Peroksysom
Peroksysom (łac. peroxysomum, dawniej mikrociałko, mikrociało[1][2]) – organellum komórki eukariotycznej o średnicy 0,2–1,8 μm, otoczone jedną błoną, o kształcie owalnym bądź sferycznym. W komórce roślinnej peroksysomy znajdują się w bezpośrednim kontakcie z chloroplastami i mitochondriami i stykają się z powierzchniami ich błon.
U zwierząt występuje tylko jeden typ peroksysomu – zawierający katalazę (enzym markerowy peroksysomów) – uczestniczący w procesie neutralizacji szkodliwego nadtlenku wodoru:
- 2H2O2 → 2H2O + O2
Peroksysom zawiera także oksydazę tworzącą nadtlenek wodoru.
U ludzi nagromadzenie peroksysomów występuje w komórkach wątroby – hepatocytach (około 70 w jednej komórce). Uczestniczą one między innymi w detoksykacji etanolu oraz syntezie niektórych lipidów.
W komórce roślinnej rozróżnia się:
- peroksysomy liściowe – katalizuje rozkład nadtlenku wodoru, bierze udział w fotorespiracji,
- peroksysomy brodawek korzeniowych – uczestniczące w przyswajaniu azotu,
- glioksysomy – zawierające enzymy przemieniające tłuszcze w cukry (β-oksydacja, cykl glioksylanowy, cykl kwasu cytrynowego, glukoneogeneza).
Przypuszcza się, że mikrociałka powstały u prymitywnych eukariotów, które nie posiadały jeszcze mitochondriów. Energia powstająca w przeprowadzanych przez nie reakcjach nie jest jednak wiązana w ATP, ale wyzwalana w postaci ciepła.
Peroksysomy zostały odkryte przez Ch. de Duve'a w 1965.
Enzymem markerowym (markerem) peroksysomów jest katalaza.
W komórkach grzybów istnieje specyficzny rodzaj peroksysomów zwanych ciałkiem Woronina[3].
Przypisy
- ↑ mikrociała. Słownik terminów biologicznych PWN. [dostęp 2012-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-30)].
- ↑ Według niektórych źródeł peroksysomy to, obok glioksysomów, jeden z dwóch rodzajów mikrociałek. Zob. Cytologia. 4.6. Klasyfikacja, budowa i funkcje plastydów. [w:] Edukator.pl [on-line]. Fundacja Nauka i Wiedza, 2007. [dostęp 2012-01-06].
- ↑ red.: Selim Kryczyński i Zbigniew Weber: Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii. Poznań: PWRiL, 2010, s. 220. ISBN 978-83-09-01-063-0.
Bibliografia
- Kazimierz Ostrowski: Histologia. s. 104. ISBN 83-200-1869-2.
