Malgré-nous

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Malgré-nous (pol. Wbrew naszej woli) – określenie na Alzatczyków i Lotaryńczyków (z departamentu Mozela) siłą wcielonych do Wehrmachtu.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pomnik poświęcony Malgré-nous niedaleko Obernai

Po zawieszeniu broni z 22 czerwca 1940 Alzacja i Lotaryngia wraz z całą północną Francją znalazła się pod okupacją niemiecką[1]. 18 października 1940 Adolf Hitler podpisał dekret o aneksji Alzacji i Mozeli[2].

Do 1942 roku Niemcy głosiły, że nie potrzebują Alzatczyków i Lotaryńczyków, aby wygrać wojnę. Jednakże goebbelsowska propaganda zachęcała młodych mieszkańców wcielonych terenów, aby ochotniczo zaciągali się do Wehrmachtu, lecz apele te pozostawały bez odzewu. Wiosną 1942 roku gauleiter Alzacji Robert Wagner przekonał Hitlera do wprowadzenia obowiązkowej służby wojskowej, która weszła w życie 25 sierpnia 1942. Gauleiter Lotaryngii Josef Bürckel, który wprowadził obowiązkową służbę wojskową 19 sierpnia, oświadczył również, bez hipokryzji, iż Lotaryńczycy, którzy nie czują się Niemcami, mogą wystąpić przed 5 września o wydalenie do Francji. Liczba wniosków przerosła wszelkie oczekiwania, na skutek czego Bürckel wycofał się ze swojej obietnicy, ogłaszając jednocześnie, że uchylający się od służby zostaną deportowani do obozów koncentracyjnych[3].

Większość Malgré-nous została przydzielona do Wehrmachtu, lecz wielu trafiło do Waffen-SS. Decyzja o wcielaniu Alzatczyków, Lotaryńczyków, Luksemburczyków i Belgów do Waffen-SS wynikała z dużych strat ponoszonych przez tę formację.

W sumie powołano pod broń 103 tysiące Alzatczyków i 31 tysięcy Lotaryńczyków, którzy walczyli głównie na froncie wschodnim. Pojmani przez Rosjan byli internowani w obozie jenieckim w Tambowie[4]. Tylko niektórzy walczyli na zachodzie w 2. Dywizji Pancernej SS „Das Reich”.

Niektórzy Malgré-nous pomagali swoim rodakom, kiedy mieli taką możliwość, np. François Mutschler uratował życie 13 zakładników w Pontaubault w Normandii[5].

Dezercja i niewola[edytuj | edytuj kod]

W przypadku dezercji Malgré-nous III Rzesza stosowała odpowiedzialność rodzinną (Sippenhaft). Rodziny dezerterów były zsyłane do obozów koncentracyjnych. Nazistowskie Niemcy nie tworzyły oddziałów złożonych wyłącznie z Alzatczyków bądź Lotaryńczyków, służyli oni w jednostkach niemieckich, gdzie panowała żelazna dyscyplina. Wśród tych, którzy mimo wszystko dezerterowali, wielu zostało ponownie schwytanych przez Niemców i rozstrzelanych za „zdradę niemieckiej ojczyzny”.

Na froncie zachodnim Malgré-nous, którzy dezerterowali, aby się poddać aliantom, byli osadzani w obozach jenieckich i traktowani na równi z jeńcami niemieckimi, którzy nie kryli pogardy dla „zdrajców ojczyzny”. Upokorzeni nie tylko przez dwie klęski: Francji w 1940 i Niemiec w 1945, Alzatczycy i Lotaryńczycy byli dodatkowo krzywdzeni niesłusznymi zarzutami podwójnej zdrady Francji de Gaulle’a i Niemiec Hitlera[6].

Na wschodzie Malgré-nous pojmani przez Armię Czerwoną byli przetrzymywani w obozie nr 188 w Tambowie. Zostali zwolnieni w większości jesienią 1945, lecz część z nich spędziła jeszcze wiele lat w radzieckiej niewoli, oskarżona o zbrodnie wojenne. Ostatnim zwolnionym był Jean-Jacques Remetter, który powrócił do ojczyzny w 1955[7]. Niektórzy dezerterowali z Wehrmachtu, aby poddać się Armii Czerwonej i dołączyć do Wolnych Francuzów. Sowieci, nieznający dramatycznej sytuacji Alzatczyków i Lotaryńczyków, traktowali ich jak dezerterów lub szpiegów i rozstrzeliwali[8].

Powrót do Francji[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu wojny Malgré-nous byli uważani przez niektórych Francuzów za zdrajców bądź zwolenników nazizmu[9], ostro krytykowała ich także Francuska Partia Komunistyczna za opisywanie warunków w radzieckich obozach.

Bilans[edytuj | edytuj kod]

Malgré-nous stanowili 1% niemieckich sił zbrojnych w II wojnie światowej. Ze 134 tysięcy, 40 tysięcy zginęło, 30 tysięcy odniosło rany, a 10 tysięcy zostało inwalidami[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jäckel 1968 ↓.
  2. ↑ Jäckel 1968 ↓, s. 123–124.
  3. ↑ Lorraine 1945 ↓, s. 286.
  4. ↑ Malgré-Eux dans l’armée allemande; Les incorporés de force mosellans 1942-1945, exposition sur les „Malgré-Eux” aux Archives départementales de la Moselle.
  5. ↑ L’Espace François-Mutschler a été inauguré. ouest-france.fr, 2013-10-16. [dostęp 2017-01-13]. (fr.).
  6. ↑ Les incorporations. mosellehumiliee.com. [dostęp 2017-01-13]. (fr.).
  7. ↑ Gaël Moullec, Le GUPVI-NKVD, Le Komintern et les « Malgré-nous », Cahiers du Monde russe, kwiecień 2001, 677 (11 du PDF), Le GUPVI-NKVD, Le Komintern et les « Malgré-nous » [dostęp 2016-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2009-11-20].
  8. ↑ Quatre Alsaciens exécutés par les Soviétiques. [dostęp 2017-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-10)]. (fr.).
  9. ↑ Vonau 2005 ↓.
  10. ↑ Vonau 2003 ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Eberhard Jäckel: La France dans l’Europe de Hitler. Fayard, 1968.
  • Jacques Lorraine: 'Les Allemands en France. Alger-Oran: du Désert, 1945.
  • Jean-Laurent Vonau: L’épuration en Alsace. La face méconnue de la Libération 1944-1953. Strasbourg: Editions du Rhin, 2005.
  • Jean-Laurent Vonau: Le procès de Bordeaux. Les Malgré-nous et le drame d’Oradour. Strasbourg: La Nuée Bleue, 2003.
  • P. Keller, Au temps de Staline, à la recherche des prisonniers libérés en URSS, éditions du Scorpion, 1960
  • Georges Gilbert Nonnenmacher, La Grande Honte, 1965 (concernant l’aspect juridique)
  • Guy Sajer, Le Soldat oublié, Éditions Robert Laffont|Robert Laffont, 1967 (histoire d’un engagé volontaire franco-allemand)
  • Robert Bour, Un Lorrain dans la Kriegsmarine, Éditions France Empire, 1977.
  • Jules Dauendorffer (préface de Jean Laurain), J’étais un „malgré nous”, récit de guerre, 1939-1945, Oberdorff: J. Dauendorffer, 1982 (prix Erckmann-Chatrian)
  • Jules Dauendorffer, les « malgre-nous » mosellans, 1983.
  • Georges Sommer, Et le vaincu se retrouva vainqueur, Geispolsheim, 1989. (Mémoires écrites et illustrées par l’auteur) (récit d’un malgré nous alsacien sur son expérience dans la wehrmacht rédigé 40 ans après l’ avoir vécu).
  • Pierre Rigoulot, La Tragédie des Malgré-nous ; Tambov, le camp des Français, éditions Denoël, 1990
  • Eugène Philipps, Le Pont, 1991 (le récit d’un ancien Malgré-nous et ses problèmes dans ses rapports avec ses camarades allemands dû à son incorporation de force)
  • René Rohr, Ma retraite de Russie avec la Wehrmacht. Éditions du Rhin, 1991 ISBN 2-86339-076-7, 217 pages
  • Joseph Bernhaupt, Nous n’avions pas vingt ans ou Le drame séculaire des Malgré Nous, éditions Serpenoise, Metz, 1994
  • Eugène Riedweg, Les Malgré-nous ; Histoire de l’incorporation de force des Alsaciens-Mosellans dans l’armée allemande, éditions du Rhin, 1995
  • Patricia Scharff, Guillaume Weber, un Malgré-nous, Serpenoise, 2002
  • Georges Starcky, Malgré nous !. Éditions France-Empire, juin 2004 ISBN 2-7048-0756-6, 266 pages
  • Catherine Lechner, Alsace-Lorraine. Histoire d’une tragédie oubliée, Séguier, 2004
  • Ami Hebdo, Comprendre l’incorporation de force: les jeunes d’Alsace et de Moselle dans l’Armée allemande, Strasbourg, 2005
  • Mady Fehlmann Blackburn, Malgré-nous, Alsaciens, français de cœur, soldats d’Hitler, Velours, 2006
  • Nicolas Mengus, André Hugel, Entre deux fronts, volumes 1(2006) et 2 (2008), éditions Pierron, 2006-2008
  • Gaël Moullec, Alliés ou ennemis? Le GUPVI-NKVD, le Komintern et les « Malgré-nous ». Le destin des prisonniers de guerre français en URSS (1942-1955). Cahiers du monde russe, 2001, tom 22
  • André Sondag, Avant que l’aube ne renaisse, édition Thélès, 2010

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Malgré-nous&oldid=68144678”