Megalania
| Varanus priscus | |||
| (Owen, 1859) | |||
 Szkielet megalanii w Melbourne Museum | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
megalania | ||
| Synonimy | |||
| |||
Megalania (Varanus priscus) – gatunek warana, przedstawiciel megafauny, żyjący w plejstocenie na terenach Australii, wymarły prawdopodobnie około 40 tys. lat temu[1]. Najnowsze znalezione szczątki mają około 50 tys. lat[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Megalania była bardzo podobna do warana z Komodo, chociaż trochę dłuższa i bardziej masywna z proporcjonalnie krótszym ogonem. Miała bardziej zakrzywione i szerzej rozstawiane zęby. Stopy kończyły się wielkimi pazurami[potrzebny przypis]. Posiadała niewielki grzebień na czaszce, który utworzył się na kościach czołowych[2].
Ralph Molnar szacuje maksymalne rozmiary megalanii na 7–7,9 m długości i masę 1,94 t (przy przeciętnej około 320 kg)[3]. Badania Stephena Wroe oceniają maksymalną długość megalanii na 4,5 m, a masę na 331 kg[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Megalania została opisana w 1859 roku przez Richarda Owena i zaklasyfikowana do rodzaju Megalania[5]. Obecnie większość naukowców sugeruje jednak, że zwierzę to – podobnie jak współczesne warany – należało do rodzaju Varanus, a rodzaj Megalania uznaje za jego młodszy synonim[6]. Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Jasona Heada i współpracowników najbliższym krewnym megalanii jest waran z Komodo[7].
Paleobiologia i paleoekologia[edytuj | edytuj kod]
Jak większość waranów była drapieżnikiem. Prawdopodobnie podobnie do warana z Komodo polowała z zasadzki na zdobycz dwukrotnie przewyższającą jej masę. Niektórzy sugerują, że była w stanie zabijać również zwierzęta o wiele większe, jak np. olbrzymi torbacz Diprotodon[8] – inni pozostają sceptyczni, zgadzają się jednak, że zjadała padlinę diprotodonów[9]. Analizy porównawcze czaszek megalanii i warana z Komodo sugerują, że podobnie jak mniejszy krewny megalania również była jadowita – jeśli hipoteza ta jest prawidłowa, Varanus priscus byłby największym znanym zwierzęciem jadowitym[10].
Jej środowiskiem życia były prawdopodobnie otwarte polany i łąki[8].
Skamieniałości megalanii – nigdy w formie kompletnego szkieletu – znajdowano w Australii Południowej, Queensland i Nowej Południowej Walii.
Megalania w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Skamieniałe szczątki i rekonstrukcje można obejrzeć w Monash Science Centre, Monash University, Clayton in Victoria State i w Wonambi Fossil Centre, Naracoorte Caves National Park – Australia Południowa.
Według niepotwierdzonych pogłosek, jeszcze dziś można spotkać to monstrualne zwierzę w dzikich rejonach Australii i Nowej Gwinei[11] – nie ma jednak na to żadnych naukowych dowodów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Temporal overlap of humans and giant lizards (Varanidae; Squamata) in Pleistocene Australia, „Quaternary Science Reviews”, 125, 2015, s. 98–105, DOI: 10.1016/j.quascirev.2015.08.013, ISSN 0277-3791 [dostęp 2021-01-14] (ang.).
- ↑ Eric R. Pianka, Dennis R. King, Ruth Allen King, Varanoid Lizards of the World, wyd. 2004, Indiana University Press, s. 45, DOI: 10.2307/j.ctt2005wjp, ISBN 978-0-253-01369-9, JSTOR: j.ctt2005wjp.
- ↑ Ralph E. Molnar: Dragons in the Dust: The paleobiology of the giant monitor lizard Megalania. Indiana University Press, 2004. ISBN 978-0-253-34374-1.
- ↑ Stephen Wroe. A review of terrestrial mammalian and reptilian carnivore ecology in Australian fossil faunas, and factors influencing their diversity: the myth of reptilian domination and its broader ramifications. „Australian Journal of Zoology”. 50 (1), s. 1–24, 2002. DOI: 10.1071/ZO01053. (ang.).
- ↑ Richard Owen. Description of some remains of a gigantic land-lizard (Megalania prisca Owen) from Australia. „Philosophical Transactions of the Royal Society of London”. 149, s. 43–48, 1859. DOI: 10.1098/rstl.1859.0002. (ang.).
- ↑ Mikko Haaramo: Varanidae: genus Varanus. Mikko's Phylogeny Archive. [dostęp 2010-07-23]. (ang.).
- ↑ Jason J. Head, Paul M. Barrett, Emily J. Rayfield, Neurocranial osteology and systematic relationships of Varanus (Megalania) prisca Owen, 1859 (Squamata: Varanidae), „Zoological Journal of the Linnean Society”, 155 (2), 2009, s. 445–457, DOI: 10.1111/j.1096-3642.2008.00448.x, ISSN 0024-4082 [dostęp 2021-01-14] (ang.).
- ↑ a b Megalania, giant ripper lizard. BBC – Science & Nature. [dostęp 2010-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-26)]. (ang.).
- ↑ Megalania prisca, [w:] Prehistoric Life – Ice Age Animals in Australia [online], Museum Victoria [dostęp 2010-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-05-22] (ang.).
- ↑ Bryan G. Fry i inni, A central role for venom in predation by Varanus komodoensis (Komodo Dragon) and the extinct giant Varanus (Megalania) priscus, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 106 (22), 2009, s. 8969–8974, DOI: 10.1073/pnas.0810883106, ISSN 0027-8424, PMID: 19451641 [dostęp 2021-01-14] (ang.).
- ↑ Aaron Justice: Megalania Prisca: Dragon of the Australian Outback. Cryptozoology.com. [dostęp 2010-07-23]. (ang.).