Nerpa
| Pusa | |||
| Scopoli, 1771[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – nerpa bajkalska (P. sibirica) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
nerpa | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Phoca foetica Fabricius, 1776 (= Phoca hispida von Schreber, 1775) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Nerpa[4] (Pusa) – rodzaj morskich ssaków z rodziny fokowatych (Phocidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące u wybrzeży Morza Kaspijskiego, Oceanu Arktycznego i jeziora Bajkał[5][6][7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 110–160 cm; masa ciała 50–90 kg; nowo narodzone nerpy mierzą 60–80 cm, a ważą 4–5,5 kg[6][8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1771 roku włoski lekarz i przyrodnik Giovanni Antonio Scopoli w publikacji własnego autorstwa poświęconej historii naturalnej minerałów, roślin i zwierząt[1]. Scopoli w oryginalnym opisie nie wymienił żadnego gatunku; w ramach późniejszego oznaczenia w 1951 roku brytyjscy zoolodzy John Ellerman i Terence Morrison-Scott na typ nomenklatoryczny wyznaczyli nerpę obrączkowaną (P. hispida)[9].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Pusa: według Houttuyna[10] i Müllera[11] jest to po prostu grenlandzkie słowo oznaczające fokę. Scopoli najwyraźniej zaczerpnął tę nazwę od Andersona, która to według Fabriciusa została niepoprawnie przeliterowana jako Pusa. Fabricius podaje nazwę Puirse jako jedną z grenlandzkich nazw nerpy[12].
- Pagomys: gr. παγος pagos ‘mróz, lód’; μυς mys, μυος myos ‘mysz’[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phoca foetida Fabricius, 1776 (= Phoca hispida Schreber, 1775).
- Caspiopusa: łac. Caspius ‘kaspijski, z Morza Kaspijskiego’; rodzaj Pusa Scopoli, 1771[14][3]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phoca vitulina δ. caspica J.F. Gmelin, 1788.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Różnice pomiędzy przedstawicielami rodzajów Pusa, Phoca i Halichoerus są tak nieznaczne, że zdaniem naukowców z Uniwersytetu Alberta te trzy rodzaje powinny być połączone jako Phoca[15]. Do rodzaju należą następujące gatunki[16][8][5][4]:
- Pusa hispida (von Schreber, 1775) – nerpa obrączkowana
- Pusa sibirica (J.F. Gmelin, 1788) – nerpa bajkalska
- Pusa caspica (J.F. Gmelin, 1788) – nerpa kaspijska
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b G.A. Scopoli: Introductio ad historiam naturalem sistens genera lapidum, plantarum, et animalium: hactenus detecta, caracteribus essentialibus donata, in tribus divisa, subinde ad leges naturae. Pragae: Apud Wolfgangum Gerle, 1771, s. 490. (łac.).
- ↑ J.E. Gray. Notes on seals (Phocidae), including the description of a new seal (Halicyon richardii) from the West Coast of North America. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 31, 1864. (ang.).
- ↑ a b B. Dybowski. Zur Kenntnis der Sibirischen Seehunde. „Bulletin International de L’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres. Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles”. Serie B: Sciences Naturelles. 1929 (8), s. 414, 1929. (niem.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 446. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 182–183. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Pusa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-22]. (ang.).
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 680. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. London: British Museum (Natural History), 1951, s. 327. (ang.).
- ↑ M. Houttuyn: Natuurlyke historie: of, Uitvoerige beschryving der dieren, planten, en mineraalen. T. 1. Cz. 2. Amsterdam: By F. Houttuyn, 1761, s. 15. (niem.).
- ↑ P.L.S. Müller: Des Ritters Carl von Linné Königlich Schwedischen Leibarztes &c. &c. Vollständiges Natursystem: nach der zwölften lateinischen Ausgabe, und nach Anleitung des holländischen Houttuynischen Werks, mit einer ausführlichen Erklärung. Cz. 1. Nürnberg: bey Gabriel Nicolaus Raspe, 1773, s. 199. (niem.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 598.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 497.
- ↑ caspia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-19] (ang.).
- ↑ C.S. Davis, I. Delisle, I. Stirling, D.B. Siniff & C. Strobeck. A phylogeny of the extant Phocidae inferred from complete mitochondrial DNA coding regions. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 33 (2), s. 363–377, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2004.06.006. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-19]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).