowców zwróciły okazy złowione w 1996 przez meksykańskiego ichtiologa R. Rodiles-Hernándeza w rzece Lacantún na granicy stanu Chiapas i Gwatemali. Chociaż Lacantunia wykazuje powierzchowne podobieństwo do północnoamerykańskich sumikowatych (Ictaluridae), Rodiles i dwaj amerykańscy naukowcy D. A. Hendrickson i J. G. Lundberg – po przeprowadzeniu szczegółowych badań morfologicznych – uznali, że odkryty gatunek ma wiele unikalnych, autapomorficznych cech i nie można zaliczyć go ani do sumikowatych, ani do żadnej z pozostałych rodzin ryb sumokształtnych. W 2005 roku ci trzej ichtiolodzy wraz z J. M. Humphriesem z University of Texas at Austin opublikowali pracę, w której opisali nowy gatunek, utworzyli dlań monotypowy rodzaj Lacantunia oraz nową, monotypową rodzinę Lacantuniidae[3] w obrębie ryb sumokształtnych. Nazwa rodzaju nawiązuje do miejsca odkrycia, a epitet gatunkowy enigmatica (kłopotliwy lub niewytłumaczalny) do nieoczekiwanego odkrycia, niejasnych relacji pokrewieństwa i pochodzenia odkrytego suma[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Lacantunia enigmatica jest diagnozowana przez pięć wyraźnie autapomorficznych i anatomicznie złożonych struktur, w tym w kształcie czaszki zwierzęcia, w budowie mięśni szczęki i pęcherza pławnego. W budowie zewnętrznej wyróżnia się następującymi cechami: nozdrza są ustawione daleko od siebie, występują wąsiki nosowe, wąsiki szczękowe umieszczone są nad wargami daleko od kącika ust, płetwa ogonowa jest zaokrąglona, w płetwie grzbietowej obecne są 2 twarde promienie.
Osiąga do 42 cm długości standardowej (SL)[4]. Lacantunia enigmatica żywi się głównie krabami, krewetkami, małymi rybami i dużymi, twardymi nasionami roślin[3].
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie badań morfologicznych nie udało się ustalić relacji pokrewieństwa L. enigmatica z innymi rybami. Szeroko zakrojone badania molekularne wskazują na relacje pokrewieństwa z afrykańskimi sumami z kladu obejmującego rodziny Claroteidae i Auchenoglanididae, od których Lacantunia oddzieliła się w późnej kredzie[5]. Jeśli te sugestie[6] zostaną potwierdzone w dalszych badaniach, pozostanie zagadką, w jaki sposób słodkowodni przodkowie Lacantunia enigmatica przedostali się z Afryki do Ameryki Środkowej.
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
W swoim naturalnym środowisku sum ten jest powszechnie łowiony przez ludzi w celach konsumpcyjnych. Przez lokalną ludność nazywany jest madre de juil, co oznacza "matka Rhamdii" – innego lokalnie występującego suma[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lacantunia enigmatica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ J. Schmitter-Soto, Lacantunia enigmatica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-10-27] (ang.).
- ↑ a b c d e f R. Rodiles-Hernández i inni, ''Lacantunia enigmatica'' (Teleostei: Siluriformes) a new and phylogenetically puzzling freshwater fish from Mesoamerica [PDF], „Zootaxa”, 1000, 2005, s. 1–24, ISSN 1175-5334 (ang.).
- ↑ Lacantunia enigmatica. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 22 września 2018]
- ↑ J. G. Lundberg, J. P. Sullivan, . Rodiles-Hernández, D. A. Hendrickson. Discovery of African roots for the Mesoamerican Chiapas catfish, Lacantunia enigmatica, requires an ancient intercontinental passage. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 156, s. 39–53, czerwiec 2007. DOI: 10.1635/0097-3157%282007%29156%5B39%3ADOARFT%5D2.0.CO%3B2.
- ↑ J. S. Nelson, T. C. Grande, M. V. H. Wilson: Fishes of the World. Wyd. 5. John Wiley & Sons, 2016. ISBN 978-1-118-34233-6. (ang.).