Pływe kacza po Tysyni

Pływe kacza po Tysyni

Płynie kaczka po Cisie

Oryginalna partytura
Tekst	Zádor Dezső (przypuszczalnie), 1944

„Pływe kacza po Tysyni” (ukr. Пливе́ кача по Тиси́ні), znany również jako „Hej, pływe kacza po Tysyni” (ukr. Гей, пливе кача по Тисині) to łemkowska piosenka ludowa, która stała się dobrze znana w XXI wieku dzięki częstemu wykorzystywaniu jej jako requiem dla protestujących zabitych podczas Euromajdanu 2013-2014, Rewolucji Godności 2014 i trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Pochodzenie

Według ukraińskiego folklorysty Ivana Khlanty „Pływe kacza po Tysyni” została po raz pierwszy nagrana przez ukraińskiego dyrygenta Dezső Zádora we wsi Wołowiec w obwodzie zakarpackim w latach czterdziestych XX wieku. Piosenka została po raz pierwszy opublikowana na składance z 1944 roku Народні пісні підкарпатських русинів (po polsku: „pieśni ludowe Rusinów Podkarpackich”).

W tradycyjnych wersjach piosenki tekst opowiada o życiu i śmierci młodej kobiety, która odmawia poślubienia mężczyzny, którego nie kocha, wbrew woli matki. W latach czterdziestych teksty zostały znacznie przerobione przez zakarpackiego pisarza Wasyla Grendża-Donskiego, aby opowiedzieć historię żołnierza przygotowującego się do wojny. W większości wersji tekstu tytułowe kaczątko przechodzące przez rzekę symbolizuje śmierć i przejście do życia pozagrobowego.

W czasie II wojny światowej „Pływe kacza po Tysyni” weszło do repertuaru Ukraińskiej Powstańczej Armii.

Historia nagrań

Lata 1960–1969 do 1980-1989

Uważa się, że pierwsze znane publiczne wykonanie „Pływe kacza po Tysyni” miało miejsce w latach 60. XX wieku przez zakarpacką piosenkarkę ludową Virę Baganych. W 1972 roku nagranie Baganych wykonującego piosenkę znalazło się na albumie Melodiya („melodia”).

W 1986 roku „Pływe kacza po Tysyni” ponownie pojawiła się na ukraińskiej scenie kulturalnej, gdy włączył je do repertuaru lwowski zespół muzyczny Vatra. Po raz pierwszy wykonała ją solistka Oksana Bilozir, a następnie została wykonana jako część duetu Bilozir i Wiktora Morozowa.

W 1988 roku piosenka została nagrana przez ukraińsko-kanadyjski zespół Cheremshina Ensemble i znalazła się na ich albumie Cheremshina (tom 3).

Lata 2000–2009 do chwili obecnej

W 2000 roku „Pływe kacza po Tysyni” znalazło się na albumie Nashi partyzany (polski: „nasi partyzanci”) w wykonaniu Tarasa Czubaja, Płacza Jeremiji i Skriabina. Piosenka odniosła większy sukces komercyjny w 2002 roku, kiedy znalazła się na albumie Eldorado grupy a cappella Tercja Pikardyjska.

„Pływe kacza po Tysyni” weszła do repertuaru ukraińskich chórów, w tym Akademickiego Chóru Revutsky i Chóru Kijowskiej Prawosławnej Akademii Teologicznej. Piosenka została wykonana na festiwalu Internazionale Musica Sacra Virgo Lauretana we Włoszech.

W 2015 roku duński zespół neofolkowy Die Weisse Rose wykonał cover „Pływe kacza po Tysyni” podczas występu w Kijowie; nagranie zostało następnie włączone do ich albumu koncertowego White Roses in Bloom in Kyiv.

Użycie podczas Euromajdanu i kolejnych wydarzeń

W styczniu 2014 roku nagranie „Pływe kacza po Tysyni” z 2002 roku nagrane przez grupy Tercja Pikardyjska zostało wykorzystane podczas pogrzebu białoruskiego aktywisty Euromajdanu Mychajło Żyzniewskiego, który wcześniej powiedział znajomym, że piosenka jest jego ulubioną. Tekst i znaczenie piosenki sprawiły, że jest ona często używana w pomnikach upamiętniających zabitych protestujących na Euromajdanie, Rewolucji Godności i wojnie rosyjsko-ukraińskiej, nazywając ją „nieoficjalnym hymnem” poległych protestujących i żołnierzy. Piosenka została szczególnie wyróżniona podczas parady z okazji Święta Niepodległości Sił Zbrojnych Ukrainy w sierpniu 2014 roku w wykonaniu Chóru Akademickiego Rewuckiego.

Użycie rosyjskie podczas oblężenia Mariupola

W 2022 roku prorosyjscy wykonawcy Akim Apaczew i Daria Frej wykonali cover utworu „Pływe kacza”, do którego nakręcono materiał filmowy z oblężenia Mariupola. W tym samym roku kontrolowana przez państwo rosyjska stacja telewizyjna RT opublikowała teledysk do utworu nakręcony w ruinach Azowstalu. Następnie YouTube usunął film z powodu naruszenia zasad dotyczących mowy nienawiści.