Michał Czacki
 Michał Czacki (1797-1860) | |
| Data i miejsce urodzenia |
1797 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 lutego 1860 |
| Przyczyna śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
żołnierz, właściciel ziemski |
| Odznaczenia | |
| |
Michał Mikołaj Czacki herbu Świnka (ur. 1797 w Złoczowie na Wołyniu, zm. 16 lutego 1860 we Lwowie) – marszałek szlachty wołyńskiej, spiskowiec, oficer powstania listopadowego, kawaler Złotego Krzyża Orderu Virtuti Militari.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się z ojca Dominika Czackiego i matki Reginy z Gutkowskich Czackiej[2]. Ukończył Szkołę Podchorążych Jazdy, następnie służył jako podporucznik szwadronu ułanów gwardii. 29 września 1817 wziął dymisję „dla interesów familijnych”[3] i osiadł w majątku rodzinnym. W 1826 został wybrany marszałkiem szlachty wołyńskiej. Był jednym z najczynniejszych spiskowców na terenie Wołynia w latach poprzedzających wybuch powstania listopadowego[4].
Po wybuchu powstania Czacki podjął próby zorganizowania oddziałów zbrojnych na Wołyniu, jednak na skutek oporu miejscowej szlachty nie odniosły one większego skutku[3]. Dopiero po wkroczeniu wojsk gen. Józefa Dwernickiego (IV 1831), Czacki wstąpił wraz z kilkunastoma (lub kilkudziesięcioma[5]) obywatelami do korpusu generała. W Drużkopolu[6] Dwernicki mianował Czackiego regimentarzem województwa wołyńskiego[3].
Michał Czacki brał udział w bitwie pod Boremlem (18-19 IV), za co otrzymał Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari[3][7]. W obliczu upadku powstania na Wołyniu, 27 kwietnia przekroczył granicę austriacką. W Galicji został internowany, jednak wkrótce zbiegł i przedostał się do Królestwa Polskiego[3]. Wódz Naczelny, gen. Jan Skrzynecki mianował Czackiego pułkownikiem i przydzielił do sztabu gen. Wojciecha Chrzanowskiego. Następnie został ponownie skierowany do Zamościa[5] i na granicę wołyńską - odcięty od swojego oddziału został zmuszony do powtórnego przejścia na teren Galicji[3].
Majątek boremelski Czackiego (wart 4 mln zł[7]) został skonfiskowany, a pałac Czackich w Boremlu uległ ruinie, co spowodowało, że Michał Czacki pozostał w Galicji (według starszych relacji, emigrował na krótko do Francji[4][8]). Nabył Świstelniki[8][9] w obwodzie brzeżańskim. Był trzykrotnie żonaty[10]: z Teklą Pilichowską (od 21 X 1817), następnie z Franciszką Jałowicką (od ok. 1830) i Konstancją Sułkowską (od 1852). Dochował się sześciu córek.
Na Michale Czackim wygasła boremelska linia rodu Czackich[4]. Gen. Józef Dwernicki w swoich pamiętnikach opisywał Czackiego, jako "z poświęceniem majątku i życia walczącego za sprawę ojczyzny"[11]; natomiast w raportach wojskowych przypisywał postawie Czackiego duży wpływ na zwycięski przebieg bitwy boremelskiej[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ H. Kunaszowski, Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego: zebrane na pamiątkę obchodu jubileuszowego pięćdziesięcioletniej rocznicy tego powstania, Lwów 1880, s. 15
- ↑ Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. I, Warszawa 1995, s. 317.
- ↑ a b c d e f Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. I, Warszawa 1995, s. 318.
- ↑ a b c Źródło informacji: Ftp://dig.com.pl/s045 popr.pdf
- ↑ a b c Hieronim Kunaszowski, Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego: zebrane na pamiątkę obchodu jubileuszowego pięćdziesięcioletniej rocznicy tego powstania, Lwów 1880, s. 14.
- ↑ Boremelskie boje, [w:] Stefan Przewalski, Rocznik Wołyński, t. II, 1931, s. 196.
- ↑ a b Grzegorz Rąkowski, Wołyń, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2005, ISBN 978-83-89188-32-8 [dostęp 2018-04-29] (pol.).
- ↑ a b Hieronim Kunaszowski, Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego: zebrane na pamiątkę obchodu jubileuszowego pięćdziesięcioletniej rocznicy tego powstania, Lwów 1880, s. 15.
- ↑ Obecnie rejon rohatyński
- ↑ Marek Minakowski, Michał Mikołaj Czacki z Czacza h. Świnka [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2018-04-29].
- ↑ Józef Dwernicki, Pamiętniki, Lwów 1870, s. 103.