Mleczaj pępówkowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj pępówkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius omphaliformis Romagn. Bull. trimest. Soc. mycol. Fr. 90(2): 146 (1974) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Mleczaj pępówkowy (Lactarius omphaliformis Romagn.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1974 r. Henri Charles Louis Romagnesi, według Index Fungorum jednak jest to takson niepewny[1]. Różnie był interpretowany przez mykologów., często podawano go pod nazwą Lactarius tabidus[2].
Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1998 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1–3,5 cm, początkowo stożkowaty, potem płaski, na koniec wklęsły z małym garbkiem. Brzeg czasami odgięty do góry, w starszych owocnikach daleko prążkowany i przeświecający. Powierzchnia matowa, początkowo brązowo-pomarańczowo-ruda, potem blaknąca do cynamonoworudej z mięsistym odcieniem, u starszych owocników różowawa, podobna do lakówki pospolitej (Laccaria laccata), z drobnymi grudkami nadającymi jej szorstkość[2].
Rzadkie, przyrośnięte i nieco zbiegające, z międzyblaszkami, początkowo jasnoochrowe, potem rudawoochrowe z pomarańczowomięsistym odcieniem[2].
O wysokości 1,3–4 cm i grubości 0,1–0,3 cm, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia niemal gładka, podobnej barwie jak kapelusz, u podstawy rudokasztanowa[2].
Cienki, brązoworudawy, u starszych okazów o zapachu pluskwiaków. Mleczko wydziela się skąpo, nawet w młodych owocnikach, jest wodnistobiałe, niezmieniające barwy na powietrzu, w smaku łagodne, ale z gorzkawym posmakiem[2].
Kremowy[2].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 40–41 × 10–11,5 µm. Cheilocystydy dość liczne (20–)35–40(–55) x 6–8(–11) µm, pleurocystyd brak, lub rzadkie. Zarodniki owalne, 8–9,5 × 6,5–7,5 µm, o powierzchni pokrytej brodawkami i licznymi łączącymi je listewkami tworzącymi nieregularną siateczkę[2].
- Gatunki podobne
Mleczaj olszowy (Lactarius obscuratus)[2]. Od innych grzybów rosnących pod olszami odróżnia się intensywną barwą i drobnołuseczkowatą powierzchnią kapelusza[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Znane są jego stanowiska głównie w Europie, poza nią podano tylko pojedyncze w Ameryce Północnej, Południowej i Rosji[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 10 stanowisk[3], w późniejszej literaturze mykologicznej podano wiele nowych[6]. Najnowsze stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy występujący na torfowiskach, głównie pod brzozami[2], oraz pod olszami na terenach mokrych, często wśród mchów[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-08] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Występowanie Lactarius omphaliformis na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-04-08] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-20].
- ↑ Aktualne stanowiska Lactarius omphaliformis w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-04-08] (pol.).