Mrówkojadek jedwabisty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mrówkojadek jedwabisty
Cyclopes didactylus
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

włochacze

Rodzina

mrówkojadkowate

Rodzaj

mrówkojadek

Gatunek

mrówkojadek jedwabisty

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Mrówkojadek jedwabisty[9], mrówkojadek[10], mrówkojad karłowaty[10] (Cyclopes didactylus) – gatunek ssaka z rodziny mrówkojadkowatych (Cyclopedidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Myrmecophaga didactyla[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „południowa Ameryka” (łac. Habitat in America australi)[1], ograniczone w 1911 roku przez Oldfielda Thomasa do Surinamu[11][12][13]. Jako że Linneusz w swoim oryginalnym opisie nie wskazał okazu typowego, tylko cytował wcześniejszych autorów (rycina Albertusa Seby oraz okaz z Museum Adolphi Frederici)[1], a analiza skór i czaszek znajdujących się w zbiorach Naturhistoriska riksmuseet do której przeniesiono kolekcję króla Szwecji, nie pozwoliła na zlokalizowanie wskazanego przez Linneusza okazu, w 2018 roku wyznaczono neotyp – jest skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura FMNH 93175) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Chicago, którą zebrał 29 września 1960 roku Harry Beatty[14].

Mrówkojadek jedwabisty tradycyjnie jest klasyfikowany jako jedyny przedstawiciel rodzaju mrówkojadek (Cyclopes)[12]; Miranda i współpracownicy w 2018 roku przy użyciu integracyjnego podejścia, które łączyło dane morfologiczne, morfometryczne i molekularne podnieśli dawne podgatunki C. d. catellus, C. d. dorsalis i C. d. ida do rangi odrębnych gatunków, a także opisali nowe gatunki Cyclopes rufus, Cyclopes thomasi i Cyclopes xinguensis[14][15].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają C. didactylus za gatunek monotypowy[15].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Cyclopes: gr. κυκλωψ kuklōps, κυκλωπος kuklōpos „okrągłooki”, od κυκλος kuklos „okrąg”[16].
  • didactylus: gr. δι- di- „podwójny”, od δις dis „dwa razy”, od δυο duo „dwa”; δακτυλος daktulos „palec”[17].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Mrówkojadek jedwabisty występuje we wschodniej Kolumbii, wschodniej i południowej Wenezueli, na Trynidadzie, w Gujanie oraz północnej i północno-wschodniej Brazylii[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 201–205 mm, długość ogona 165–295 mm, długość ucha 10–18 mm, długość tylnej stopy 30–50 mm; masa ciała około 300 g[18][19]. Sierść miękka, wełnista, szara do złocistej, z ciemną pręgą wzdłuż głowy, szyi i na grzbiecie. Pokaźne, ostre, zakrzywione pazury na drugim i trzecim palcu przednich nóg. Ogon chwytny; jego spód nie jest owłosiony. Język długi i lepki.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Prowadzi nadrzewny, nocny tryb życia. Poluje w koronach drzew. Żywi się przede wszystkim nadrzewnym mrówkami i termitami. Może zjeść w ciągu doby do 8000 mrówek. Po trwającej 120–150 dni ciąży samica rodzi jedno młode, które pozostawia w gnieździe zbudowanym z liści. Młodym zajmują się oboje rodzice.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[8].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Myrmecophaga didactyla Linnaeus, 1758.
  2. ↑ a b Nomen nudum.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 35. (łac.).
  2. ↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 105. (ang.).
  3. ↑ A. Brongniart. Catalogue des mammifères envoyés de Cayenne par M. Le Blond. „Actes de la Société d’Histoire Naturelle de Paris”. 1 (1), s. 115, 1792. (fr.). 
  4. ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 375, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  5. ↑ A. Macalister. Report on the anatomy of insectivorous edentates. „The Transactions of the Royal Irish Academy”. 25, s. 492, 1875. (ang.). 
  6. ↑ A.J.E. Lönnberg. Notes on some South American edentates. „Arkiv för Zoologi”. 20, s. 15, 1928. (ang.). 
  7. ↑ T.W.M. Cameron. Studies on the endoparasitic fauna of Trinidad mammals. VI. Parasites of edentates. „Canadian Journal of Research”. 17d, s. 249, 1939. (ang.). 
  8. ↑ a b F. Miranda, D.A. Meritt, D.G. Tirira & M. Arteaga 2014, Cyclopes didactylus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-11] (ang.).
  9. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 26. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 201, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  11. ↑ O. Thomas. The mammals of the tenth edition of Linnaeus; an attempt to fix the types of the genera and the exact bases and localities of the species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1911 (1), s. 132, 1911. (ang.). 
  12. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cyclopes didactylus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-11].
  13. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cyclopes didactylus (Linnaeus, 1758). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-29]. (ang.).
  14. ↑ a b F.R. Miranda, D.M. Casali, F.A. Perini, F.A. Machado & F.R. Santos. Taxonomic review of the genus Cyclopes Gray, 1821 (Xenarthra: Pilosa), with the revalidation and description of new species. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 183 (3), s. 687–721, 2018. DOI: 10.1093/zoolinnean/zlx079. (ang.). 
  15. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 126. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 207.
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 229.
  18. ↑ F.R. Miranda: Family Cyclopedidae (Silky Anteaters). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 100–101. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  19. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 82. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mrówkojadek_jedwabisty&oldid=72988991”